רבי ברוך יהושע ירחמיאל ראבינאוויטש זצ״ל - ממונקאטש - תרע״ה - ג׳ ד׳חנוכה תשנ״ח

[טראק דרייווער]

ברענגסטו ווייטער א מודעה פון א שילד וואס איינער האט געשטעלט לאחר פטירתו.

[חמרא טבא]

שמעתי אז ער האט אים גערופן מיט א ווארימקייט "מונקאטש'ער רב"

לא אהי' כופר כלל אם לא אאמין זאת, מכמה טעמים, ולא בשביל שיש כאלה אשר רוצים עלה להשים עליו שם חדש שלא קרא לו לעצמו ברוב שנותיו, לכן צריך לשנות היסטאריע, ודי בהערה זו.

לא נכון

א ווארט אויף די מציבה וואס איינער האט געשריבן לאחר פטירתו איז א ראי' אז ער האט זיך אזוי גערופן? אתמהה

זיין בהמ"ד אין פתח תקווה
כל ימיו האט ער זיך גערופן מוקאטשע רב

[חמרא טבא]

Capture.JPG (29.31 KiB) געזען 1163 מאל

[תרמב]

שמעתי אז ער האט אים גערופן מיט א ווארימקייט "מונקאטש'ער רב"

לא אהי' כופר כלל אם לא אאמין זאת, מכמה טעמים, ולא בשביל שיש כאלה אשר רוצים עלה להשים עליו שם חדש שלא קרא לו לעצמו ברוב שנותיו, לכן צריך לשנות היסטאריע, ודי בהערה זו.

פארוואס קען נישט זיין אז סאטמארע רב האט אים גערופן מונקאטשע רב, אפילו אויב ער אליינס האט זיך נישט גערופן אזוי (לשיטתך)?
דאכצעך מיר אז ער רופט זיך אזוי אין די שער בלאט פון זיין ספר וואס ער האט ארויסגעגעבן, איך בין נישט זיכער אין דעם איך גיי עס איבערטשעקן

[חמרא טבא]

צוגעלייגט קאליר

קען איינער צוצייכענען ווער איז ווער
די צווייטע לינקס איז בולגרייע רב און דערנאך מונקאטשע רב

רעכטס די צוויי סאדיגורא רבי'ס אינגאנצן לינקס זיצט רבי משה מרדכי מלעלוב

[טראק דרייווער]

די ראי' פון די לעדערהעד פונעם בית המדרש איז פשוט אז כולי עלמא מודי אז "אמאל" האט ער זיך גערופן מונקאטשער רב, דהיינו ביז נאך די מלחמה און "ממש די ערשטע יארן נאך די מלחמה", אבער לפי ידיעתי האט ער אויף זיינע לעדערהעד'ס במשך אלע יארן זיך נישט פאררופן אלס מונקאטשער רב.

און אפילו אויב יא, איז דאך די כלל אז אין מלך בלא עם.... און דער עם איז קובע וכו', מונקאטשער תלמידים האבן אים זיכער נישט אזוי גערופן, ביז די לעצטערע יארן ווען די מונקאטשער תלמידים לעבן שוין ליידער נישט ויקם דור חדש, האט מען צוליב דעם געקענט טוישן די זאך אביסל. ווען די פריערדיגע מונקאטשע תלמידים לעבן ווען היינט ווייס איך נישט צו מען וואלט בכלל געהאט די מעגליכקייט צו אראפלייגן די היסטאריע אויף דעם נוסח.

[farshlufen]

הרב טראק, א שאד זיך צו טענה'ן, דער רבי האט אים גערופן מונקאטשער רב.

איך זע נישט דער חידוש דערינען, חוץ אויב איר האט נישט די מינדעסטע אהנונג ווער סאטמארער רב איז געווען.

[תרמב]

די ראי' פון די לעדערהעד פונעם בית המדרש איז פשוט אז כולי עלמא מודי אז "אמאל" האט ער זיך גערופן מונקאטשער רב, דהיינו ביז נאך די מלחמה און "ממש די ערשטע יארן נאך די מלחמה", אבער לפי ידיעתי האט ער אויף זיינע לעדערהעד'ס במשך אלע יארן זיך נישט פאררופן אלס מונקאטשער רב.

