די שפירן פון נורעבמבורג, אב-אלול תרצ״ה

[סטיטשינער]

רוצחים און מערדער וואס עטץ זענטס! האס איך נישט געוויינט צו ענק הערטס אויף מיט די העצע? וואס האבן ענק אויפגעטוהן מיט די גאנצע זאך חוץ ערגער מאכן. קען איינער יעצט בכלל האבען טענות אויפן פירער? ער טוט בסה''כ וואס עטץ ווילען טוהן צו אים. ווי איז געווען ענקער שכל? ענק שפילען זיך מיט אידיש בלוט און קינערען זיך גאר ווייניג מיטן ארויסקום. ענק זיכן בסך הכל צו ווייזען ווי מאכטפול עטס זענטס.

חוץ פון דעם וואס איך האב געהערט פון א הויכראנגיגער באאמטע אין די פינאנץ מיניסטערום אז דאס וועט שאטען דויטשלאנד גאר וויניג ווייל מקען גאר שנעל שליסען פרישע האנדעלס אפמאכן מיט די מזרח לענדער וואס האבן נישט קיין אידישער קנאקערס. ובפרט יעצט ווען מיר גיין זיין די נייע אויפגייענדע שטערן אין די האנדלס וועלט. אדרבה, ווי ווייניגער אנגעבינדען מיר גיין זיין מיט די מערב וועלט גייט די פירער האבן א פרייערע האנט אויסצופירען זיינע - לויט ענק - בייזוויליגער פלענער.

און וויאזוי הייסט עס לויט דיך??? זוכן צו אייננעמען גאנץ אייראפע איז נישט בייזוויליג?

עני וועי, ס'העט וואקסן אויף מיין בארד גרינע האר פאר ער וועט אויספירן זיינע פלענער....

ער זיכט נישט איינצומענען קיינעם. ער זיכט בסה''כ לעבענס- ראום פאר די אויבער-ראסע

וואס עפעס דארפן די דויטשע איינוואוינער זיין העכער אנדערע??

ווי שוין געשריבן אוויבען, ער האט אויפגעוויזען סייענטיפיש אז מיר זענען פון די אויבער-ראסע.

[כאניש וואס צו טון]

אויף וואס בויעט ער זיין שטודיע,
האט עס מיט ווער ס'איז געבויערן אין דויטשלאנד, אדער מיט וואס?

[וואס טוט זיך]

אפילו אויב ער האט יא גייט ער עס דיר קיינמאל ז'אגן..

דו מיינסט אז דויטשע עהרע איז ביי מיר גארנישט, ווי ביי ענק אמעריקאנע?

יא! ביי "אונז אמעריקאנע" איז מען נישט פארנוצען אגאנצן טאג צו טראכטן וויזוי איך קין אויפברענגען די "עהרע" פון מיין פאטערלאנד..
איך לעב צו מאכן געלט און צו מאכן א לעבן!

[כאניש וואס צו טון]

איך לעב צו מאכן געלט און צו מאכן א לעבן!

[לייטער]

איין זאך ווילעך נאך פארשטיין,
איז אמת אז ער בויעט אויף א דייטשע מיליטער?
מילא די פעלקער ליגע, זיי זענען גארנישט ווערד, ווי שוין געזעהן ווען יאפאן האט זיך ציפורט די הענט מיט כינע,
אבער וואס זאגן די גרויסמאכטן ווי ענגלאנד, און פראנקרייך, צו דעם?

דייטשלאנד גייט נישט קענען צוריק בויען זייער מיליטער זינט נאך די וועלט מלחמה וואס מען האט זיי פארבאטן צו האבן א מיליטער, די וועלט לענדער וועלן עס קיינמאל צילאזן

[כאניש וואס צו טון]

סוי די שמועות אז דער פירער רעדט פון א מיליטער איז פאלש?

[אביסל טיפער]

סוי די שמועות אז דער פירער רעדט פון א מיליטער איז פאלש?

