dovidal האט געשריבן:מכתב נדיר עם חזיונות שמימיים מאת ה'גאון מבראשוב' אל ה'ברך משה' מסאטמר.
מכתב הלכתי-מיסטי-היסטורי, ארוך ונדיר ביותר. כולו בכתב יד קדשו של 'הגאון מבראשוב' רבי דוד שפרבר בעל ה'אפרקסתא דעניא', אל האדמו"ר מסאטמר הרה"ק רבי משה טייטלבוים בעל ה'ברך משה'. לא נדפס.
נדירותו הרבה של המכתב שלפנינו היא הן מצד תוכנו העוסק בחזיון לילה של הגאון מבראשוב, ויותר מכך מהתואר הנדיר אותו מכנה הגאון מבראשוב את ה'ברך משה' מסאטמר: "אב"ד סיגט", תואר אותו נשאו אבותיו ואבות אבותיו של הברך משה ללא הרף במשך כמאה חמישים שנה! אביו ה'עצי חיים' סבו ה'קדושת יו"ט' ואבי סבו ה'ייטב לב' כולם כיהנו לצד אדמו”רותם גם כרבני העיר סיגט. נדירותו הרבה של התואר בנוגע ל'ברך משה' היא מכיוון שהוא כיהן בתפקיד זה בסה"כ למשך כמה חודשים בודדים, החל מתום השואה ועד להימלטותו מהונגריה בעור שיניו חודשים ספורים לאחר מכן, טרם ירד מסך הברזל על מזרח אירופה והיציאה משם נהייתה לבלתי אפשרית.
הגאון מבראשוב פותח את מכתבו בארבע שורות עמוסות תארים מופלגים ביותר על ה'ברך משה', לאחר מכן הוא שָׂח בפניו את חלומו המעניין, ואז הוא פותח במשא ומתן הלכתי המקיף את כל נושא החלומות בהלכה. הגאון מבראשוב מגלה במכתבו שלפנינו את בקיאותו המפורסמת בכל מכמני התורה. אך מעניין ביותר כיצד הוא מפציר ו"מתחנן" ממש אל הברך משה שיענה לו תשובה בהקדם האפשרי כדת מה עליו לעשות בנידון. מעניין מדוע הגאון מבראשוב שנודע כגדול המשיבים ומכל רחבי העולם הריצו אליו את שאלותיהם, מדוע הוא כל כך נזקק ומתחנן לתשובתו ההלכתית של האדמו"ר מסאטמר, שאכן נודע בקדושתו העצומה אך עדיין מעמדו ההלכתי של הגאון מבראשוב היה הגבוה ביותר באיזור. ייתכן שמכיוון שמדובר בנושא שמלבד הפן ההלכתי שבו, הוא גם בעל פן מיסטי של פתרון חלומות, לכן ראה בזה הגאון מבראשוב שאלה אדמו"רית ['אַ רעבישע שאלה'] לצד השאלה ההלכתית.
די דיסקריפשאן קוקט אויס נוסח א"י מיט הנחות און סברות שאין להם יד ורגל
1) אב"ד סיגוט, האט שוין דא איינער געשריבן אז דאס איז נאך געשריבן אין רומעניא ווארשיינליך, והשנית אפילו אין אמעריקא איז דאס געווען זיין טיטל 2) זיין וואונדער אויפן אנפרעגן דוקא אים, און די תשובה אז ס'איז א רבי'שע שאלה, איז פלאי פלאים, דער ברך משה אלס סיגוטער רב איז געווען באקאנט אלס גרויסער מורה הוראה, טאקע נישט געשריבן קיין סאך תשובות, אבער גע'פסק'נט שאלות, געפירט דין תורות, ער איז געווען נודע בגאונותו העצומה יותר מקדושתו העצומה אין יענע יארן
שטארק באקאנט ביי די נאנטע חסידים, געווען א גאון עצום בכל התורה, סיי אין ידיעות התורה, סיי איפ ן חידושי תורה און סיי אין הלכה, זיי עניוות האט געפויעלט די גאס זאל נישט וויסן דערפון, אביסל האט דער רבי דערמאנט ביים צוייטן הספד, תלמוד חכם שלא נספד כהלכה.
