צייט פארטרייבונג האט געשריבן:פאטעיטא טשיפס האט געשריבן:צייט פארטרייבונג האט געשריבן:אקעי, מען טענה'ט זיך אהער און אהין, אסאך זאכליכע און גערעכטע געדאנקען האט מען אויפגעברענגט און ווייל קיין לייק קנעפל איז נישטא וועל איך לאזן יעדן נעמען דעם קאמפלימענט פאר זיך...
למעשה לגבי סאטמארע מוסדות לאמיר קוקן וואס רביה"ק מ'סאטמאר האט געהאלטן וויאזוי מען דארף פירן א מוסד ספעציפיש בעניני מלבושים ...
אין קורצן: עס האבן מעיד געווען די תלמידים פון רביה"ק זי"ע אז ער האט זיך דירעקט נישט געשטעלט אויף די מלבושים פון די תלמידים און געלאזט יעדן גיין וויאזוי ער איז געגאנגען ביזן אריינקומען אין ישיבה ער האט געהאלטן אז מען דארף לאזן אז דער תלמיד זאל אליינס וועלן מרצונו הטוב גיין אנגעטון ערליך און חסיד'יש, און טאקע גאר אסאך פון זיינע תלמידים האבן זיך מעצמם געטוישט צו חסיד'ישע מלבושים נאכן ווערן אנגזאפט ביי אים מיט תורה וקדושה וחסידות. צווינגען אויף מלבושים איז קיין ארטיקל געווען ביי אים.
נו ווי נעמט מען נאך אזא רבי ז"ל?!
אבער איך בין פשוט נייגעריג אויב די אלע תלמידים פון די מוסדות הק' הנקראים על שמו וואס ווערן געצוואונגען טאג טעגליך צו גיין אנגעטון לויט די תקנות המוסד קענען כאטש אזויפיל אויפפלאמעדיגע שטיקלעך אין דברי יואל וואס גיבן אריין א טעם אין אידישקייט אין א יום טוב אין א מצוה.
שוין אלטע דיסקוסיע.
למעשה דעמאלט נאך די קריג זענען פליטים געקומען, אסאך אין א שוואכן צושטאנד, און זיי האבן געשיקט די קינדער אין סאטמאר צו ווערן מער חסידיש און ווידער אויפבויען כלל ישראל. פון מגולחים איז געווארן ווייסע זאקן, פון טעלעוויזיע אין שטוב איז געווארן שפיצלעך און ערב פסח מצות.
היינט, ליידער... נו שוין. קען מען דאס פארגלייכן?
איך רעד פון פארן קריג. נאכן קריג האט זיך סך הכל געטוישט אריינצונעמען נאך שוואכערס, אבער נאך פארן קריג האט דער רבי שוין נישט געלאזט זאגן קיין ווארט פאר קיין בחור איבער זיין לבוש.
די רבי האט פארן קריג נישט געהאט א סיסטעם פון מוסדות און קהילות וואס סערווירן זיינע מענטשן פון קרעדל טו גרעיוו (קינדער בעטל צו קבורה).
די בחורים וואס האבן געלערנט ביי אים האבן בוחר געווען דארט צו לערנען תורה אזויווי ס'איז געווען די סדר בזמניהם.
דא נאכן קריג ווי ער און אנדערע גדולים ז"ל האבן מייסד געווען מוסדות און אנדערע אינסטיטוציעס ווי אונז געפונען זיך מהחל ועד כלה איז אינדיווידעליזים געווארן ביטער שווער (מעגליך, אבער פארט זייער שווער).
די קינדער און אונז אליין ווערן נשפע פון אונזער טייט געמיינדע און לעבנסשטייגער ווי קיינמאל בעפאר. נעמען ראיות וואס מ'האט געטאן אינדערהיים ווען די מציאות היינט איז גאר אנדערש איז נישט ריכטיג און נישט ווירקזאם.
מ'קען דן זיין צו אונזער היינטיגע כמו-סאציאליסטישע לעבנסשטייגער איז ריכטיג צו נישט. אבער ווילאנג דעס איז די מציאות קענען א ריזיגע מערהייט פון עלטערען זיך נישט שלאגן מיט די קינדער, די קינדער פילן זיך כמעט ווי אביוזד.
ווען ס'איז נישט אזוי וואלטן די מנהלים זיך נישט געיאגט צו מאכן פרישע תקנות. מ'האט אייביג פארקוקט ווען געוויסע טוען אזוי אדער אזוי. איינמאל ס'נעמט איבער דעם עוורעטש קינד שפירן די מוסדות אז זיי מוזן עפעס טאהן.