נישט באשטעטיגט געווארן פון קיין שום מקור!

[בערל קראקאווער]

שלום וברכה

יעך בין א איד פון ... יא איר האט גוט צוגעטראפן פון ׳עיר ואם בישראל קראקא׳.

אן אלט געזעסענער, בן בנו של אור אלט געזעסענע קראקאווער תושבים מאז ועד עתה.

זיץ איך מיר פארנאכט אין חסידישן שטיבל, אין קאזמיריזש, - די היגע אור אלטע אידישע קווארטל אויפן .... געסל, איבער א טעפל מעיד און מען שמועסט איבער מיט די חברים איבער דאס און יענס...

מיין חבר ׳דער שארפער לייזער׳ - פון וועם איר וועט נאך מסתם אסאך הערן - האט מיר שטיל איינגעמאלדן איבער די דאזיגע פלאטפארמע, ווי יודן פון דא און דארט, אפילו פון ווייטן אמעריקע זיצן און קייען איבער די לעצטע נייעס.

האב איך מיך אריבערגעכאפט און אריינגעבליקט:

ביינונז אין קראקא איז היי יאר א היסטארישע יאר ווען דער לעצטער שטאט׳ס רב דער גאון רבי יוסף נחמי׳ קורניצר איז נפטר געווארן
(ב' אייר תרצ"ג, אפריל 28 1933).

קראקא האט בעצם שוין לאנג נישט געהאט קיין שטאט׳ס רב, אויב דענק איך גוט איז דאס זייט די פטירה פון דער גאון רבי שמעון סופר, - וואס זינט דאן איז די שטאט געפירט געווארן דורך א חשובע בית דין.

אבער שפעטער אויף די פארלאנג פון די פוילישע רעגירונג איז אויפגענומען געווארן דער גאון ר׳ יוסף נחמי׳

ער איז יעצט געווען דער לעצטער שטאט׳ס רב אונטער וועמען אלע, אלע, אפילו די שארפע קראקאווער לומדים וועלכע זענען אים אפי׳ איבערגעשטיגן מיט זייער גאונות זענען געווען נכנע, מחמת זיין גרויסקייט און פערזענליכקייט. - בפרט זייענדיג אן אייניקל פון פריערדיגן רב רבי שמעון סופר.

נאך א מעלה איז געווען דאס וואס ער איז געווען נייטראל נישט קיין חסיד היות ער איז געווען בעפאר דיין אין סעליש - טשעכיי-אונגארן, און אזוי אויך נישט קיין מתנגד. אזוי אויך איז ער נישט געווען אין די אגודה און נישט קעגן.

איז לאמיר צוריק קומען צו מיר ערעב בערל, פארמאג איך א א געשעפטל אין פאדגורזש.
אויב קומט איר קיין קראקא, קומט אריבער דאס בריקל, און לאזט איבער ביי מיר עטליכע זלאטעס.

- יא, א גאליציאנע יודל קען אלץ ניצן עטליכע זלאטעס.


שוין, ביי אונז איז שוין שפעט פארנאכט, וועל מיר זיך גיין צולייגן.
און דער עיקר מען זאל פון אייך אלע הערן גוטע בשורות

[אביסל טיפער]

קעמפ דאכאו אפעציעל אפן מיט די אנקום פון די ערשטע 200 ארעסטאנטן

ווי @סטיטשי האט שוין באריכטעט איז געעפנט געווארן א פאליטישע פריזאם קעמפ און די שטאט דאכאו בערך 10 מייל פון די שטאט מוניך. מיט די אנקום פון 200 פאליטישע ארעסטאנטן פון א תפיסה פון מוניך.
די קעמפ וועט ווערן געניצט פאר פאליטישע ארעסטאנטן און קאמוניסטן. אונטער די פירערשאפט פון היינריך הימלער די טשיף פון די פאליציי און מוניך.
הימלער האט געזאגט פאר א לאקאלע צייטונג אז די קעמפ קען האלטן ביז 5000 ארעסטאנטן. און דאס איז די ערשטע קאנסענטראציע קעמפ פאר פאליטישע ארעסטאנטן. און וועט ברענגן רואיקייט און דייטשלאנד!

