היסטארישע סאטמאר בית מדרש אהל רחל אין ירושלים עיה"ק

[התבונני]

די נושא איז דאכט זיך געדריקט אין עטרת יהושע אויף פורים
(אינו תח"י כעת - בעז"ה שפעטער אויב קיינער וועט זיך נישט מרחם זיין בעפאר)

[סטאוו יא פיטא]

פרעג זיך נאך ביי אנדערע
קודם כל ר' משה אריה איז נאך דעמאלטס נישט געווען אין בי"ד ער איז אריין אין בי"ד חודש אדר שנת תשכ"ט, דאס איז געווען שנת תשכ"ז ער איז געווען דעמאלט נאר ראש ישיבה, אין רב אין שכונת בית ישראל, אויכט איז ער געווען רב פון די ועד העירוב, אין וועד המקוואות פון די העדה החרדית וואו ער איז געווען רב המכשיר, אבער אין בי"ד,

קען זיין איך בין נישט באקאנט מיט דעם, אבער פון ר' מאיר האב איך געהערט אז ר' משה ארי' האט שטארק פארפירט אז מען דארף טוהן ווי בי"ד הייסט

וועגן די בריוו איך ווייס איינער וואס האט שוין געזעהן די בריוו לעצטנס עס איז דא קאפי פון דעם,
אויכט איז דא א קאפי פון א אנהייב פון א בריוו, וואס דער רבי הייבט אן שרייבן צו ר' משה ארי'
אפשר אין המאזרי חיי"ל פון ר' ליפא שטייט פון דעם ?

ס'איז טאקע דא א קאפי און ר' מאיר האט עס אין באזיץ, קען זיין ער האט עס געוויסן פאר געוויסע מענטשן, אבער חוץ פון איהם כמדומני האט עס קיינער נישט

כ'האב געהערט פון אפאר אידן וואס קומען פון ירושלים אז ר' משה אריה איז געווען דארט ביי די מנין מ'האט דאס נישט באהאלטן פון אים, נאר פארקערט ער האט דאס אנגעפירט,
ר' משה אריה האט זיך קיינמאל נישט געדונגען מיטן רבין, ער האט מוראדי'ג געציטערט מפני יראת הכבוד, ער האט זיך שטענדיג מכניע געווען אין יעדן קלייניקייט, ער האט נאר געשיקט א בריוו מיט שאלות, לברר ולאסוקי שמעתתא, עס איז זייער א נארמאלע זאך 'ילמדנו רבינו' זהעט מען אויכט אין חז"ל (ביי די אתרוגים פון שמיטה פון אוצר בי"ד) איז אויכט געווען אזא סארט שאלה וואס די בי"ד האט געהאלטן אנדערש,

נאכאמאל, איך דענק נישט אויף זיכער אבער אזוי דענק איך הערן פון ר' מאיר. כ'וועל איהם איבערפרעגן אין דעם קומענדיגן געלעגנהייט אי"ה

[א איד פון אמאל]

בילדער פון נשמות וואס האבן זיך דארט געדרייט אויב מ'קען שרייבן פרטים אין זיי אינזינען האבן
1. יעקב בער איך ווייס נישט קיין פרטים

יעקב בער.jpg (185.68 KiB) געזען 2748 מאל

2. ר' אריה אדלער א בחור איך ווייס נישט מער פרטים

אריה.jpg (68.1 KiB) געזען 2748 מאל

3. ר' יוסף טיבערג האט נישט איבערגעלאזט קיין קינדער

טיבערג.jpg (286.23 KiB) געזען 2748 מאל

[סטאוו יא פיטא]

הבחור ארי' אדלער ז"ל א בחור א עילוי פון פאנאוויזש וואס איז נעבעך אזוי געווארן ... אסאך אינטערסאנטע עפיזאדן איבער איהם

[א איד פון אמאל]

הבחור ארי' אדלער ז"ל א בחור א עילוי פון פאנאוויזש וואס איז נעבעך אזוי געווארן ... אסאך אינטערסאנטע עפיזאדן איבער איהם