נישט דוקא ביי נאנטע חסידים, ווער עס האט נאר גערעדט מיטען רעבין אין לערנען אפי' נישט קיין חסידים האט געזעהן אז די רבי איז געווען א גאון עצום בכל התורה
הוא אשר דברתי, אבער למעשה צוליב כמה סיבות איז מען נישט געקומען פון די פרעמד צו רעדן מיט אים אין לערנען, די דור וואס האט געקענט פון פאר די קריג אדער גלייך נאכן קריג האט שוין כמעט נישט געלעבט. די אינגע דור האט נישט געוויסט אפצושאצן זיין גרויסע כח התורה, נאר געצייחטע תלמידים פון סיגוט, אדער גאר נאנטע סאטמערע תלמידי חכמים, און די רבי איז געווען זייער באקוועם נישט צו מאכן קיין וועזן דערפון,
אנכי הרואה האט געשריבן:נעכטן נאכט ביים סעודת הילולא האט כ"ק אדמו"ר מהרי"י שליט"א געזאגט אן אינטערעסאנטע אויפפאסונג און טיפערע בליק איבער א באקאנטע הנהגה ומדה פון מרן רבינו הגאון הקדוש זי"ע.
דער בולגרייע רב זצ"ל האט אמאל נאכגעזאגט פארן רבי'ן פון זיין טאטן הגה"ק מהרי"ב מ'בעלזא זי"ע אויפן גמרא "אל תגעו במשיחי אלו תינוקות של בית רבן", אז משיח וועט זיין א מענטש וואס וועט געבוירן געהעריג פון טאטע מאמע און אויפוואקסן אין חדר, ישיבה וכו', און זיך אויסארבעטן צו זיין משיח צדקינו, דעריבער דארף מען נזהר זיין מיט די חינוך הבנים נישט משנה צו זיין וכדומה, ווייל מ'קען נישט וויסן אויב פון די מוסד וועט ארויסקומען משיח.
האט די רבי שליט"א ממשיך געווען פארציילנדיג, אז אמאל האט די רבי ז"ל אויפגענומען מענטשן פאר די הייליגע טעג, און אינצווישן ווען די רבי איז געגאנגען צו מנחה, האט די מאמע הרבנית הצדיקת ע"ה האט אנגעגרייט טועם צו זיין אין שטוב. ווען די רבי איז אריין האט ער געזאגט פאר'ן גבאי ר' משה פריעדמאן אז א איד ווארט אינדרויסן מיט א פריש-אפגעשוירן קינד, און ער זאל אים אריינלאזן. האט ר' משה געזאגט אז דער ראה"ק ר' לייביש לעפקאוויטש ווארט אויך אינדרויסן און ס'איז נישט אזוי פאסיג אים יא צו לאזן ווארטן, אבער די רבי האט פארלאנגט אריינצולאזן דייקא דעם טאטן מיטן קינד. דערנאך איז ר' לייביש אריין, און די רבי האט אים געזאגט דעם א.ד. ווארט פון בעלזא רב, אז דעריבער האט ער אריינגעלאזט דאס קינד בעפאר.
האט די רבי שליט"א אויסגעפירט אז די באוואוסטע ווארעמהארציגקייט און ליבליכקייט וואס די רבי זי"ע האט געהאט צו קינדער ילדי תשב"ר איז נישט געווען בלויז א געפיל, נאר מיט זיין געוואלדיגע צפייה לגאולה האט די רבי ז"ל שטענדיג דאס געהאלטן פאר די אויגן, און אנגעקוקט יעדעס קינד אז אפשר איז דאס משיח צדקינו!
לב בשר האט געשריבן:אויף ק״מ טעם זקנים זאגט רש״א פראנקל אז אין סאטמאר ביהמ״ד אין ירושלים איז יארן לאנג געווען א צעטיל אז א פרעמדער קען נישט פירן טיש חוץ די ברך משה. האט שוין איינער געהערט דערפון?