[אביסל טיפער]

שלום וברכה

יעך בין א איד פון ... יא איר האט גוט צוגעטראפן פון ׳עיר ואם בישראל קראקא׳.

הו הא ברוך הבא.
שוין לאנג געזיכט א פויליש אידל און דא האמיר אונז איהם. מאכט אייך באקוועם!

[סטיטשינער]

.
און דער עיקר מען זאל פון אייך אלע הערן גוטע בשורות

גריסן צו אייך, א איד פון קראקא, שיין צו זיך קעגען לערנען מיט פארשידן ארטיג אידישע קאלטורען.
אייער ראבינער רבי יוסף נחמי׳ קורניצר הערט זיך ווי גאר א געלונגענע מאן, אינטערסאנט אז איך האב נישט געהערט פון אים, ער איז געווען א שטודירטע?
דעס וואס איר זאגט אז א גאליציאנע יודל קען אלץ ניצן עטליכע זלאטעס איז ריכטיג. ווען עטס וואלט אנגענומען די שיטה פון אונזער רב רשר''ה וואלט איר געהאט גענוק און נאך..
אבער א יעדענס פאל, עס איז א הנאה זיך צו קענען, אויף ווידערזעהן.

[סטיטשינער]

סוי די שמועות אז דער פירער רעדט פון א מיליטער איז פאלש?

פון דעם האב איך מורא צו רעדן אויף אן אינטערנאציאנאלע פארום, די אבוואר קען מיך נאך באשולדיגען מיט שפיאנאדש.

[סטיטשינער]

אויף וואס בויעט ער זיין שטודיע,
האט עס מיט ווער ס'איז געבויערן אין דויטשלאנד, אדער מיט וואס?

איך האב שוין געברענגט די פונקטליכע שטודיע פריער אבער די מנהלים האבן עס אראפ גענומען. עס איז נישט ממש דייטשלאנד נאר געוויסע איראפעישע. אסאך וואוינען אינדערויסען פון דייטשלאנד'ס היינטיגע גרעניצען און דעריבער וויל ער זיי טאקע אנעקסירען, א שטייגער ווי עסטרייך.
ער האט נישט געבויט די מושג פון די עצם ראסע, דאס איז שוין פון די פריערדיגע יאר הונדרעט. ער איז פון די מחדשים אז עס איז אן אויבער-ראסע.

[כאניש וואס צו טון]

ער זאגט אפן אז ער וויל אנעקסירן עסטרייך??
וואס זאגן די עסטרייכער צו דעם?

[אביסל טיפער]

ער זאגט אפן אז ער וויל אנעקסירן עסטרייך??
וואס זאגן די עסטרייכער צו דעם?

פון ווי נעמסטו דאס?

[וואס טוט זיך]

אויף וואס בויעט ער זיין שטודיע,
האט עס מיט ווער ס'איז געבויערן אין דויטשלאנד, אדער מיט וואס?

איך האב שוין געברענגט די פונקטליכע שטודיע פריער אבער די מנהלים האבן עס אראפ גענומען. עס איז נישט ממש דייטשלאנד נאר געוויסע איראפעישע. אסאך וואוינען אינדערויסען פון דייטשלאנד'ס היינטיגע גרעניצען און דעריבער וויל ער זיי טאקע אנעקסירען, א שטייגער ווי עסטרייך.
ער האט נישט געבויט די מושג פון די עצם ראסע, דאס איז שוין פון די פריערדיגע יאר הונדרעט. ער איז פון די מחדשים אז עס איז אן אויבער-ראסע.

איז ווייל דער וואנזיניגער האט באשלאסן אז ענק זענען די אויבער-ראסע דארפן אנדערע זיך פארקנעכטן פאר דעם?..