דארט פלעגן וואוינען נאך צווי בחורים מיטן נאמן ישעי אין יבלח"ט מרדכי ווייס (מ'האט זיי גערופן מיט א כינוי פעטשו)
מ'פלעגט זאגן אז זייער טאטע איז אוועק ל"ע נאך וואס ער איז אראפגעפאלן פון א עראפלאן
ר' שלמה בראווער האט זיי געברענגט פון אמעריקא אין צוריסן זייערע פאספארט'ס אין זיי זענען אזוי געבליבן דארטן
הבחור ישעי איז שוין לאנג אוועק ער פלעגט אינזינען האבן אלע עלטערע אידן פון בית מדרש אין זיי מאכן מי שברך'ס וכדומה
ישעי

ישעי ווייס.jpg (120.63 KiB) געזען 2705 מאל

ישעי

ישעי ווייס (2).jpg (105.22 KiB) געזען 2705 מאל

מרדכי

מרדכי.jpg (149.75 KiB) געזען 2705 מאל

ווער עס ווייסט נאך פרטים פון זיי איז מכובד

[חקירות ודרישות]

דארט פלעגן וואוינען נאך צווי בחורים מיטן נאמן ישעי אין יבלח"ט מרדכי ווייס (מ'האט זיי גערופן מיט א כינוי פעטשו)
מ'פלעגט זאגן אז זייער טאטע איז אוועק ל"ע נאך וואס ער איז אראפגעפאלן פון א עראפלאן
ר' שלמה בראווער האט זיי געברענגט פון אמעריקא אין צוריסן זייערע פאספארט'ס אין זיי זענען אזוי געבליבן דארטן
הבחור ישעי איז שוין לאנג אוועק ער פלעגט אינזינען האבן אלע עלטערע אידן פון בית מדרש אין זיי מאכן מי שברך'ס וכדומה
ישעי

ישעי ווייס.jpg

ישעי

ישעי ווייס (2).jpg

מרדכי

מרדכי.jpg

ווער עס ווייסט נאך פרטים פון זיי איז מכובד[/quote]

די בילדער איז פון די לעצטע יארן, זיי פלעגן אמאל גיין געהריג אנגעטהון חסידיש מיט א הוט אין רעקל, (שבת א פלאטשיגע ביבער הוט, אינדערוואכן א שטאפן הוט, נאר שפעטער זענען זיי אזוי געגאנגען,

[צפרא טב]

נאך אסאך נשמות פלעגן זיך דארט דרייען ווער ער עס קען זאל ביטע ארויפלייגן זייערע נעמען
איינער אליקום, פלעגט קיין מיט טאש מיט א קייט אויף דעם, אים נאך אסאך

לענצטנ'ס איז אוועק ר' יהושע קארנבליט פון ירושלים, וואס פלעגט דארט אסאך פראווען ער פלעגט זינגען שיין, ער פלעגט דאווענען חול המועד אין ראש חודש ביים עמוד פון הלל,
א צדיק אל תלמיד חכם וואס האט אסאך מיטגעמאכט
אויכט איז אוועק א בחור וואס פלעגט דארט זיין רוב טאג אהרן יהושע קונסקי א גערער חסיד,

נאך אסאך אידן אין צובראכנע נשמות וואס פלעגן דארט אפילו שלאפן אויכט,

אבער נישט צו פארגעסן אז גאר אסאך גאוני וצדיקי ירושלים פלעגן אויכט זיצן אין פראווען דארט אין בית מדרש, לערנען אין דאווענען, וכו'
פארטאג'ס בפרט פרייטיג צונאכט'ס וואס די בית מדרש איז געועון די איינציגסטע אין גאנץ ירושלים מיט כשר'ע לעקטער וואס רבינו הקדוש געשיקט אי ג'נערעטער
פון גלייך נאכן דאווענען ביז שבת אינדערפרי איז נישט געווען קיין איין ליידיגע זיץ אין בית מדרש,

גאר אסאך נקיי הדעת נסתרים ונגלים פלעגן דארט זיין
אויכט ר' יודאלע מדזיקוב פלעגט דארט דאווענען יארן צוריק
כיודע ראחמיטסטריווקא רבי שליט"א פלעגט דארט אויכט פראווען זיין עבודה אין יונגע יארן צווישן די צדיקי ירושלים

[א איד פון אמאל]

נאך אסאך נשמות פלעגן זיך דארט דרייען ווער ער עס קען זאל ביטע ארויפלייגן זייערע נעמען
איינער אליקום, פלעגט קיין מיט טאש מיט א קייט אויף דעם, אים נאך אסאך