און אפילו אויב יא, איז דאך די כלל אז אין מלך בלא עם.... און דער עם איז קובע וכו', מונקאטשער תלמידים האבן אים זיכער נישט אזוי גערופן, ביז די לעצטערע יארן ווען די מונקאטשער תלמידים לעבן שוין ליידער נישט ויקם דור חדש, האט מען צוליב דעם געקענט טוישן די זאך אביסל. ווען די פריערדיגע מונקאטשע תלמידים לעבן ווען היינט ווייס איך נישט צו מען וואלט בכלל געהאט די מעגליכקייט צו אראפלייגן די היסטאריע אויף דעם נוסח.

איר זענט קובע א נייע געדאנק אין טיטלען, איך וועל עס איבערגעבן פאר באניע רבי און טארנאפאל לעלובע, מבקשי השם, צו וואטעווער וועלכע רבי פיל אפ דע בלענק, די רביס בלא עם...

[תרמב]

לויט דיין חשבון אז סאיז שוין נישט געבליבן קיין מונקאטשע תלמידים קען זיך שוין קיינער נישט רופן מונקאטשע רב........

[משה צימערינג]

די ראי' פון די לעדערהעד פונעם בית המדרש איז פשוט אז כולי עלמא מודי אז "אמאל" האט ער זיך גערופן מונקאטשער רב, דהיינו ביז נאך די מלחמה און "ממש די ערשטע יארן נאך די מלחמה", אבער לפי ידיעתי האט ער אויף זיינע לעדערהעד'ס במשך אלע יארן זיך נישט פאררופן אלס מונקאטשער רב.

און אפילו אויב יא, איז דאך די כלל אז אין מלך בלא עם.... און דער עם איז קובע וכו', מונקאטשער תלמידים האבן אים זיכער נישט אזוי גערופן, ביז די לעצטערע יארן ווען די מונקאטשער תלמידים לעבן שוין ליידער נישט ויקם דור חדש, האט מען צוליב דעם געקענט טוישן די זאך אביסל. ווען די פריערדיגע מונקאטשע תלמידים לעבן ווען היינט ווייס איך נישט צו מען וואלט בכלל געהאט די מעגליכקייט צו אראפלייגן די היסטאריע אויף דעם נוסח.

געשטעלט א הנחה און גארנישט וועט דיך נישט בייגן

[טראק דרייווער]

יעצט זעה איך אז איך בין נישט גערעכט מיט די פרט, איך האב יא געטראפן בריוון פון אים מיט לעדערהעדס פון די שפעטערדיגע יארן ווי ער רופט זיך אלס "אבדק"ק מונקאטש". אבער מיין אויבערשטערע הערה אויף דעם איז נישט אוועקגעפאלן. ודי בזה פאר ווער עס האט געקענט מונקאטשע תלמידים און ווייסן קלאר אז זיי האבן אנגעקוקט די זאך אנדערש ווי געוויסע ווילן עס היינט אראפלייגן.

[תרמב]

יעצט זעה איך אז איך בין נישט גערעכט מיט די פרט, איך האב יא געטראפן בריוון פון אים מיט לעדערהעדס פון די שפעטערדיגע יארן ווי ער רופט זיך אלס "אבדק"ק מונקאטש". אבער מיין אויבערשטערע הערה אויף דעם איז נישט אוועקגעפאלן. ודי בזה פאר ווער עס האט געקענט מונקאטשע תלמידים און ווייסן קלאר אז זיי האבן אנגעקוקט די זאך אנדערש ווי געוויסע ווילן עס היינט אראפלייגן.

אזוי גייט עס מיט יעדע זאך, ווען עס גייט אריבער יארן קוקט מען אן זאכן מיט אביסל מער ניכטערן בליק, אן די פערזענליכע ווייטאגן, און מ'קען בעסער אפשאצן זאכן, און אביסל גוזמאות מעג מען דאך צולייגן כמו שנוהגים בכל חצרות החסידים.

