אוהב שלום האט געשריבן:קארעקט האט געשריבן:צו זאגן אז אין אונגארן האט מען בעצם גוט געוויסט פון רבי צדוק'ס מהלך, די ספרי בעל התניא, און די בריסקער דרך הלימוד, נאר מהאט דירעקט נאר געטון אין ספרי החת"ס איז אבסורד ביז גאר. גענוי ווי מזאל זאגן אז די גורער חסידים האבן גוט געקענט אלע בעלזע תורות.
יעדע מקום האט מען געדינט השי"ת לויט זייער תכונת הנפש. די שארפע קעפ אין פוילן האבן געצויגן צום דרך פון פרעשיסכע, קאצק, איזביצא, די אונגארישע אידן מיט זייער פשטות און ישרות האבן עוסק געווען אין ערוגת הבושם און קדושת יום טוב, בשעת די טיפע מוחות פון רוסלאנד האבן געטון אין ספרי חב"ד. די ליטווישע תלמידי חכמים האבן אויפגעלעבט מיטן בריסקן דרך הלימוד אין צייט וואס אונגארישע גדולי ישראל האבן געהאלטן אז דאס איז איבוד הזמן. נהרא נהרא ופשטי'. דאס האט פשוט מיט די מענטאליטעט פונעם מקום וכל הלבבות דורש ה'.
מיר זענען היינט אין אמעריקע, שוין דער דריטער דור אויפ'ן אמעריקאנער באדן, שווער צו זאגן אז יעדער אונגארישער אפשטאמיגער דארף נאר לערנען און טון עבודת ה' גענוי לויט דעם שטייגער ווי מהאט געטון אין אונגארן לויט דעם אונגארישן מענטאליטעט.
דוק ותשכח, וויפיל היימישע ישיבות לערנען היינט צוטאגס לויט דעם ארגינעלן אונגארישער דרך הלימוד? פארוואס האט מען הונדערטער יאר מצליח געווען מיט דעם דרך אין אונגארן און היינט נישט? הגה בעצמך.
עוד היום גדול, ס'איז נאך העכסט אינמיטן טאג, אונזער היינט'נאכטיגע שמיעס איז נאך נישט ארויס מכוח על הפועל, אבער כדי קלאר צו שטעלן א וויכטיגע נקודה וואס @קארעקט האט ערווענט וועלן מיר דא בלויז מגיב זיין בקצרה.
הרב @קארעקט אין איין ווארט טענה'ט איר אזוי:: אז גענוי ווי די גור'ער חסידים קענען נישט געקענט קיינע בעלז'ער תורות אזוי אויך האט מען אין אונגארן נישט געקענט דעם טיפן דרך חב''ד...!
קודם כל וויל איך פארשטיין, וואס מיינט דאס וואס די רופסט ''אין אונגארן''?.. היות איך האב אין מיין תגובה גערעדט פון די בני עלי' אז זיי האבן אויך געוויסט די אלע ''העכערע נושאים'' און אוודאי אז די גדולי הונגריה האבן דאס געקענט גענוי ווי די פוילישע און רוסישע, און וויבאלד זיי האבן געהאלטן אז מען מיז לאו דוקה עוסק זיין אין די ענינים כדי אנצוקימען צום תכלית האבן זיי מיט די פשוטי עם בעיקר געלערנט דעם תכלית הנקודה שבלב אפילו פאר'ן וויסן פון די אלע הקדמות. און יא, אין פאקט האט זיך אויסגעשטעלט אז זיי שוין איינמאל גערעכט געווען כמו ואיכה''ל ואי''ה בהמשך השיחה.
איז אזוי: אויב האסטו מיטן זאגן אז מען האט 'אין אונגארן' בכלל נישט געוויסט פון קיין פוילישע תורות געמיינט בלויז דעם פשוטי עם, דעמאלט שטייען מיר ביידע אייניג און איר ברויכט שוין נישט לייענען מער ווייטער דעם תגובה. אויב אבער מיינט איר די בני עלי' און גדולי הונגריה, דעמאלט ליינט טאקע יא ווייטער ותראה אם תיתבונן בגודל הטעות שבה.
והנה: איך וועל זיך באגניגען מיט בלויז איין פראגע וואס ווארפט גענצליך אפ דיין באהויפטונג, און טראץ וואס קיין אפענע באווייזן אז די ביסט גענצליך נישט גערעכט פעלט נישט, וועל איך דאס ניצן, וויבאלד כ'האב די פראגע סיי ווי געפלאנט שפעטער צו דערמאנען. און אדרבה איך וועל דאס איצט נישט ענפערן און נאכן טראכטן א רגע ווערסטו געבעטן מיר דאס צו פארענפערן.!
כי מן הבאר ההוא ישקו כל העדרים: אלע'ס אלע'ס פונעם ''טיפן'' תורת החב''ד ביזן ''פשוט'ן'' נועם אלימלך קומט דאך אוודאי במקורו פון אור שבעת הימים דער הייליגער בעל שם הקדוש,, ריכטיג..?!?! יא אוודאי זיכער וואספארא פראגע!!! נו אויב אזוי ווי איז געשען דעם ריזיגן חילוק, ר' ר' אלימך איז דאך געזיצן מיטן בעל התניא ביי איין טיש בעת דער מגיד הגדול האט געזאגט תורה, איז פארוואס אין זייערע ספרים געפינען מיר צוויי גענצליך אנדערע וועלטן, אנדערע מהלכים בעבדות ה', אנדערע לשונות און אויסדריקען, אנדערע סארט תורות, אנדערע הקדמות, וכדומה,,,, ??? ווילסט מיר זאגן אז דער מגיד הגדול האט מיט יעדעם געהאט א שיעור פרטי?? נע, ס'איז אונז מקובל אז די חבריא קדישא פלעגט לערנען בינעזאם.. און חוץ מזה, קיק אריין אינעם ''מגיד דבריו ליעקב'' פונעם מגיד הגדול וועסטו גאר געפינען א דריטע מהלך!! און ווילסט מיר דען זאגן אז וויבאלד קאצק האט זיך אפגעטיילט פון לובלין שטאמט נישט ביידע מהלכים פון בעש''ט??.... זאג מיר ביטע ווי איז זיך יעדער אויפגעקימען מיט זיין אייגנארטיגן דרך,מהלך,תורות,וכדומה????..... בתמיה,,
אגב:
זייט וויסן איך הער גאר אסאך ר' מאטל זילבער'ס שיעורים, כ'האב אים שוין מסתם געהערט ''הונדערטער שעות'' בלי גוזמה. און איצט הער א עובדה: כ'האב זיך אמאל גע'טענה'ט מיט א איד זייענדיג אין יאוואזשנע בית המדרש ווער עס קען בעסער די ''קליינע אותיות'' ר' טודרוס צי ר' מאטל,, שטייענדיג אזוי האבן מיר באמערקט ווי אויף ר' טודרוס'ס עמוד איז געליגן א סדור האר''י... די דערפון בלעטער זענען שוין שווארץ געווען מרוב השתמשת.. כ'גלייב שווער אז ר' טודרוס לייגט דאס אהין כדי צו פאפן זיין עולם.... ודוק.