ס'קומט מיר צו לאכן ווען כ'זעה מאנכע וואס זענען אגאנצן טאג ביזי פראוון ווי "הויך" זייער פאטערלאנד איז...

העלא.. מאך געלט, לעב א לעבן, און פייף אריין אין דיין לאנד וואס האט דיר גארנישט געטוען.

[אביסל טיפער]

אויף וואס בויעט ער זיין שטודיע,
האט עס מיט ווער ס'איז געבויערן אין דויטשלאנד, אדער מיט וואס?

איך האב שוין געברענגט די פונקטליכע שטודיע פריער אבער די מנהלים האבן עס אראפ גענומען. עס איז נישט ממש דייטשלאנד נאר געוויסע איראפעישע. אסאך וואוינען אינדערויסען פון דייטשלאנד'ס היינטיגע גרעניצען און דעריבער וויל ער זיי טאקע אנעקסירען, א שטייגער ווי עסטרייך.
ער האט נישט געבויט די מושג פון די עצם ראסע, דאס איז שוין פון די פריערדיגע יאר הונדרעט. ער איז פון די מחדשים אז עס איז אן אויבער-ראסע.

איז ווייל דער וואנזיניגער האט באשלאסן אז ענק זענען די אויבער-ראסע דארפן אנדערע זיך פארקנעכטן פאר דעם?..

ס'קומט מיר צו לאכן ווען כ'זעה מאנכע וואס זענען אגאנצן טאג ביזי פראוון ווי "הויך" זייער פאטערלאנד איז...

העלא.. מאך געלט, לעב א לעבן, און פייף אריין אין דיין לאנד וואס האט דיר גארנישט געטוען.

נישט סתם גארנישט געטוהן. נאר די האסט געגעבן פארן לאנד,
און וואס צאלן זיי יעצט צוריק?

[כאניש וואס צו טון]

ער זאגט אפן אז ער וויל אנעקסירן עסטרייך??
וואס זאגן די עסטרייכער צו דעם?

אויף וואס בויעט ער זיין שטודיע,
האט עס מיט ווער ס'איז געבויערן אין דויטשלאנד, אדער מיט וואס?

איך האב שוין געברענגט די פונקטליכע שטודיע פריער אבער די מנהלים האבן עס אראפ גענומען. עס איז נישט ממש דייטשלאנד נאר געוויסע איראפעישע. אסאך וואוינען אינדערויסען פון דייטשלאנד'ס היינטיגע גרעניצען און דעריבער וויל ער זיי טאקע אנעקסירען, א שטייגער ווי עסטרייך.
ער האט נישט געבויט די מושג פון די עצם ראסע, דאס איז שוין פון די פריערדיגע יאר הונדרעט. ער איז פון די מחדשים אז עס איז אן אויבער-ראסע.

[נשמת השכל]

הערעך שמועות אז זיי הייבן אן מאכן פראלעמען ארויסצופארן פון לאנד, איינער קען קאנפירמען צו עס איז אמת...?
שנעל!!! ס'איז מיר נוגע...

[אביסל טיפער]

הערעך שמועות אז זיי הייבן אן מאכן פראלעמען ארויסצופארן פון לאנד, איינער קען קאנפירמען צו עס איז אמת...?
שנעל!!! ס'איז מיר נוגע...

געטרייט נאכצוגיין ביי מיינע קוועלער.
נעשט באשטעטיגט,
אבער פאלג מיין ראט און יאג אפ ווילאנג מען קען!

[סטיטשינער]

ער זאגט אפן אז ער וויל אנעקסירן עסטרייך??
וואס זאגן די עסטרייכער צו דעם?

אויף וואס בויעט ער זיין שטודיע,
האט עס מיט ווער ס'איז געבויערן אין דויטשלאנד, אדער מיט וואס?

