פארוואס זענען געוויסע ליידער מקיל מיט צום גדלי'

[פעדער]

אפאר יאר צוריק ווען כ'בין געווען אין אומאן אויף א ר"ה, און מיר זענען געבליבן דעמאלטס שטעקן אינעם עריפארט, האבעך געזעהן א איד, וואס האט געטרונקען וואסער אדער דזשאוס, זאגענדיג אז ער האט עפעס "קאפ ווייטאג" און אין צום גדלי' איז גרינגער. דעריבער איז אים מותר.
דאס איז חוץ די פולע אנדערע וואס כ'האב געזעהן עסן, אינדעם טאג. און כ'כהאב נישט געהאט דעם געלעגנהייט זיי צו פרעגן.
(כ'רעד נישט פון דעם היתר, אויסצופאסטן פריער, ווען מ'קומט פון אייראפע אהער, צוליב די אפגערוקטע שעות, כאטש מ'קומט למשל אהן אהער ווען ס'איז נאך ביינאכט!; אויך רעד איך נישט פון עמיצער וואס שפירט אז ער וועט נישט האבן כח צו פאסטן יו"כ.)
אתמהה...
פארוואס אין א אנדער פאסט-טאג פסק'עט מען זיך נישט אליין, בלויז אויף קאפ-ווייטאג?

[באמבאסטיש]

נו פארדעם האבן מיר דא א חשוב'ן דיין ר' סאכדעס, מיר ווארטן אז דער דיין מיט זיין געבענטשטע שפראך זאל געבן א ברייטע ערקלערונג אויף דעם ענין.

[isolated]

לכאורה, ס'איז א חומרא, דהיינו צו זיין זיכער אז מ'וועט קענען מקיים זיין מצות עשה דאורייתא צו פאסטען יום כיפור.

[שנאפס]

דער פשעווארסקער רבי זצ"ל, ר' יענקעלע פלעגט אריינקומען צום גדלי' מיט א טאץ קעיק אין ביהמ"ד נאכן דאווענען און הייסן אלע בחורים אויספאסטן אז מ'זאל האבן כח צו פאסטן יום כיפור

צום גדלי' פלעגט די שוהל זיין געפאקט מיט בחורים...

דער היינטיגער פשעווארסקער רבי שליט"א פירט זיך אויך אזוי

[matovu]

לכאורה רעדט איר נישט פין קיין היימישע חסידישע יודן... נאר פין די אזוי גריפענע מאדערנע ...Modern Orthodox

אבער אזוי ווי איר האט געזאגט דעם ווארט אומן דארף מען מער נישט קיין הסברים...

א גוט יאר

[JOELHEALTH]

ר' יענקעלע נישט פין קיין היימישע חסידישע יודן ?

[zibala]

די ספרים רעדן שוין ארום דערוועגן, צום גדלי' וואלט ווען געדארפט באשטימט ווערן אום ראש השנה זעלבסט, במילא הייסט דאס א תענית נדחה, נאכדערצו היי יאר הייסטעס צוויי מאל נדחה

ווער רעדט נאך ווען אידן קומען אהיים פון אומאן איז אוואדענע וודאי אז מברויך גארנישט פאסטן...

גוט געבענטשט יאר לאמער אלעמען דן זיין לכף זכות.


זיבל

[isolated]

און די אלע וואס זענען נישט געפארן זענען מן הסתם נישט מיט אלעמען... נו, מעגען זיי דאך זיכער עסען...

[matovu]

און די אלע וואס זענען נישט געפארן זענען מן הסתם נישט מיט אלעמען... נו, מעגען זיי דאך זיכער עסען...

[צולייגער]

און די אלע וואס זענען נישט געפארן זענען מן הסתם נישט מיט אלעמען... נו, מעגען זיי דאך זיכער עסען...

מה טובו, פארגינסט אים נאר דריי?

[isolated]

שכוח.......

[matovu]

so mean

[א טענצל!]

דער פשעווארסקער רבי זצ"ל, ר' יענקעלע פלעגט אריינקומען צום גדלי' מיט א טאץ קעיק אין ביהמ"ד נאכן דאווענען און הייסן אלע בחורים אויספאסטן אז מ'זאל האבן כח צו פאסטן יום כיפור

צום גדלי' פלעגט די שוהל זיין געפאקט מיט בחורים...

דער היינטיגער פשעווארסקער רבי שליט"א פירט זיך אויך אזוי

דער היינטיגער פשעווארסק'ער רבי שליט"א ברענגט נישט אריין קיין טאץ קעיק אין ביהמ"ד צום גדלי'...!