שוין געהערט אלס קינד דערפון, (ווען איך האב נאך געמיינט אז סיגעטער רב איז דער יונגערמאן וואס וואינט אויף היוז סטריט (מהר"א))
במציאות איז אזוי געווען, ער האט געפירט טיש אין ביהמ"ד אהל רחל ווען ער איז געווען אין אר"י
די ירושלימע רב ז“ל האט קיינמאל נישט געפירט טיש דארט?
איך האב אויך געהערט אזוי יארן צוריק, אבער איך האב געמיינט אז די רבי זי"ע האט אזוי געזאגט, אז עס איז געווען א טאוול וואס האט געהאנגן אין בית המדרש, דאס איז מיר געווען א חידוש, אפשר קענען די חבירם דא אפירזוכן א בילד פונעם בית המדרש ווי מען קען זעהן דעם טאוול.
לב בשר האט געשריבן:אויף ק״מ טעם זקנים זאגט רש״א פראנקל אז אין סאטמאר ביהמ״ד אין ירושלים איז יארן לאנג געווען א צעטיל אז א פרעמדער קען נישט פירן טיש חוץ די ברך משה. האט שוין איינער געהערט דערפון?
שוין געהערט אלס קינד דערפון, (ווען איך האב נאך געמיינט אז סיגעטער רב איז דער יונגערמאן וואס וואינט אויף היוז סטריט (מהר"א))
במציאות איז אזוי געווען, ער האט געפירט טיש אין ביהמ"ד אהל רחל ווען ער איז געווען אין אר"י
די ירושלימע רב ז“ל האט קיינמאל נישט געפירט טיש דארט?
איך האב אויך געהערט אזוי יארן צוריק, אבער איך האב געמיינט אז די רבי זי"ע האט אזוי געזאגט, אז עס איז געווען א טאוול וואס האט געהאנגן אין בית המדרש, דאס איז מיר געווען א חידוש, אפשר קענען די חבירם דא אפירזוכן א בילד פונעם בית המדרש ווי מען קען זעהן דעם טאוול.
א צעטיל וואס איז געהאנגן יארן לאנג אין ביהמ״ד דארף זיין גרינג מברר צו זיין ביי א מתפלל דארט. ס׳איז דאך נישט א פרטיות׳דיגע מעשה וואס איז שווער נאכצוגיין. דאס אז מ׳האט געהערט יארן צוריק אז בכלל נישט קיין ראי׳.
לב בשר האט געשריבן:אויף ק״מ טעם זקנים זאגט רש״א פראנקל אז אין סאטמאר ביהמ״ד אין ירושלים איז יארן לאנג געווען א צעטיל אז א פרעמדער קען נישט פירן טיש חוץ די ברך משה. האט שוין איינער געהערט דערפון?
שוין געהערט אלס קינד דערפון, (ווען איך האב נאך געמיינט אז סיגעטער רב איז דער יונגערמאן וואס וואינט אויף היוז סטריט (מהר"א))
במציאות איז אזוי געווען, ער האט געפירט טיש אין ביהמ"ד אהל רחל ווען ער איז געווען אין אר"י
די ירושלימע רב ז“ל האט קיינמאל נישט געפירט טיש דארט?
האב איך יעצט דורך געקוקט די הערליכע קליפ פון רבין די ברך משה זי"ע טרערן און די אויגן האבן זיך געגאסן זיך דערמאנט פון די לעכטיגע זמנים עטליכע אידן וואס כ'האב נישט דערקענט ווער איז די בעל קורא ביי משנה תורה? מיט וועם לערנט די רבי און פלארידע? ווער איז די אידן מיט וועם די רבי שמוסט און פלארידע?
קרית יואל פלייש האט געשריבן:האב איך יעצט דורך געקוקט די הערליכע קליפ פון רבין די ברך משה זי"ע טרערן און די אויגן האבן זיך געגאסן זיך דערמאנט פון די לעכטיגע זמנים עטליכע אידן וואס כ'האב נישט דערקענט ווער איז די בעל קורא ביי משנה תורה? ר' יושע הענדלער בן ר' משה מיט וועם לערנט די רבי און פלארידע? ר' יונה האלפערט ווער איז די אידן מיט וועם די רבי שמוסט און פלארידע?
