דער איד

[קלאָצקאָפּ]

ווער איז מחליט וואס ס'איז די הויפט נייעס? אויב די אלגעמיינע מידיע האט מחליט געווען איבערצוקערן די וועלט וועגן עפעס א נארישע משפט איז יעדער מחוייב נאכצוטאנצן?

יאפ! אין אידיש מיינט דעיס הויפט נייעס

אפיל! איינער וואס ס'איטרעסירט בכלל נישט קיין אלגעמיינע נייעס, זאל ביטע שטיין אין א זייט! זיי האט מען צוגעשטעלט א גאנצע קהילות אפטיילונג.

ס'קומט נישט אריין אינטערעסירט אדער נישט, מ'רעדט יעצט שכל'דיג. צייטונג פלוני האט באשלאסן צו מאכן א טראסק פון עפעס א משפט פון א סארט וואס ס'זענען דא יעדן טאג צענדליגער אזעלכע, נאר צוליב זייערע פריוואטע אינטערעסן. און דער איד איז אויך גענוג צייטונג צו מעגן מחליט זיין וועלכע נייעס וועט ביי זיי הייסן הויפט נייעס.

נאכאמאל, מ'רעדט נישט דא פון קיין פרעזידענטליכע וואלן אויסגאנג, און מ'רעדט נישט פון א זעלטענע און דראמאטישע סארט נייעס, מ'רעדט פון... א משפט איבער איינער וואס האט (יא אדער נישט) גע'הרג'עט א מענטש.




אוי, כ'האב פארגעסן! דער גע'הרג'עטער איז געווען א שווארצער.

[eller]

ווער איז מחליט וואס ס'איז די הויפט נייעס? אויב די אלגעמיינע מידיע האט מחליט געווען איבערצוקערן די וועלט וועגן עפעס א נארישע משפט איז יעדער מחוייב נאכצוטאנצן?

יאפ! אין אידיש מיינט דעיס הויפט נייעס

נישט ריכטיג.

א צייטונג באשטימט די הויפט נייעס.

דאס איז א גוטס.. שיין זעה מיר אויס, אויב מ'וועט זיך נישט רעכענען מיט די ליינערס...

גוט מארגן!
כ'זעה אז די האסט נישט געקוקט אויף קיין איין צייטונג אין די יארן ווען טראמפ איז געווען פרעזידענט (שוין אפגערעדט די גויאישע כ'רעדט אפילו פון די אידישע...)
און אז מ'רעדט שוין וופיל קעפלעך פון צייונגען זענען טאקע געווען א הויפט נייעס..
די רעדאקציע פון אלע צייטונגען מאכן אפ, אמאל איז עס געווען א נארישע זאך קעגן טראמפ און אמאל אפילו ווייניגער.

[א פוינט]

ווער איז מחליט וואס ס'איז די הויפט נייעס? אויב די אלגעמיינע מידיע האט מחליט געווען איבערצוקערן די וועלט וועגן עפעס א נארישע משפט איז יעדער מחוייב נאכצוטאנצן?

יאפ! אין אידיש מיינט דעיס הויפט נייעס

נישט ריכטיג.

א צייטונג באשטימט די הויפט נייעס.

דאס איז א גוטס.. שיין זעה מיר אויס, אויב מ'וועט זיך נישט רעכענען מיט די ליינערס...

גוט מארגן!
כ'זעה אז די האסט נישט געקוקט אויף קיין איין צייטונג אין די יארן ווען טראמפ איז געווען פרעזידענט (שוין אפגערעדט די גויאישע כ'רעדט אפילו פון די אידישע...)
און אז מ'רעדט שוין וופיל קעפלעך פון צייונגען זענען טאקע געווען א הויפט נייעס..
די רעדאקציע פון אלע צייטונגען מאכן אפ, אמאל איז עס געווען א נארישע זאך קעגן טראמפ און אמאל אפילו ווייניגער.

הייסט לויט אייך איז דא א מיטינג יעדע דינסטאג נאכט וואס מ'לייגט אויפן פראנט קאווער...

[eller]

יאפ! אין אידיש מיינט דעיס הויפט נייעס

נישט ריכטיג.

א צייטונג באשטימט די הויפט נייעס.

דאס איז א גוטס.. שיין זעה מיר אויס, אויב מ'וועט זיך נישט רעכענען מיט די ליינערס...

