קאפיטל ד' - צוויי יאר שפעטער
מיר זענען שוין אין גיטע ז'. די קעפ אין די הייעך. יעדן טאג א מלחמה מיט א צווייטע קלאס פון די "אינגערע קינדער". קיצור די עלטערע קינדער... ס'ווארפט א פחד…
מ'זעמיר אבער נישט אזוי שלעכט. מיר דאווענען ערליך ווייל די יונגערע קינדער קוקן ארויף צו אונז. זוי האט די מנהל געזאגט.
אונז האקמיר א לעבן און מ'האָפט אז די עלטערן הערן נאר פון די גוטע זאכן.
אלע, אויסער איינער.
ס'הייסט ווער? יאסי.
מ'זאגט שוין נישט יאסי האסי. ס'בעביעש. אפשר איינמאל א חודש, שלא תשתכך. היינט איז עס יאסי דער פעגער, יאסעלע גראבעלע, יאסעלע גולם וכו' וגו'. ווענד זיך וואס די קעניג פון די קלאס מאכט אפ יענע טאג.
איין זאך איז אבער געווען אנדערש.
די מלמד. ר' חאזקל.
קאפיטל ה'
א פעך שווארצע בארד טעגעהאט. שנירעלעך פון ווייסע הייבן זיך אן זיך אריינצוכאפן.
טיפע אויגן. ווייכע. פיל מיט געפיל.
מיר האבן אים אלע ליב געהאט.
ויהי היום, און די מלמד רופט מיך אריין אין חדר מלמדים. "כ'וויל רעדן מיט דיר עפעס וואס ליגט מיר אויפן הארצן".
אינטערעסאנט. די רבי האט א הארץ? געפילן? אפשר שטערט אים אז יענע וואך ביי די פארהער האבן אפאר קינדער נישט געקענט. אבער וואס האט דאס מיט מיר? איך האב דאך באקומען א 90%.
ר' חאזקל מאכט זיכער אז די צימער איז ליידיג. מיינע קישקעס קיצלען ווי אויף א ראולער קאוסטער. נישט ווייל כ'האב געוואוסט וואס ער וויל, נאר ענדערש ווייל כ'האב נישט געוואוסט. איינער האט מיך זיכער גע'מסר'ט. מסתם יאסעלע גולם. ווער דען? אזוי גייט עס מיט דעיע פעגערס, אז קיינער איז נישט אינטערסירט אין זיי חנפ'ענען זיי זיך צו די מלמדים. יאסעלע די מסור. אוי וועט ער כאפן…
אבער וואס וויל די רבי? וואס האב איך זיך פארזינדיגט? כ'קען מיר בשום אופן נישט דערמאנען וואס. אלע מיינע מעשים פון די פארלאפענע צוויי וואכן לויפן אריבער כבני מרון. וואס? רבוש"ע, וואס?
פאר'חלומ'טערהייט נעם איך איבער די פלעסטיק בענקל פונעם מלמד, כ'האף אז ער באמערקט נישט ווי מיין הענטעלע ציטערט…
אבער אין א רגע לאזט זיך אלעס אויף.
מיט זיין שטענדיג ליבלעכן שמייכל קוקט ער מיר אין די אויגן.
וויזוי גייט עס אין כיתה ז'?
-באכאשעם.
און די מלמד גייט גלייך צום פוינט: יאנקעלע, מיום עמדך על דעתך, האט איינער דיר אמאל אפשר געטשעפעט, וויי געטון, פארשעמט, וכו'?
-יא, אפאר מאל.
ווי אזוי האט עס געפילט?
אוי האט עס וויי געטון. א גאנצע וואך האב איך זיך נישט געקענט בארואיגן, אפילו היינט איז דובי שוין מיין פרענד, אבער דאך ווען איך דערמאן מיך דערפון געט עס מיר א פרישע ציפ אין הארץ.
-אמממ…
דארפסט מיר נישט זאגן יאנקעלע, איך ווייס אליין, אזאנס קען גוט וויי טון אפילו אויב עס פאסירט נאר איינמאל אין עטליכע חדשים.
א מזל כ'האב נישט געדארפט ענטפערן, כ'וואלט דאך פארלוירן מיין צונג. אלעמאל ווייסט דער רעבע וויאזוי צו מאכן מ'זאל זיך פילן גוט.
יעצט טראכט אריין א מינוט. שטעל זיך פאר ווען דאס פאסירט יעדן טאג, צענדליגע מאל אין טאג, און נישט דורך איין יונגל נאר דורך די גאנצע קלאס, מיט די ערגסטע צי נעמען אין טשעפערייען. קענסטו פארשטיין וואס דאס מיינט פאר א קינד? וואלסטו דאס געקענט אדורך טראגן?
די מלמד'ס אויגן בליטשקען. די רבי וויינט? קען עס זיין?
און איך האב גלייך פארשטאנען. די רבי רעדט וועגן יוסי.
טראכט א מינוט פון דעם רחמנות'דיג קינד. שטאטס דעם וואס ער זאל האבן א פרייליכע יוגענט און האקן א לעבן ווי ענק אלע, דארף ער זיך ספראווען מיט אזעלכע שוועריקייטן וואס אפילו אן ערוואקסענע וואלט נישט געקענט אדורך גיין.
און וואס מיינט דאס פאר זיינע עלטערן, וואס פרובירן נעבעך אלעס אין דער וועלט צו העלפן זייער צובראכן נפש'ל. אבער וואס קענען זיי דען טון? זיי קענען נישט טוישן ענקער פארגליווערטער הארץ.
אבער טייערע יאנקעלע. כ'קען דיר און איך קען אויך די אנדערע קינדער, ענץ מיינטס נישט קיין שלעכטס חלילה.. עטץ כאפטס פשוט נישט וואס ענק טוען אפ.
כ'מיין אבער אז ס'איז שוין צייט זיך אויפצואוועקן אין זען וואסערע שענדליכע מעשים עס ווערן ליידער געטון.
יאנקעלע, קענסטו מיך צוזאגן אז עס וועט זיך אינגאנצן אויפהערן?
כ'וויל ענטפערן. כ'וויל זאגן אז איך האב פארשטאנען, אז איך וועל אויפהערן. אבער איך קען נישט. כ'שטיק זיך. עפעס אין זיין שטימע און אין זיין באנעמונג האט באוויזן מיר צו בארירן.
אבער, כ'דארף שוין נישט ענטפערן. די קניפ אין בעקל פארציילט מיר אז ער ווייסט פונקטליך וואס טוט זיך ביי מיר אין הארץ.
עפילאג
און די ווערטער פון דער מלמד האבן מיך אייביג באגלייט.
ניין. נישט די ווערטער.
די מלמד'ס געזיכט, די בעטנדע מינע אויף זיין פנים, ווי ס'וואלט זיך געהאנדלט פון זיין אייגן קינד.
ער האט מיר געמאכט אריינטראכטן אין זאכן וואס קינדער וועלן נאטירליך נישט טראכטן פון דעם.
און ער האט מיר געמאכט פילן אז אפילו כ'בין א קינד, דאך בין איך א מענטש. איך האב א הארץ מיט שכל. אפשר נישט אזוי אנטוויקעלט, אבער דאך א מענטש און מ'קען צו מיר רעדן.