מבקש77 האט געשריבן:נשמה האט געשריבן:מבקש77 האט געשריבן:המדרש מדייק מלשון הפסוק אנוכי 'תולעת', אז מען האט געמאכט די 'בגד פורפורא'. נו זאג דו וואס איז די שייכות, פון תולעת צו הבגד פורפורא.
פון דעם מדרש מוז נאך אלץ נישט זיין אז די סיבה פארוואס דער בגד הייסט פורפורא קומט ווייל דער תולעת הייסט פורפור. יא, אמת אז דער בגד 'פורפורא' האט מען געפארבט פון א תולעת. און ס'קען אפילו זיין פון דעם תולעת, איך ווייס נישט. אבער ווער זאגט אז די בגד הייסט פורפורא ווייל די שנעק הייסט פורפור. ווען מ'זאגט 'פורפורא' ווייסט מען אז מ'פארבט עס פון א תולעת, אבער אז דער בגד הייסט פורפורא ווייל די תולעת הייסט פורפור? איז דארט איינער מסביר: על שם תולעת הנקרא פורפור בלשון יווני? אדער על שם תולעת הנקרא תולעת שני. (קארמזין)
און נאך איז אינטערעסאנט אז ר' שמואל בר נחמני זאגט נישט אני הוא שעשיתי לך משכן של
תכלת ארגמן ותולעת שני שהכל באים מתולעת. פארוואס ברענגט ער נאר פון אני הוא שעשיתי לך משכן
של תולעת שני? ר' שמואל בר נחמני האט נישט געוואוסט אז מ'קען דאס דרש'נען אויף תולעת? אבער דאס איז נאך נישט אזא קשיא, ווייל למעשה באציהט ער זיך אויף די ווערטער ואנכי תולעת ולא איש. און די תורה למעשה רופט נאר תולעת שני, מיט די ווארט תולעת, הגם ער קען צולייגן ואנכי תולעת שכל הצבעים באים ממנה. אויב די תכלת קומט פונעם זעלבן תולעת.
אבער וואס איז די ראי' אז די בגד הייסט פורפורא וועגן די שנעק וואס הייסט פורפור? איך זאג נישט מער ווי דעם אז ווער זאגט אז די צוויי שמות האבן
שייכות. די בגד הייסט פורפורא ווייל ס'הייסט פורפורא און די שנעק הייסט פורפור ווייל ס'הייסט פורפור. געט דארט איינער צו פארשטיין אז דערפאר הייסט עס פורפורא ווייל מ'מאכט עס פון די שנעק וואס הייסט פורפור? פארוואס זאלן זיי נישט זאגן די מפרשים דארט אז מ'פארבט עס פון די חלזון "הוא הנצבע בחלזון"? פארוואס זאגן זיי תולעת שני? וואס האבן זיי געהאט מקובל אויף דעם פורפורא? פון וואס פארבט מען א פורפורא? פון א תולעת שני?
און לויט די מוסף הערוך וואלט מען געדארפט רופן פורפורא עפעס קוקלא. ווייל אויב די סיבה פארוואס ס'הייסט פורפורא קומט וועגן תולעת שני און תולעת שני הייסט פורפור, לויטן מוסף הערוך הייסט עס קיקלא. קומט אויס אז ס'וואלט געדארפט הייסן עפעס קוקלא.
קודם כל די שנעק הייסט פורפור
א מיט א א' צום סוף (כך הוא בכתבי היוונים וכתבי הרומיים).
איך זאג זייער פשוט די ר' יהושע בן לוי איז מדייק פון 'תולעת' אז מען האט גימאכט א בגד 'פורפורא'. און שמואל בר נחמני איז מדייק פון 'תולעת' אז מען האט גימאכט א משכן פון 'תולעת שני'. שב''נ איז פשוט, אז עס שטייט 'תולעת' איז מרומז צו די משכן וואס שטייט דארט 'תולעת' שני. אבער יב''ל איז מדייק פון 'תולעת' צו די בגד 'פורפורא'.
יעצט דאס איז זיכער אז די בגד 'פורפורא' האט א שייכות צו א 'תולעת'. נאר דו זאגסט אז מען ווייסט טאקע נישט וואס די שייכות פון בגד מלכות הנקרא 'פורפורא' צו א 'תולעת'.
אפשר ווייל מען האט געמאכט די בגד מלכות 'פורפורא' פון א תולעת קערמיז, און נישט פון די תולעת 'פורפורא', און 'בצופאל' האבען זיי גערופן די בגד 'פורפורא' מיט די זעלבע נאמען פון די 'תולעת' וואס מען האט
'נישט' געמאכט די בגד פון.