גוט מארגן!
כ'זעה אז די האסט נישט געקוקט אויף קיין איין צייטונג אין די יארן ווען טראמפ איז געווען פרעזידענט (שוין אפגערעדט די גויאישע כ'רעדט אפילו פון די אידישע...)
און אז מ'רעדט שוין וופיל קעפלעך פון צייונגען זענען טאקע געווען א הויפט נייעס..
די רעדאקציע פון אלע צייטונגען מאכן אפ, אמאל איז עס געווען א נארישע זאך קעגן טראמפ און אמאל אפילו ווייניגער.

הייסט לויט אייך איז דא א מיטינג יעדע דינסטאג נאכט וואס מ'לייגט אויפן פראנט קאווער...

יאפס נישט זיכער דינסטאג אדער מיטוואך.. און אויך נישט זיכער צו ס'איז דא טשולענט ביי די מיטונג. אדער ס'איז א פשוטע וואטס עפ קאנווערסעישן..
און דאס איז ביי יעדע צייטונג אין די וועלט.. (אויסער אין רוסלאנד טשיינע נ"ק. און אמאל אמאל אויך אין די קאמינסטשיע איזריעל.)

[נחמדים]

ווער איז מחליט וואס ס'איז די הויפט נייעס? אויב די אלגעמיינע מידיע האט מחליט געווען איבערצוקערן די וועלט וועגן עפעס א נארישע משפט איז יעדער מחוייב נאכצוטאנצן?

יאפ! אין אידיש מיינט דעיס הויפט נייעס

אפיל! איינער וואס ס'איטרעסירט בכלל נישט קיין אלגעמיינע נייעס, זאל ביטע שטיין אין א זייט! זיי האט מען צוגעשטעלט א גאנצע קהילות אפטיילונג.

ס'קומט נישט אריין אינטערעסירט אדער נישט, מ'רעדט יעצט שכל'דיג. צייטונג פלוני האט באשלאסן צו מאכן א טראסק פון עפעס א משפט פון א סארט וואס ס'זענען דא יעדן טאג צענדליגער אזעלכע, נאר צוליב זייערע פריוואטע אינטערעסן. און דער איד איז אויך גענוג צייטונג צו מעגן מחליט זיין וועלכע נייעס וועט ביי זיי הייסן הויפט נייעס.

נאכאמאל, מ'רעדט נישט דא פון קיין פרעזידענטליכע וואלן אויסגאנג, און מ'רעדט נישט פון א זעלטענע און דראמאטישע סארט נייעס, מ'רעדט פון... א משפט איבער איינער וואס האט (יא אדער נישט) גע'הרג'עט א מענטש.




אוי, כ'האב פארגעסן! דער גע'הרג'עטער איז געווען א שווארצער.

איינער האט באשלאסן צו מאכן א טראסק? סתם א משפט? א גאנצע וועלט האט גערודערט.. א גאנצע זומער פראטעסטן איבער'ן לאנד ביליאנען דאלארן שאדן ענדליך דער היסטארישער איווענט קומט צו א שלוס און מ'זאגט אז ס'סתם עפעס אויפגעבלאזן פון צייטונג פלוני?

[קלאָצקאָפּ]

צולאזטע יונגען האבן באשלאסן צו פראטעסטירן, זיי אינטערעסירט נישט צו ער איז שולדיג אדער נישט. די משפט איז נישט עפעס אן אנטוויקלונג אין די נייעס וואס האט איבערגעקערט די וועלט.

[בן כלבא שבוע]

הויפט נייעס איז א פאקט.
הויפט נייעס טייטשט אז דאס איז געווען די געשפרעך פון טאג, נאכדערצו אז די גאנצע לאנד האט זיך איבערגעדרייט מיט דעים.
די רעדאקציע קען בלויז באשטימען "וועלכע" הויפט נייעס צו לייגן און "וויאזוי" עס אראפצולייגן.
נישט נעמען א אומבאקאנטע וויכטיגע נייעס און לייגן דארט.

ווער ס'פארשטייט פארשטייט.

[א פוינט]

@עללער, כ'ווייס נישט פון וואו איר נעמט עס.