ער פיהרט זיך אבער אויך אזוי מיט דעם אז ווער עס קומט איהם פרעגן איז ער נוטה להקל

[מי חכם]

תולדות אברהם יצחק.

וועגן אומאן טוט יעדער אזוי, אויב מען קומט אהיים אין צום גדלי'. אז מען בלייבט דארט אויף נאך א טאג, דארף מען לכאורה יא געהעריג פאסטן.

[פארדינט]

ווען איך בין געווען א בחור די ערשטע יאר נאך מיין בר מצוה, ס'איז געווען אפאר טאג פאר ראש השנה, איז מיין טאטע זז"ג אריין מיט מיר צום ברך משה זי"ע און געפרעגט אויב איך דארף פאסטן צום גדלי', דער ברך משה געט מיך אזא מעסט אפ און רופט זיך אן "נעה, ער דארף נישט פאסטן" און טאקע יענע יאר האב איך נישט געפאסט.

[מי חכם]

ס'אנדערע יאר האסטו געבעטן דעם פאטער נאכאמאל אריין צו גיין צום רבי'ן פאר צום גדלי' דייקא, הא?...

[אבני שיש]

די ספרים רעדן שוין ארום דערוועגן, צום גדלי' וואלט ווען געדארפט באשטימט ווערן אום ראש השנה זעלבסט, במילא הייסט דאס א תענית נדחה, נאכדערצו היי יאר הייסטעס צוויי מאל נדחה

מה זה "2 מאל נדחה"?

[קרעמער]

נדחה מיום ב' תשרי לג' תשרי כבשאר השנים, ונדחה מג' תשרי לד' תשרי מחמת שחל ג' תשרי בשבת

[בעל תוקע]

גדליהו נרצח בידי ישמעאל בן נתניה פחות מחודשיים מאז מונה לתפקידו, יש אומרים שנרצח בא' בתשרי, ויש אומרים בג' בתשרי. בעקבות הרצחו ברחו תושבים רבים מיהודה למצרים. לפי מקורות במסורת היהודית פסק כליל היישוב היהודי בארץ, במחקר ההיסטורי מקובלת הדעה כי רק האליטה הכלכלית עזבה את יהודה.[דרוש מקור] לזכר ולאות אבלות על הרצחו מציינים את צום גדליה בג' בתשרי. (ויקיפדיה)

ישנה מחלוקת במסורת היהודית בשאלה, האם גדליה נרצח ב-ג' בתשרי, או שהוא נרצח ב-א' בתשרי, והצום נדחה לאחר ראש השנה מפני שאי אפשר לתקן צום ביום חג.

ג' תשרי:
"צום השביעי זה שלשה בתשרי יום שנהרג בו גדליה בן אחיקם" (תוספתא למסכת סוכה פרק ו, הלכה י).
"צום השביעי זה ג' בתשרי שבו נהרג גדליה בן אחיקם" מסכת ראש השנה יח, ב.
"יום שלושה בתשרי, שבו נהרג גדליה בן אחיקם" רמב"ם הלכות תענית פרק ה הלכה ב.
א' תשרי:
אבן עזרא בפירושו לזכריה ח, יח, אומר: "נהרג גדליה בראש השנה על כן קבעוהו ביום השלישי".
הרד"ק, בפירושו לירמיהו מא, א, אומר: "ויהי בחודש השביעי, כמו מחר חודש ובראש השנה נהרג גדליה בן אחיקם וקבעו התענית במוצאי ראש השנה מפני שהוא יום טוב".
רבי יוסף קארו מביא בשולחן ערוך (אורח חיים, סימן תקמט, סעיף ב) בשם ר' ירוחם שגדליה בן אחיקם נהרג בראש השנה, והצום נדחה לג' בתשרי, כדי שלא לעשות תענית בראש השנה.(ויקיפדיה)

[איטשע]

אין פראקטיק:
איך פארשטיי נישט, איך אין אלע מיינע חברים פאסטן, ערב ראש השנה ביז חצות, צוויי מאהל א האלבע טאג ראש השנה, דאס יאר א האלבע טאג שבת, א גאנצע טאג צום גדלי' און שלש עשרה מדות ביז חצות, אין יום כפור, זענען מיר אלע געווען אין ביה"מ.
איינער וואס דאווענט א גאנצן טאג יו"כ אין בי"מ (לאפוקי די פוילישע חסידות'ן), איז יום כפור די גרינגסטע תענית.
נישט פאסטן צום גדלי' גייט נישט מאן דער דיפערענס, צו מען וועט קענען אויספאסטן יום כפםור צו נישט - ביי א געזונטע, בחור'ל, בחור, יונגערמאן אדער באלאבאס.