ר' חיים שלום האלבערשטאם, ר' משה וואלף קליין
פרישער פון פריש איז אייביג גוט צו זיין, עס ברענגט נאר פרישקייט!!!!
קרית יואל פלייש האט געשריבן:האב איך יעצט דורך געקוקט די הערליכע קליפ פון רבין די ברך משה זי"ע טרערן און די אויגן האבן זיך געגאסן זיך דערמאנט פון די לעכטיגע זמנים עטליכע אידן וואס כ'האב נישט דערקענט ווער איז די בעל קורא ביי משנה תורה? מיט וועם לערנט די רבי און פלארידע? ווער איז די אידן מיט וועם די רבי שמוסט און פלארידע?
בעל קורא איז ר' יהושע הענדלער
לערנט מיט ר' יונה האלפערט
לכאורה האט געשריבן: פארוואס שרייבט מען תגובות אן זיך פארשטענדיגן מיטן מוח?
קרית יואל פלייש האט געשריבן:האב איך יעצט דורך געקוקט די הערליכע קליפ פון רבין די ברך משה זי"ע טרערן און די אויגן האבן זיך געגאסן זיך דערמאנט פון די לעכטיגע זמנים עטליכע אידן וואס כ'האב נישט דערקענט ווער איז די בעל קורא ביי משנה תורה? ר' יושע הענדלער בן ר' משה מיט וועם לערנט די רבי און פלארידע? ר' יונה האלפערט ווער איז די אידן מיט וועם די רבי שמוסט און פלארידע?
קרית יואל פלייש האט געשריבן:האב איך יעצט דורך געקוקט די הערליכע קליפ פון רבין די ברך משה זי"ע טרערן און די אויגן האבן זיך געגאסן זיך דערמאנט פון די לעכטיגע זמנים עטליכע אידן וואס כ'האב נישט דערקענט ווער איז די בעל קורא ביי משנה תורה? מיט וועם לערנט די רבי און פלארידע? ווער איז די אידן מיט וועם די רבי שמוסט און פלארידע?
ר' יושע הענדלער די לאנגיעריגע בכל קורא אין ביהמ"ד צו לאנגע געזינטע יארן
מ'האקט
מיר פרייען זיך נישט מיט די מפלות אדער נצחונות פון די ציונים
מיר ווארטן אויף ביאת משיח וואס וועט אונז אויסלייזן פון גלות פון די ציונים און אראבער ביינעזאם
קרית יואל פלייש האט געשריבן:האב איך יעצט דורך געקוקט די הערליכע קליפ פון רבין די ברך משה זי"ע טרערן און די אויגן האבן זיך געגאסן זיך דערמאנט פון די לעכטיגע זמנים עטליכע אידן וואס כ'האב נישט דערקענט ווער איז די בעל קורא ביי משנה תורה? מיט וועם לערנט די רבי און פלארידע? ווער איז די אידן מיט וועם די רבי שמוסט און פלארידע?
ר' יושע הענדלער די לאנגיעריגע בכל קורא אין ביהמ"ד צו לאנגע געזינטע יארן
מ'האקט
די קליפ איז לכאורה לויטן חשבון די ערשטע יאר וואס ר' יושע האט געליינט ביי משנה תורה
אידעלע זיי פרייליך, שטארק דיך שטארק דיך אצינד, ווייל דו ביסט דאך א בן מלך, דעם באשעפער'ס קינד.
קרית יואל פלייש האט געשריבן:האב איך יעצט דורך געקוקט די הערליכע קליפ פון רבין די ברך משה זי"ע טרערן און די אויגן האבן זיך געגאסן זיך דערמאנט פון די לעכטיגע זמנים עטליכע אידן וואס כ'האב נישט דערקענט ווער איז די בעל קורא ביי משנה תורה? מיט וועם לערנט די רבי און פלארידע? ווער איז די אידן מיט וועם די רבי שמוסט און פלארידע?