@קלאצי און @נחמדים, דאס איז לכולי עלמא אז די נייעס איז א גרויסע נייעס וואס האט געהאלטן געשפאנט גאנץ אמעריקע (צי מיט רעכט? - כ'ווייס נישט), די איינציגסטע זאך וואס מ'קען זיך טענה'ן - לענ"ד - איז וועלכע ס'איז גרעסער

----

דער עולם האקט

[קלאָצקאָפּ]

אודאי האט עס געהאלטן געשפאנט, ווייל די צייטונגען האבן עס געמאכט פאר א הויפט נייעס. דער איד איז אויך א צייטונג, און זיי זענען אויך בארעכטיגט צו מאכן וואס זיי ווילן פאר די הויפט נייעס.

[בן כלבא שבוע]

אודאי האט עס געהאלטן געשפאנט, ווייל די צייטונגען האבן עס געמאכט פאר א הויפט נייעס. דער איד איז אויך א צייטונג, און זיי זענען אויך בארעכטיגט צו מאכן וואס זיי ווילן פאר די הויפט נייעס.

אז מ'רעדט שוין, כ'האלט גראדע פון דיין ניק

[א פוינט]

אודאי האט עס געהאלטן געשפאנט, ווייל די צייטונגען האבן עס געמאכט פאר א הויפט נייעס. דער איד איז אויך א צייטונג, און זיי זענען אויך בארעכטיגט צו מאכן וואס זיי ווילן פאר די הויפט נייעס.

כ'ווייס נישט צי נאר די צייטונגען די שווארצע פראטעסטירער זיכער.

[פארצייטיש]

קיין איין צייטונג מאכט נישט אפ וואס ס'איז די הויפט נייעס (כ'רעדט נישט פון די גאר גרויסע נעטווארקס וואס זענען מחליט וואס צו דערציילן און וואס נישט), די הויפט נייעס איז א מציאות, גיי ארום און פרעג דיינע פאר שכנים וואס איז געווען די הויפט נייעס'ן פון די וואך, און דאס איז די הויפט נייעס.
ווען איך קויף א צייטונג וויל איך זעהן דארט די נייעס'ן וואס האט זיך געקאכט דארכאויס די וואך, און עס ברייטער באשריבען, מיט א סך הכל ווי זאכן האלטן יעצט. כ'בין בכלל נישט פאראינטערעסירט און נייעס'ן וואס "זיי ווילן" אז ס'זאל ווערן די הויפט נייעס.

[אורח הכבוד]

קיין איין צייטונג מאכט נישט אפ וואס ס'איז די הויפט נייעס (כ'רעדט נישט פון די גאר גרויסע נעטווארקס וואס זענען מחליט וואס צו דערציילן און וואס נישט), די הויפט נייעס איז א מציאות, גיי ארום און פרעג דיינע פאר שכנים וואס איז געווען די הויפט נייעס'ן פון די וואך, און דאס איז די הויפט נייעס.
ווען איך קויף א צייטונג וויל איך זעהן דארט די נייעס'ן וואס האט זיך געקאכט דארכאויס די וואך, און עס ברייטער באשריבען, מיט א סך הכל ווי זאכן האלטן יעצט. כ'בין בכלל נישט פאראינטערעסירט און נייעס'ן וואס "זיי ווילן" אז ס'זאל ווערן די הויפט נייעס.

הא תינח סתם א צייטונג משא''כ א צייטונג וואס איז דא פאר א אגענדע און ער באהאלט נישט זיין אגענדע וועט יא שרייבען וואס ער פילט פאר וויכטיג צו לייגען אויפן דעקל.

[פארצייטיש]

קיין איין צייטונג מאכט נישט אפ וואס ס'איז די הויפט נייעס (כ'רעדט נישט פון די גאר גרויסע נעטווארקס וואס זענען מחליט וואס צו דערציילן און וואס נישט), די הויפט נייעס איז א מציאות, גיי ארום און פרעג דיינע פאר שכנים וואס איז געווען די הויפט נייעס'ן פון די וואך, און דאס איז די הויפט נייעס.
ווען איך קויף א צייטונג וויל איך זעהן דארט די נייעס'ן וואס האט זיך געקאכט דארכאויס די וואך, און עס ברייטער באשריבען, מיט א סך הכל ווי זאכן האלטן יעצט. כ'בין בכלל נישט פאראינטערעסירט און נייעס'ן וואס "זיי ווילן" אז ס'זאל ווערן די הויפט נייעס.