אפשר ווייל מען האט געמאכט די בגד מלכות 'פורפורא' פון א תולעת לכה, און נישט פון די תולעת 'פורפורא', און 'בצופאל' האבען זיי גערופן די בגד 'פורפורא' מיט די זעלבע נאמען פון די 'תולעת' וואס מען האט
'נישט' געמאכט די בגד פון.
אפשר ווייל מען האט געמאכט די בגד מלכות 'פורפורא' פון זיידן וואס קומט פון א תולעת, און נישט פון די תולעת 'פורפורא', און 'בצופאל' האבען זיי גערופן די בגד 'פורפורא' מיט די זעלבע נאמען פון די 'תולעת' וואס מען האט
'נישט' געמאכט די בגד פון.
און אפשר ווייל מען האט געמאכט די בגד מלכות 'פורפורא' פון א תולעת וואס הייסט 'פורפורא', און זיי האבען גערופן די בגד 'פורפורא' מיט די זעלבע נאמען פון די 'תולעת' וואס מען האט
'יא' געמאכט די בגד פון.
נו זיי מחליט וועלכע פון די 4 איז גערעכט.
בס"ד
מ'קען נאך אלץ זאגן אז פורפורין האט גארנישט מיט דעם שנעק דוקא. ס'קען זיין אז ס'האט, אבער ס'מוז נישט זיין.
פונקט אזוי ווי זיי האבן זיך טועה געווען אז פורפורין מיינט דוקא א בגד
פון פורפל, און אז פון די פורפורא שנעק האט מען נאר געמאכט תכלת, און די צייט וואס מיר ווייסן אז פורפורין איז אויך און פונקט אזוי
א בגד תכלת, אזוי אויך האט מען פארגעסן אז פורפורין האט נישט דוקא מיט דעם שנעק. נאר אסאך שנעקס הייסן פורפורא. ווייל ס'האט אזא שיינע מלבוש אויף זיך. אדער עפעס אנדערש.
און אזוי ווי זיי האבן זיך טועה געווען אז פורפורין איז פורפול, אזוי זאל מיר אונז זיך טועה זיין אז פורפורין פון ירושלמי מיינט דוקא דעם שנעק.
איי פליניס מיט איך ווייס ווער שרייבן נישט אז ס'איז געווען א אנדערע שנעק. פיין. (קודם ווער זאגט אז זיי שרייבן נישט) אבער זעהסט דאך אז די גמ' זאגט: מדם החלזון, און נישט
מריר החלזון, אין דער צייט וואס די גמ' דערמאנט אפאר שורות פארדעם די ווארט מי שבללותא. ווי שווער איז געווען פאר די גמ' צו זאגן ריר?
און דאס וואס דו ברענגסט פון מדרש אז מ'האט געפארבט אסאך צבעים פון דעם חלזון, ווער זאגט אז ס'איז נאר געווען איין חלזון? ער מיינט א שם הכולל אלע חלזון. נאך היינט ווייסט מען אז ס'דא מערערע.
און די בגד התחתון פקריסין האט אזוי געהייסן ווייל מ'האט עס געפארבט מיט עפעס וואס הייסט אזוי?
די מדרש זאגט יא אז מ'האט געפארבט פון א תולעת און ס'קען זיין אז ס'איז געווען דער תולעת. אבער ווער זאגט אז מ'האט נאר געהאט איין איינציגע "דג" וויאזוי צו פארבן?
פארוואס זאגט נישט די גמ' ובדמו צובעין כמה צבעין ואחד מהם תכלת. עפעס איז דא נישט אלעס פארשטענדליך. נאר ס'קען זיין אז דער תכלת שנעק איז א באזונדערע שנעק.
און דאס וואס די ירושלמי זאגט בין תכלת לכרתי בין פורפורין לפרסינין, קען זיין אז די ירושלמי זאגט אז אפילו אויב די צמר פון די "ווייסע" פון די ציצית איז געפארבט מיט אזא פריסינין, איז אויך גענוג צו פונאנדערשיידן צווישן די תכלת און די כרתי. אבער ווער רבש"ע זאגט אז פורפורין זאל מיינען אז ס'קומט פון דעם שנעק? אפילו אויב דו זאגסט אז פורפורין קען אויך מיינען תכלת.
וויאזוי זאלסט נאר דרייען וועט אלעמאל זיין א קשיא. עס פאזלט זיך נישט צאם ווען מ'זאגט אז מ'האט נאר געהאט איין פורפורא שנעק וואס נאר פון דעם האט מען געפארבט קליידער. עס שטומט נישט אלעס ווען מ'זאגט אז פורפורין פון ירושלמי וואס מיינט תכלת זאל קומען דוקא פון דעם באקאנטן פורפור שנעק.
והשם הטוב יעזור.