[נזר הנבונים]

ער האט זיך כל ימיו גערופן מונקאטשער רב, (ער פלעגט זאגן אז ביז ווילאנג ער האט די כתב רבנות...). ולא עוד אין זיין ביהמ"ד איז נאר געווען שער יששכר סידורים...

און וואס הייסט אין מלך בלא עם? זענען נישט געווען אויסגעשפרייט איבער די וועלט הונדערטע מונקאטשע תלמידים? ווער איז געווען זייער רבי? ווער האט זיי געלערנט תורה?

[משה צימערינג]

יעצט זעה איך אז איך בין נישט גערעכט מיט די פרט, איך האב יא געטראפן בריוון פון אים מיט לעדערהעדס פון די שפעטערדיגע יארן ווי ער רופט זיך אלס "אבדק"ק מונקאטש". אבער מיין אויבערשטערע הערה אויף דעם איז נישט אוועקגעפאלן. ודי בזה פאר ווער עס האט געקענט מונקאטשע תלמידים און ווייסן קלאר אז זיי האבן אנגעקוקט די זאך אנדערש ווי געוויסע ווילן עס היינט אראפלייגן.

אזוי גייט עס מיט יעדע זאך, ווען עס גייט אריבער יארן קוקט מען אן זאכן מיט אביסל מער ניכטערן בליק, אן די פערזענליכע ווייטאגן, און מ'קען בעסער אפשאצן זאכן, און אביסל גוזמאות מעג מען דאך צולייגן כמו שנוהגים בכל חצרות החסידים.

ביי גאר אסאך פון די מנחת אלעזר'ס תלמידים איז די טאג וואס זייער רבי די מ"א איז אוועק האט זיך די וועלט ביי זיי גענדיגט
איז ממילא האבן זיי קיינמאל נישט געקענט שלום מאכן מיט קיין שום מצב

[דריידל]

ווען איז ער געווען באזוכן ביים רבי'ן?
שמעתי אז ביי די באווארפן פון מונקאטשער רב וואס איז פארגעקומען אין וויליאמסבורג (אין סאטמאר כמדומה לי) האט ער נישט געוואלט זיין שבת אין וויליאמסבורג, ער איז געווען שבת אין קרוינהייטס און אריינגעוואקט צו די באווארפן.

נאך תשכ''ח

נאך כ״ח האט אים דער רבי ארויסבאגלייט?

יאפ אין אריזאנא אזוי פלעגט ר' עזריאל פארציילן אין דאס איז געווען די חידוש

סיז באקאנט אז די יארן פון תשל״א תשל״ב און ל״ג איז דער סאטמאר רב געווען און גאנץ א גוטן מצב הבריאות פיל בעסער ווי גלייך נאכן סטראוק.

בשנת תשל״ב (מיין איך) איז ער געווען אין אריזאנע.

אין די צוואה דערמאנט ער אז ער האט גערעדט מיטן סאטמאר רב ז"ל. איז דאס געווען ביי יענע באגעגעניש?

[טראק דרייווער]

ער האט זיך כל ימיו גערופן מונקאטשער רב, (ער פלעגט זאגן אז ביז ווילאנג ער האט די כתב רבנות...). ולא עוד אין זיין ביהמ"ד איז נאר געווען שער יששכר סידורים...

און וואס הייסט אין מלך בלא עם? זענען נישט געווען אויסגעשפרייט איבער די וועלט הונדערטע מונקאטשע תלמידים? ווער איז געווען זייער רבי? ווער האט זיי געלערנט תורה?

טאקע פון אט א דאס רעד איך, ווער עס האט אמאל גערעדט צו מונקאטשער תלמידים און זייער בליק אויף זייער רבו שלמדו תורה, וועט פארשטיין וואס איך מיין. אפילו מיט די גרעסטע דרך ארץ וואס זיי האבן גערעדט וועגן אים, האבן זיי געהאט אויף אים אן אנדערע בליק ווי די היינטיגע.

די איבריגע איז תורה שבעל פה.

א פרייליכן חנוכה.