הא תינח סתם א צייטונג משא''כ א צייטונג וואס איז דא פאר א אגענדע און ער באהאלט נישט זיין אגענדע וועט יא שרייבען וואס ער פילט פאר וויכטיג צו לייגען אויפן דעקל.

אמת.

[אורח הכבוד]

קיין איין צייטונג מאכט נישט אפ וואס ס'איז די הויפט נייעס (כ'רעדט נישט פון די גאר גרויסע נעטווארקס וואס זענען מחליט וואס צו דערציילן און וואס נישט), די הויפט נייעס איז א מציאות, גיי ארום און פרעג דיינע פאר שכנים וואס איז געווען די הויפט נייעס'ן פון די וואך, און דאס איז די הויפט נייעס.
ווען איך קויף א צייטונג וויל איך זעהן דארט די נייעס'ן וואס האט זיך געקאכט דארכאויס די וואך, און עס ברייטער באשריבען, מיט א סך הכל ווי זאכן האלטן יעצט. כ'בין בכלל נישט פאראינטערעסירט און נייעס'ן וואס "זיי ווילן" אז ס'זאל ווערן די הויפט נייעס.

הא תינח סתם א צייטונג משא''כ א צייטונג וואס איז דא פאר א אגענדע און ער באהאלט נישט זיין אגענדע וועט יא שרייבען וואס ער פילט פאר וויכטיג צו לייגען אויפן דעקל.

אמת.

נו שוין. איז יעדער מודה אז און 'דער איד' קומט אזא קעפל, אין און 'די צייטונג' קומט זיך עס פאר מר. שאווען.

[דורכגייער]

אקעי איך צי צוריק... הכל בטלים ומבוטלין
אה.. איינער האלט יא ווי מיר אקעי..

נישט געזארגט, עס זענען דא נאך וואס האלטן ווי דיר. אונז האמיר אבער געוואוסט וואספארא שטורעם דיין תגובה וועט אנמאכן, האמיר אפירגענומען א שיסל פאפקארן, אויסגעלאשן די לעקטער, און זיך געזעצט וואטשען די שאו...

[Potus]

געווענטליך מאכט מיר נערוועז ווען כזעה ארץ ישראל רדיפות הדת אויף די העדליין אבער כפארשטיי פונקט ווי כא כסלו איז דעיס די דעקל און כו אב/ניסן ועוד

[היסטאריקער]

הרה"ח ר' בערל פריעדמאן ז"ל האט געדינט אלס רעדאקטער פון דער איד אפאר יאר

פלעגט ער אייביג פארציילן אז רביה"ק זי"ע האט אים געזאגט אז יעדע וואך מוז זיין מינומים 3 נייעסלעך בגנותה פון די מדינה

[א פוינט]

הרה"ח ר' בערל פריעדמאן ז"ל האט געדינט אלס רעדאקטער פון דער איד אפאר יאר

פלעגט ער אייביג פארציילן אז רביה"ק זי"ע האט אים געזאגט אז יעדע וואך מוז זיין מינומים 3 נייעסלעך בגנותה פון די מדינה

נאכאמאל קיינער קריגט זיך נישט אז דער איד דארף שרייבן בגנותה של מדינת ישראל, די שאלה איז צי ס'האט געדארפט זיין די הויפט נייעס.

[ניס קראכער]

איך פערזענליך האט נישט מיטגעהאלטן די נייעס פון אר''י, כ'גלייב אז נאך גאר אסאך די זעלבע, פאר מיר איז עס געווען א ברעקינג נייעס,
נאר ווא דען, היות דער איד לייגט יעדע וואך נייעס פון ארצה''ק אויפן פראנט פעידזש, האב איך נישט געכאפט אז דאס איז עפעס א ווייסעכוואס נייעס ביז כ'האב דא אריינגעבלאנדזשעט היינט, און געגאנגען באזוכן דער ארץ ישראל אשכול, 

אלזא נישט דער קאווער פון די איד האט עס געמאכט פאר א מעידזשער נייעס, נאר דער וואס האט עס קריטעקירט...

[פרישע קוגל]

דער איד וואס די ציעהל פון זייער התייסדות איז צו געבען א פלאטפארמע און זיין א רוקען ביין פאר די יהדות החרידות בארה''ק (מ'קען דאך נישט שרייבען נאר מחאות, דארף מען לייגען נייעס ס'זאל זיין א צייטונג...)