טעראטיש וואלט אפשר בעסער געווען ווען יעדע טאטע/מאמע פירן זייער שטוב וויאזוי זיי האלטן ס'ריכטיג, אבער די מציאות איז אז די סיסטעם האט א גרעסערע השפעה אויף אונזער שטוב און אויף אונז אליין, מער וויפיל מ'מיינט אז עס האט.
איך מיין אז פאר רוחניות איז בעסער אז די מוסדות/קהילות קריעטן סטאנדארדן וואס איז נארמאל און וואס נישט (שארט קואד: "ס'פאסט נישט"), אז נישט וואלט מען סאך שלענער נשפע געווארן פון די זוהמות אמעריקע.
אבער ווייל ס'איז אזוי, אפעקטירט דאס אונזער עקפענסעס פון אפיקומן מתנות ביז די אבנארמאלע חתונה קאסטן און תפילין בייטלעך אינדערמיט.
פון מיין זייט, זאל מען אויך סטאפירן שפילערס ביי א בר מצווה און דאס טאנצן דערנאך, איך טוה דאס כאילו א שד צווינגט מיך. אדער זאל מען עס אויך איינפירן ביי וואך נאכט אויך און אפשר ביים ברכו/מעריב פאר'ן יולדות... פשוט אויסצודריקן הלל הודאה פאר'ן אויבערשטן.
די וועג וויאזוי די סייקאלדישסטן ביהיינד די היינטיגע מארקעטנינג ארבעט איז צו רייטן אויף די געפילן פון "יעדער און קיינער", ס'ארבעט א מחיה.
זאלן קומען די פירערס פון די "יעדער און קיינער" סיסטעם און אפשטעלן די וועלכע נוצן דאס אויס פאר זייערע פערזענליכע פינאנציעלע אמביציעס אויפן חשבון פונעם המון עם.
דאס איז חוץ די רוחנית'דיגע חורבן וואס לאזט איבער אויפן בחור זיך גרייטנדיג פאר אזא גרויסן טאג.
דער אמת איז, דער פראבלעם ליגט מער אז די היינטיגע וועלט, עטליעסט די מארקעטינג אבער איך מיין אויך א היבשע חלק ציבור איז מער קאנעקטעד צו די צערעמאניע פון א שמחה ווי אין די שמחה זעלבסט.
חתונה מאכן איז די עיקר שמחה, די סעודות החתונה איז די צערעמאניע. אזוי איז מיט יעדע שמחה.
אין די אמת'ע וועלט פלעגט מען מאכן א צערעמאניע אויסצודריקן די שמחה. היינט וויל מען אזוי שטארק האבן א שמחה כדי צו קענען מאכן א צערעמאניע, ס'איז פעינפול צוצוזעהן.
ס'האט איינער אמאל זיך געפערליך גערעגט אז איינע פון די בני משפחה האבן צושטערט זיין שמחה. פרעג איך אים צו די שמחה זעלבסט אדער בלויז די צערעמאניע? ער האט נישט גלייך פארשטאנען ביז כ'האב אים מסביר געווען אז כל זמן די שידוך איז א גוטע, די סידור קידושין איז אדורך כשורה און די פארפאלק קוקט אויס צופרידן, זאל ער דאנקן דעם אייבערשטן ביזן הימל, נישט ביזי זיין ווייל איינער האט צושטערט די סעודות החתונה.
וויפיל מענטשן נעבעך מאכן גאר שיינע סעודות החתונה און ווייסן בשעת מעשה שוין אז עפעס טויג נישט. ביי מיר איז דאס א צעשטערטע שמחה.
און אזוי ביי וואכנאכט, קידוש און אלעס.
איך מאך נישט אוועק דאס ענין פון פייערן שיינע אידישע שמחות, ס'האט אין זיך גרויסע ענינים אבער די מארקעטעינג מאכט עס פאר'ן עיקר, בשעת ס'איז נאר א טפל און א פועל יוצא פון די שמחה זעלבסט.
די מוסדות האבן נישט די געלט אריינצולייגן קאלירטע עדס און אלע אויסגאבעס זיך צו שלאגן מיט זיי, אויב זיי קענען זיי אריינרוקן א גוטס דורך תקנות, ווונטש איך זיי גרויס הצלחה.
גלייבט מיר כ'האב מקצר געווען...