איך האב שוין געברענגט די פונקטליכע שטודיע פריער אבער די מנהלים האבן עס אראפ גענומען. עס איז נישט ממש דייטשלאנד נאר געוויסע איראפעישע. אסאך וואוינען אינדערויסען פון דייטשלאנד'ס היינטיגע גרעניצען און דעריבער וויל ער זיי טאקע אנעקסירען, א שטייגער ווי עסטרייך.
ער האט נישט געבויט די מושג פון די עצם ראסע, דאס איז שוין פון די פריערדיגע יאר הונדרעט. ער איז פון די מחדשים אז עס איז אן אויבער-ראסע.

עסטרייך איז מיין משל, ער האט נישט געזאגט קיין נעמען. אבער עס איז פשוט אז זיי זענען נומער איינס אפען ליסטע.

[סטיטשינער]

אויף וואס בויעט ער זיין שטודיע,
האט עס מיט ווער ס'איז געבויערן אין דויטשלאנד, אדער מיט וואס?

איך האב שוין געברענגט די פונקטליכע שטודיע פריער אבער די מנהלים האבן עס אראפ גענומען. עס איז נישט ממש דייטשלאנד נאר געוויסע איראפעישע. אסאך וואוינען אינדערויסען פון דייטשלאנד'ס היינטיגע גרעניצען און דעריבער וויל ער זיי טאקע אנעקסירען, א שטייגער ווי עסטרייך.
ער האט נישט געבויט די מושג פון די עצם ראסע, דאס איז שוין פון די פריערדיגע יאר הונדרעט. ער איז פון די מחדשים אז עס איז אן אויבער-ראסע.

איז ווייל דער וואנזיניגער האט באשלאסן אז ענק זענען די אויבער-ראסע דארפן אנדערע זיך פארקנעכטן פאר דעם?..

ס'קומט מיר צו לאכן ווען כ'זעה מאנכע וואס זענען אגאנצן טאג ביזי פראוון ווי "הויך" זייער פאטערלאנד איז...

העלא.. מאך געלט, לעב א לעבן, און פייף אריין אין דיין לאנד וואס האט דיר גארנישט געטוען.

נישט סתם גארנישט געטוהן. נאר די האסט געגעבן פארן לאנד,
און וואס צאלן זיי יעצט צוריק?

געגבען האב איך שוין איינמאל! פארוואס? ווייל ווילאנג אונז זענען אין גלות זענען מיר געטרייע בירגער ביזן סוף! און א געטרייע בירגער איז שטאלץ מיט זיין לאנד און נעמט זיך אן פאר זיין לאנד! ער זוכט נישט צו אנטלויפען די רגע זאכן ווערען אומאנגענעם ווי עטס שוואכלינקס האבען אלע געטוהן.
א דייטשער בין איך געבוירען, א שטאלצער דייטשע האט מען מיר מחנך געווען צו זיין, און א שטאלצער דייטשע גיי איך שטארבן דא אין די פאטערלאנד.

[סטיטשינער]

איך פאר נעקסטע וואך קיין דייטשלאנד, וועלמיר זען אויב עס איז טאקע אזוי ווי מאנכע באריכטן דא, אדער זענען זאכן איבערגעטריבן.

לאמיר וויסען ווען דו קומסט אן. אויב דארפסטו הילף ביי די גרעניץ לאז מיך וויסען, איך וועל מיך פרייען דיר צו שטיין צו די האנט.

[אביסל טיפער]

אויף וואס בויעט ער זיין שטודיע,
האט עס מיט ווער ס'איז געבויערן אין דויטשלאנד, אדער מיט וואס?

איך האב שוין געברענגט די פונקטליכע שטודיע פריער אבער די מנהלים האבן עס אראפ גענומען. עס איז נישט ממש דייטשלאנד נאר געוויסע איראפעישע. אסאך וואוינען אינדערויסען פון דייטשלאנד'ס היינטיגע גרעניצען און דעריבער וויל ער זיי טאקע אנעקסירען, א שטייגער ווי עסטרייך.
ער האט נישט געבויט די מושג פון די עצם ראסע, דאס איז שוין פון די פריערדיגע יאר הונדרעט. ער איז פון די מחדשים אז עס איז אן אויבער-ראסע.