לענצטנ'ס איז אוועק ר' יהושע קארנבליט פון ירושלים, וואס פלעגט דארט אסאך פראווען ער פלעגט זינגען שיין, ער פלעגט דאווענען חול המועד אין ראש חודש ביים עמוד פון הלל,
א צדיק אל תלמיד חכם וואס האט אסאך מיטגעמאכט
אויכט איז אוועק א בחור וואס פלעגט דארט זיין רוב טאג אהרן יהושע קונסקי א גערער חסיד,

נאך אסאך אידן אין צובראכנע נשמות וואס פלעגן דארט אפילו שלאפן אויכט,

אבער נישט צו פארגעסן אז גאר אסאך גאוני וצדיקי ירושלים פלעגן אויכט זיצן אין פראווען דארט אין בית מדרש, לערנען אין דאווענען, וכו'
פארטאג'ס בפרט פרייטיג צונאכט'ס וואס די בית מדרש איז געועון די איינציגסטע אין גאנץ ירושלים מיט כשר'ע לעקטער וואס רבינו הקדוש געשיקט אי ג'נערעטער
פון גלייך נאכן דאווענען ביז שבת אינדערפרי איז נישט געווען קיין איין ליידיגע זיץ אין בית מדרש,

גאר אסאך נקיי הדעת נסתרים ונגלים פלעגן דארט זיין
אויכט ר' יודאלע מדזיקוב פלעגט דארט דאווענען יארן צוריק
כיודע ראחמיטסטריווקא רבי שליט"א פלעגט דארט אויכט פראווען זיין עבודה אין יונגע יארן צווישן די צדיקי ירושלים

אויכט ר' חיים סאלאווייצי'ק זהון פון בריסקער רב פלעגט זיך דארט דרייען,

[Amazing]

נאך אסאך נשמות פלעגן זיך דארט דרייען ווער ער עס קען זאל ביטע ארויפלייגן זייערע נעמען
איינער אליקום, פלעגט קיין מיט טאש מיט א קייט אויף דעם, אים נאך אסאך

לענצטנ'ס איז אוועק ר' יהושע קארנבליט פון ירושלים, וואס פלעגט דארט אסאך פראווען ער פלעגט זינגען שיין, ער פלעגט דאווענען חול המועד אין ראש חודש ביים עמוד פון הלל,
א צדיק אל תלמיד חכם וואס האט אסאך מיטגעמאכט
אויכט איז אוועק א בחור וואס פלעגט דארט זיין רוב טאג אהרן יהושע קונסקי א גערער חסיד,

נאך אסאך אידן אין צובראכנע נשמות וואס פלעגן דארט אפילו שלאפן אויכט,

אבער נישט צו פארגעסן אז גאר אסאך גאוני וצדיקי ירושלים פלעגן אויכט זיצן אין פראווען דארט אין בית מדרש, לערנען אין דאווענען, וכו'
פארטאג'ס בפרט פרייטיג צונאכט'ס וואס די בית מדרש איז געועון די איינציגסטע אין גאנץ ירושלים מיט כשר'ע לעקטער וואס רבינו הקדוש געשיקט אי ג'נערעטער
פון גלייך נאכן דאווענען ביז שבת אינדערפרי איז נישט געווען קיין איין ליידיגע זיץ אין בית מדרש,

גאר אסאך נקיי הדעת נסתרים ונגלים פלעגן דארט זיין
אויכט ר' יודאלע מדזיקוב פלעגט דארט דאווענען יארן צוריק
כיודע ראחמיטסטריווקא רבי שליט"א פלעגט דארט אויכט פראווען זיין עבודה אין יונגע יארן צווישן די צדיקי ירושלים

מער פונקליך צווישען די נשברי לב.... א גרעסערע גדלות

[סטאוו יא פיטא]

4 חלקים שמועסן אין פארצייטישע נגינה מיט ר' יושע קורנבליט ע"ה

[התבונני]

פרעג זיך נאך ביי אנדערע
קודם כל ר' משה אריה איז נאך דעמאלטס נישט געווען אין בי"ד ער איז אריין אין בי"ד חודש אדר שנת תשכ"ט, דאס איז געווען שנת תשכ"ז ער איז געווען דעמאלט נאר ראש ישיבה, אין רב אין שכונת בית ישראל, אויכט איז ער געווען רב פון די ועד העירוב, אין וועד המקוואות פון די העדה החרדית וואו ער איז געווען רב המכשיר, אבער אין בי"ד,

קען זיין איך בין נישט באקאנט מיט דעם, אבער פון ר' מאיר האב איך געהערט אז ר' משה ארי' האט שטארק פארפירט אז מען דארף טוהן ווי בי"ד הייסט

וועגן די בריוו איך ווייס איינער וואס האט שוין געזעהן די בריוו לעצטנס עס איז דא קאפי פון דעם,
אויכט איז דא א קאפי פון א אנהייב פון א בריוו, וואס דער רבי הייבט אן שרייבן צו ר' משה ארי'
אפשר אין המאזרי חיי"ל פון ר' ליפא שטייט פון דעם ?