[נזר הנבונים]

צוגעלייגט קאליר

קען איינער צוצייכענען ווער איז ווער
די צווייטע לינקס איז בולגרייע רב און דערנאך מונקאטשע רב

פון רצ"ל: סאדאורא פשעמישל, סאדיגורא, מונקאטש, בולגריי

[דריידל]

ער האט זיך כל ימיו גערופן מונקאטשער רב, (ער פלעגט זאגן אז ביז ווילאנג ער האט די כתב רבנות...). ולא עוד אין זיין ביהמ"ד איז נאר געווען שער יששכר סידורים...

און וואס הייסט אין מלך בלא עם? זענען נישט געווען אויסגעשפרייט איבער די וועלט הונדערטע מונקאטשע תלמידים? ווער איז געווען זייער רבי? ווער האט זיי געלערנט תורה?

טאקע פון אט א דאס רעד איך, ווער עס האט אמאל גערעדט צו מונקאטשער תלמידים און זייער בליק אויף זייער רבו שלמדו תורה, וועט פארשטיין וואס איך מיין. אפילו מיט די גרעסטע דרך ארץ וואס זיי האבן גערעדט וועגן אים, האבן זיי געהאט אויף אים אן אנדערע בליק ווי די היינטיגע.

די איבריגע איז תורה שבעל פה.

א פרייליכן חנוכה.

נו וואס האסטי געוואלט? די עלטערע דור האבן אים צוגעגליכנט צו די אמאליגע צדיקים אן די היינטיגע בחורים שאצן אים לויט די היינטיגע רבי'ס

[טראק דרייווער]

ער האט זיך כל ימיו גערופן מונקאטשער רב, (ער פלעגט זאגן אז ביז ווילאנג ער האט די כתב רבנות...). ולא עוד אין זיין ביהמ"ד איז נאר געווען שער יששכר סידורים...

און וואס הייסט אין מלך בלא עם? זענען נישט געווען אויסגעשפרייט איבער די וועלט הונדערטע מונקאטשע תלמידים? ווער איז געווען זייער רבי? ווער האט זיי געלערנט תורה?

טאקע פון אט א דאס רעד איך, ווער עס האט אמאל גערעדט צו מונקאטשער תלמידים און זייער בליק אויף זייער רבו שלמדו תורה, וועט פארשטיין וואס איך מיין. אפילו מיט די גרעסטע דרך ארץ וואס זיי האבן גערעדט וועגן אים, האבן זיי געהאט אויף אים אן אנדערע בליק ווי די היינטיגע.

די איבריגע איז תורה שבעל פה.

א פרייליכן חנוכה.

נו וואס האסטי געוואלט? די עלטערע דור האבן אים צוגעגליכנט צו די אמאליגע צדיקים אן די היינטיגע בחורים שאצן אים לויט די היינטיגע רבי'ס

צו שווער די צוזאמשטעל בכלליות צו די היינטיגע רבי'ס, עס איז דא אסאך רבי'ס געהויבענע אידן צדיקים וקדושים וואס דינען דעם אייבערשטן מיט מסירת נפש, על דרך המסורה. אוודאי יעדעס דור איז שוואכער, אבער נישט דוקא דאס האט געקוועטשט די מונקאטשע תלמידים. אקעי שוין.

[ישראל אהרן]

נאך תשכ''ח

נאך כ״ח האט אים דער רבי ארויסבאגלייט?

יאפ אין אריזאנא אזוי פלעגט ר' עזריאל פארציילן אין דאס איז געווען די חידוש

סיז באקאנט אז די יארן פון תשל״א תשל״ב און ל״ג איז דער סאטמאר רב געווען און גאנץ א גוטן מצב הבריאות פיל בעסער ווי גלייך נאכן סטראוק.

בשנת תשל״ב (מיין איך) איז ער געווען אין אריזאנע.

אין די צוואה דערמאנט ער אז ער האט גערעדט מיטן סאטמאר רב ז"ל. איז דאס געווען ביי יענע באגעגעניש?

יא יא.
...... דברים החריפים שהשמיע ש"ב הרה"צ מוהרר"י אבדק"ק סאטמאר בחיים חיותו......