הלכה'דיק:
עס באקאנט די שאלה, איינער איז אין תפיסה און מען לאזט עם ארויס פאר איין טאג, צו זאל צו ווארטן ביז ראש השנה אין הערן תקיעות וואס איז מדאורייתא, אדער שוין נעקסטן טאג זאל ער גיין דאווענען מיט מנין!
ווער זאגט, אז מען מעג אויספאסטן צום גדלי', וועגן יום כפור, ערשט פאסט צום גדלי', יום כיפור וועט מען דעמאלטס זעהן.

אבער פארשטייט זיך אז איך בין נישט קיין רב.
בד"א: איינמאל בין געווען אין ירושלים י"ז בתמוז, האב איך געפונען א יונגעמאן אריינבייסן אין א גראבן סענדוויש "בלי שום בושה", אין א אזא מין סארט עסעראציע פלאץ, ר' יוד: ווילסט עסן אין א תענית (איך בין זיכער ער האט געהאט א היתר), עס מיט אפעטיט, אבער אין פובליק????

[מי חכם]

דו האסט געזען דעם אינגערמאן עסן מסתמא נאך די שקיעה.

וואס דו שרייבסט וועגן די הלכה חלק פון צום גדליה, כמדומה אז הגאון ר' יצחק זב"ש האלט עפעס אזוי

אפשר ביסטו אביסל מרחיב הדיבור וועגן די פוילישע חסידותער וואס זענען נישט אין בית מדרש אגאנצן טאג, ווער? וואס? און וויאזוי יא?

[פעדער]

אבער פארשטייט זיך אז איך בין נישט קיין רב.
בד"א: איינמאל בין געווען אין ירושלים י"ז בתמוז, האב איך געפונען א יונגעמאן אריינבייסן אין א גראבן סענדוויש "בלי שום בושה", אין א אזא מין סארט עסעראציע פלאץ, ר' יוד: ווילסט עסן אין א תענית (איך בין זיכער ער האט געהאט א היתר), עס מיט אפעטיט, אבער אין פובליק????

אה. דאס איז וואס האט מיר דאן געבאדערט.
פיין. אין הכי נמי. ס'איז געווען נאך א גאנצע נאכט מוצא"י, בלייבן שטעקן אין קיעוו, און נניח אז ער האט טאקע זך נישט גוט געשפירט, און ס'איז געווען א יאהר וואס פון "נדחה פעמיים", אבער פארוואס עסן שוין פארמיטאג? נימא. אז חולשא נקיט ליה... אבער צוליב וואס, ברבים טרינקען, און האקן א שאכטל ביסקיטס? לאמיר שוין זאגן, אז טלטול הדרך איז געפערליך מתיש, אבער פ"וו צוריק קומען אין צום גדלי'. (און אפשר פ"וו בכלל פארן?)
(און ס'האט זיך גראדע גערעדט פון א הויכן ברייטביינדערדיגן פערזאן, שוין גארנישט אזא שוואכיטשקל, אבער ס'איז לאוו דוקא מעלה ומוריד דער עיקר איז, כ'האב אים דאן דן געווען לזכות, אז פילייכט פאסט ער גאר שווער, און שפירט זיך זעהר שלעכט.)

[פיבער מעסטער]

מען קען נישט סתם אזוי מקיל זיין, יעדער דארף זיך אליין משער זיין ביי זיך צו די תענית צום גדלי' וועט אים שאטן אויף יום כיפור און טאמער האלט ער אז עס גייט אים שאטן זאל ער מקיל זיין נאר נאכ'ן פרעגן זיין דיין

ביי רוב מענטשן שאדט נישט נאך א תענית

[בענקעל]

[א פיינע מענטש]

אין פראקטיק:
איך פארשטיי נישט, איך אין אלע מיינע חברים פאסטן, ערב ראש השנה ביז חצות, צוויי מאהל א האלבע טאג ראש השנה, דאס יאר א האלבע טאג שבת, א גאנצע טאג צום גדלי' און שלש עשרה מדות ביז חצות, אין יום כפור, זענען מיר אלע געווען אין ביה"מ.
איינער וואס דאווענט א גאנצן טאג יו"כ אין בי"מ (לאפוקי די פוילישע חסידות'ן), איז יום כפור די גרינגסטע תענית.
נישט פאסטן צום גדלי' גייט נישט מאן דער דיפערענס, צו מען וועט קענען אויספאסטן יום כפםור צו נישט - ביי א געזונטע, בחור'ל, בחור, יונגערמאן אדער באלאבאס.

מען זעהט פון אייער תגובה אז איר זענט א גרינגער פאסטער, סאיז דא אסאך אידן וואס א תענית שפירט זיך ביי זיי פאר אפאר וואכן, פרעג דיר נאך.