ס'איז טאקע דא א קאפי און ר' מאיר האט עס אין באזיץ, קען זיין ער האט עס געוויסן פאר געוויסע מענטשן, אבער חוץ פון איהם כמדומני האט עס קיינער נישט

כ'האב געהערט פון אפאר אידן וואס קומען פון ירושלים אז ר' משה אריה איז געווען דארט ביי די מנין מ'האט דאס נישט באהאלטן פון אים, נאר פארקערט ער האט דאס אנגעפירט,
ר' משה אריה האט זיך קיינמאל נישט געדונגען מיטן רבין, ער האט מוראדי'ג געציטערט מפני יראת הכבוד, ער האט זיך שטענדיג מכניע געווען אין יעדן קלייניקייט, ער האט נאר געשיקט א בריוו מיט שאלות, לברר ולאסוקי שמעתתא, עס איז זייער א נארמאלע זאך 'ילמדנו רבינו' זהעט מען אויכט אין חז"ל (ביי די אתרוגים פון שמיטה פון אוצר בי"ד) איז אויכט געווען אזא סארט שאלה וואס די בי"ד האט געהאלטן אנדערש,

נאכאמאל, איך דענק נישט אויף זיכער אבער אזוי דענק איך הערן פון ר' מאיר. כ'וועל איהם איבערפרעגן אין דעם קומענדיגן געלעגנהייט אי"ה

[צפרא טב]

ביים מסע המלכות איז ארויסגעקומען א ספר, גאנץ גוט באשריבן די אלע זאכן

וויאזוי הייסט די ספר?
קען מען עס נאך ערגעץ באקומען?

IMG-20191117-WA0040.jpg

כ'האב געזעהן דעם ספר,
ער הייבט אן די היסטאריע פון די תר"ע יארן, אבער לכאורה איז דאס נישט אמת,
עס קען זיין אז עס איז געווען סיגעטער אידן, אבער קיין שייכות האט דאס נישט געהאט מיטן בית מדרש

די פלאן פון דעם בית מדרש איז געווארן שנת תרצ"ב ווען רבינו הקדוש מסאטמאר איז געווען אויף א באזוך אין ארה"ק
דעמאלטס האט זיך מענטשן אין אר"י אנגעהויבן צו קלאמערן ארום אים, אויכט איז געווען יוצאי סיגעט סאטמאר,
פארדעם איז גארנישט געווען וואס האט געהאט שייכות מיטן רבין, אין דאס האט נישט געהאט קיין שייכות מיט אנדערע עס איז געווען א נייע פלאן

דער רבי האט געהאט א תלמיד ר' יחיאל קליין, וואס האט זיך דעמאלטס אריינגעלייגט בלב ונפש צו טהון פאר דעם, אין עס צוגעקומען נאך אידן פון די קרייז אין געגנט
ר' יחיאל איז שפעטער געווארן די שווער פון ר' יוסף אשכנזי ז"ל משב"ק,
זיין זהון ר' ברוך ז"ל איז געווען גבאי אין בית מדרש אלע יארן ביז שנת תש"ע ווען ער איז נסתלק געווארן

[צפרא טב]

הבחור ארי' אדלער ז"ל א בחור א עילוי פון פאנאוויזש וואס איז נעבעך אזוי געווארן ... אסאך אינטערסאנטע עפיזאדן איבער איהם

הגאון ר' אריה אדלער שליט"א לעבט נאך, ער זאל זיין געזונט אין שטארק ויבלחט"א
ער זיצט היינט אין בית מדרש לעלוב בראנאוויטש, בהנהלת משפחת קאפ (זייט די בית מדרש בראנאוויטש, האט זיך געפענט פאר 15 יאר, איז ער דארט אריבער, ושם איוה למושב לו כנוסח לעלוב)

[חקירות ודרישות]