[נזר הנבונים]

נישט קיין המשך צום לעצטן נושא:
געהערט פון א סלאנימער אייניקל אז זיין זיידע הרב הקדוש רבי מאטעלע איז עטליכע מאל געווען ביי מונקאטשער רבס טיש אין תל אביב

[אבן יקרה]

תשכ"ב

n19620520_1.jpg (46.45 KiB) געזען 4629 מאל

[תרמב]

יעצט זעה איך אז איך בין נישט גערעכט מיט די פרט, איך האב יא געטראפן בריוון פון אים מיט לעדערהעדס פון די שפעטערדיגע יארן ווי ער רופט זיך אלס "אבדק"ק מונקאטש". אבער מיין אויבערשטערע הערה אויף דעם איז נישט אוועקגעפאלן. ודי בזה פאר ווער עס האט געקענט מונקאטשע תלמידים און ווייסן קלאר אז זיי האבן אנגעקוקט די זאך אנדערש ווי געוויסע ווילן עס היינט אראפלייגן.

אזוי גייט עס מיט יעדע זאך, ווען עס גייט אריבער יארן קוקט מען אן זאכן מיט אביסל מער ניכטערן בליק, אן די פערזענליכע ווייטאגן, און מ'קען בעסער אפשאצן זאכן, און אביסל גוזמאות מעג מען דאך צולייגן כמו שנוהגים בכל חצרות החסידים.

ביי גאר אסאך פון די מנחת אלעזר'ס תלמידים איז די טאג וואס זייער רבי די מ"א איז אוועק האט זיך די וועלט ביי זיי גענדיגט
איז ממילא האבן זיי קיינמאל נישט געקענט שלום מאכן מיט קיין שום מצב

יא יא, אין סאטמאר איז געווען די זעלבע מעשה....

[תרמב]

ער האט זיך כל ימיו גערופן מונקאטשער רב, (ער פלעגט זאגן אז ביז ווילאנג ער האט די כתב רבנות...). ולא עוד אין זיין ביהמ"ד איז נאר געווען שער יששכר סידורים...

און וואס הייסט אין מלך בלא עם? זענען נישט געווען אויסגעשפרייט איבער די וועלט הונדערטע מונקאטשע תלמידים? ווער איז געווען זייער רבי? ווער האט זיי געלערנט תורה?

טאקע פון אט א דאס רעד איך, ווער עס האט אמאל גערעדט צו מונקאטשער תלמידים און זייער בליק אויף זייער רבו שלמדו תורה, וועט פארשטיין וואס איך מיין. אפילו מיט די גרעסטע דרך ארץ וואס זיי האבן גערעדט וועגן אים, האבן זיי געהאט אויף אים אן אנדערע בליק ווי די היינטיגע.

די איבריגע איז תורה שבעל פה.

א פרייליכן חנוכה.

מ'פארשטייט פונקטלעך וואס דו מיינסט......

[תרמב]

ער האט זיך כל ימיו גערופן מונקאטשער רב, (ער פלעגט זאגן אז ביז ווילאנג ער האט די כתב רבנות...). ולא עוד אין זיין ביהמ"ד איז נאר געווען שער יששכר סידורים...

און וואס הייסט אין מלך בלא עם? זענען נישט געווען אויסגעשפרייט איבער די וועלט הונדערטע מונקאטשע תלמידים? ווער איז געווען זייער רבי? ווער האט זיי געלערנט תורה?

טאקע פון אט א דאס רעד איך, ווער עס האט אמאל גערעדט צו מונקאטשער תלמידים און זייער בליק אויף זייער רבו שלמדו תורה, וועט פארשטיין וואס איך מיין. אפילו מיט די גרעסטע דרך ארץ וואס זיי האבן גערעדט וועגן אים, האבן זיי געהאט אויף אים אן אנדערע בליק ווי די היינטיגע.

די איבריגע איז תורה שבעל פה.

א פרייליכן חנוכה.

נו וואס האסטי געוואלט? די עלטערע דור האבן אים צוגעגליכנט צו די אמאליגע צדיקים אן די היינטיגע בחורים שאצן אים לויט די היינטיגע רבי'ס

און למעשה איז ער אינגאנצן א אנדערע מסכת... ווער זעמער אונז צו שאצן צדיקים......?