זייט אזוי גוט און רעדט נישט קיין שטותים!
סך הכל די העדליין מאכט נישט קיין סענס.פינטל.
דאס איז נישט קיין גליון, נישט קיין ארץ ישראלדיגע צייטונג,
דאס איז א אמעריקאנע צייטונג! און ווען דאס גאנצע לאנד קומט צו אן אפשטעל, און דרייט זיך איבער מיט א נייעס, און יעדער לויפט קוקן די צייטונגען צו ליינען די נייעס, זאל מען זיך גלייך אנקלאפן און א ארץ ישראלדיגע נייעס וואס מ'האט נאך קיינמאל געהערט... קאם אן...
אדרבה זאל איינער מאכן אן אנקעטע וועלכע נייעס מ'האט קודם געליינט, די הויפט נייעס פון א''י, אדער די שאווין אורטייל...

נישט קיין שום נפקה מינא ווי דו צייטונג ווערט געפרינט, ווער ס'קויפט עס, און וועלעכע נייעס מען ליינט קודם. דער איד איז א סאטמארע צייטונג און סערווירט א עולם וואס טוט מער וויי אכזריות אין ארץ ישראל ווי שאווין'ס קעיס.
נייעס איבער שאווין העסטו ליינען איבעראל, נייעס פון ארץ ישראל דערשטיקט מען און רוב פלעצער.

כ'שרייב דא 'פינטל' אלץ מנהג המקום...

במחילת כבודכם , איך בין נישט א סאטמערע אין האלט נישט די סאטמארע שיטה :
אין אין ליין די איד יעדע וואך , אין אזוי זענען אויך דא אסאך מענטשען נישט קיין סאטמארע וואס ליינען די איד ווייל מען קען ליינען אלעס וואס איז נייעס דא אין אמעריקא אין אויך אין די גאנצע וועלט , אויך די דעקונג פין רבישע הויפען וכו׳ :

מאכסט מיר שמייכלן... כ'מיין טאקע אז וויבאלד ס'איז דא אידן וואס האלטן נישט די סאטמארע שיטה און זיי ליינען די איד זאל מען אנהייבן דעקן די נייעס פון בעלז, און אויפהערן שרייבן מחאות אנטקעגן בחירות...

ליינסט די איד ווייל די האסט נישט עפעס אנדערש? אקעי, זייער גוט, דער איז אבער דינט ''סאטמאר'' נישט דיר...

[רינדעכיג]

א דעקל איז געמאכט צו ציען קאסטומערס צו קויפן דעם צייטונג, כ'גלייב ער קען זיין קלייענטעל!

[אסדר לסעודתא]

אודאי האט עס געהאלטן געשפאנט, ווייל די צייטונגען האבן עס געמאכט פאר א הויפט נייעס. דער איד איז אויך א צייטונג, און זיי זענען אויך בארעכטיגט צו מאכן וואס זיי ווילן פאר די הויפט נייעס.

איך דינג זיך מיט דיין נקודה. די שאווין קעיס איז אייגנטליך געווען די הויפט נייעס פון די וואך, מיליאנען האבן געווארט געשפאנט צו וויסן דעם אורטייל.

אבער אודי לי מיהת, אז אפי' אויב רוסלאנד וואלט באמבארדירט אמעריקע, וואלט קרויזער נאכאלץ געווען די הויפט נייעס...

און איך האלט גראדע אז אזוי קומט עס, דאס דארף דער איד צו טון.

[באזעסען]

הערליכע אפהאנדלונג אין די ביזנעס אפטיילונג די וואך איבער די הויכע האלץ פרייזן.

זייער קלאר און שיין באשריבן.

די ביזנעס אפטיילונג איז ריכטיג א וואונדערבארע פראדוקט פון "דער איד".

[מצפים]

הערליכע אפהאנדלונג אין די ביזנעס אפטיילונג די וואך איבער די הויכע האלץ פרייזן.

זייער קלאר און שיין באשריבן.

די ביזנעס אפטיילונג איז ריכטיג א וואונדערבארע פראדוקט פון "דער איד".

עס קוקט אויס ווי די האלץ קריזיס וועט לייכטער ווערן
אדער דאס איז עס פאר א לענגערע תקופה