לשון קדשו די וואך איז געווען פון תשט"ו אין ירושלים עיה"ק
מסתמא איז דאס געזאגט געווארן אין דעם בית מדרש
וויפיל שבתים האט רבינו הקדוש געפראוועט אין דעם בית מדרש זייט שנת תשי"ב,
אין וויפיל טעג אינדערוואכן האט רבינו הקדוש דארט אפגערעכנט די הייליגע עבודה, פון דאווענען תפילין לייגן וכו'
(תשעה באב תשט"ו איז דער רבי דארט אויכט געווען לויטן חשבון)

[סטאוו יא פיטא]

הבחור ארי' אדלער ז"ל א בחור א עילוי פון פאנאוויזש וואס איז נעבעך אזוי געווארן ... אסאך אינטערסאנטע עפיזאדן איבער איהם

הגאון ר' אריה אדלער שליט"א לעבט נאך, ער זאל זיין געזונט אין שטארק ויבלחט"א
ער זיצט היינט אין בית מדרש לעלוב בראנאוויטש, בהנהלת משפחת קאפ (זייט די בית מדרש בראנאוויטש, האט זיך געפענט פאר 15 יאר, איז ער דארט אריבער, ושם איוה למושב לו כנוסח לעלוב)

איך מיש מיט א צווייטן?

[אונגארישע הייזער]

לשון קדשו די וואך איז געווען פון תשט"ו אין ירושלים עיה"ק
מסתמא איז דאס געזאגט געווארן אין דעם בית מדרש
וויפיל שבתים האט רבינו הקדוש געפראוועט אין דעם בית מדרש זייט שנת תשי"ב,
אין וויפיל טעג אינדערוואכן האט רבינו הקדוש דארט אפגערעכנט די הייליגע עבודה, פון דאווענען תפילין לייגן וכו'
(תשעה באב תשט"ו איז דער רבי דארט אויכט געווען לויטן חשבון)

קוק אין די לעצטע קאלום

Capture.JPG (215.23 KiB) געזען 2420 מאל

[א איד פון אמאל]

בילדער אין מודעות פון בית מדרש וואס האבן געטראפן

2.jpg (712.84 KiB) געזען 2327 מאל

רבינו הקדוש גייט ארויס פון בית מדרש נאכן דאווענען

3.jpg (20.1 KiB) געזען 2327 מאל

קבלת פנים פאר רבינו הקדוש

1.jpg (132.96 KiB) געזען 2327 מאל

הנחת אבן הפינה שנת תשי"א

[א איד פון אמאל]

10.jpg (128.35 KiB) געזען 2326 מאל

9.jpg (133.43 KiB) געזען 2326 מאל

13.jpg (133.87 KiB) געזען 2326 מאל

[א איד פון אמאל]

6 (2).jpg (123.24 KiB) געזען 2319 מאל

6.jpg (140.23 KiB) געזען 2319 מאל

11.jpg (128.99 KiB) געזען 2319 מאל

[א איד פון אמאל]

4.JPG (44.59 KiB) געזען 2314 מאל

אריינגאנג צום האלטן מקוה
א שיינע געדאנג פארקויפן די חפצים הנשכחים (היינטיגע צייטן לאזט מען איבער אין בית מדרש מסתמא מער זאכן וואו אמאל וואלטן זיי געקענט מאכן אסאך געלט)

[א איד פון אמאל]

14.jpg (76.5 KiB) געזען 2332 מאל

15.jpg (60.13 KiB) געזען 2332 מאל

16.jpg (150.43 KiB) געזען 2332 מאל

[א איד פון אמאל]

21.jpg (101.26 KiB) געזען 2325 מאל

22.jpg (125.46 KiB) געזען 2325 מאל

תלמידי כל התלמודי תורה'ס של רבינו הקדוש

23.jpg (84.72 KiB) געזען 2325 מאל

רבינו הקדוש במרפסת בית המדרש באחד הנסיעות לארה"ק

[גיזוגט]

[א איד פון אמאל]

ווער איז דער יונגערמאן וואס שטייט נעבן רבין ? (משה חיים פר"מ קר"י?)

[farshlufen]

געוויס.

און זיין פעטער ר' ישראל מאיר רעכטס.

לינקס הארט הונטערן רבי'ן [נעבן ר' עזריאל] ר' משה שלמה ווערצבערגער.

הונטער ר' משה חיים, ר' יצחק שלום ווערטהיימער.