איז ווייל דער וואנזיניגער האט באשלאסן אז ענק זענען די אויבער-ראסע דארפן אנדערע זיך פארקנעכטן פאר דעם?..

ס'קומט מיר צו לאכן ווען כ'זעה מאנכע וואס זענען אגאנצן טאג ביזי פראוון ווי "הויך" זייער פאטערלאנד איז...

העלא.. מאך געלט, לעב א לעבן, און פייף אריין אין דיין לאנד וואס האט דיר גארנישט געטוען.

נישט סתם גארנישט געטוהן. נאר די האסט געגעבן פארן לאנד,
און וואס צאלן זיי יעצט צוריק?

געגבען האב איך שוין איינמאל! פארוואס? ווייל ווילאנג אונז זענען אין גלות זענען מיר געטרייע בירגער ביזן סוף! און א געטרייע בירגער איז שטאלץ מיט זיין לאנד און נעמט זיך אן פאר זיין לאנד! ער זוכט נישט צו אנטלויפען די רגע זאכן ווערען אומאנגענעם ווי עטס שוואכלינקס האבען אלע געטוהן.
א דייטשער בין איך געבוירען, א שטאלצער דייטשע האט מען מיר מחנך געווען צו זיין, און א שטאלצער דייטשע גיי איך שטארבן דא אין די פאטערלאנד.

דאס זאג איך, די האסט געגעבן פאר דיין לאנד. און וואס געבן זיי צוריק?

[סטיטשינער]

איך האב שוין געברענגט די פונקטליכע שטודיע פריער אבער די מנהלים האבן עס אראפ גענומען. עס איז נישט ממש דייטשלאנד נאר געוויסע איראפעישע. אסאך וואוינען אינדערויסען פון דייטשלאנד'ס היינטיגע גרעניצען און דעריבער וויל ער זיי טאקע אנעקסירען, א שטייגער ווי עסטרייך.
ער האט נישט געבויט די מושג פון די עצם ראסע, דאס איז שוין פון די פריערדיגע יאר הונדרעט. ער איז פון די מחדשים אז עס איז אן אויבער-ראסע.

איז ווייל דער וואנזיניגער האט באשלאסן אז ענק זענען די אויבער-ראסע דארפן אנדערע זיך פארקנעכטן פאר דעם?..

ס'קומט מיר צו לאכן ווען כ'זעה מאנכע וואס זענען אגאנצן טאג ביזי פראוון ווי "הויך" זייער פאטערלאנד איז...

העלא.. מאך געלט, לעב א לעבן, און פייף אריין אין דיין לאנד וואס האט דיר גארנישט געטוען.

נישט סתם גארנישט געטוהן. נאר די האסט געגעבן פארן לאנד,
און וואס צאלן זיי יעצט צוריק?

געגבען האב איך שוין איינמאל! פארוואס? ווייל ווילאנג אונז זענען אין גלות זענען מיר געטרייע בירגער ביזן סוף! און א געטרייע בירגער איז שטאלץ מיט זיין לאנד און נעמט זיך אן פאר זיין לאנד! ער זוכט נישט צו אנטלויפען די רגע זאכן ווערען אומאנגענעם ווי עטס שוואכלינקס האבען אלע געטוהן.
א דייטשער בין איך געבוירען, א שטאלצער דייטשע האט מען מיר מחנך געווען צו זיין, און א שטאלצער דייטשע גיי איך שטארבן דא אין די פאטערלאנד.

דאס זאג איך, די האסט געגעבן פאר דיין לאנד. און וואס געבן זיי צוריק?

דאס שריי איך! זייט ווען דארף א לאנד צוריק געבען? איך בין דא פאר די לאנד און איך בין די לאנד!