די צווייטע דור פונעם אמאל, די ערשטע פונעם צוקונפט!
געשריבן: מאנטאג נאוועמבער 11, 2019 10:04 pm
בס"ד
--
די צווייטע דור פונעם אמאל, די ערשטע פונעם צוקונפט!
אז איך קלער איך קוק צוריק,
איך דערמאן זיך און איך בין שטארק פארטראכט,
ווען איך בין נאך היפש יונגער געווען,
און געהערט פארציילן, אויף יענע שווערע טעג א בליק,
די טעג פון פיין פון שרעק, די יארן לאנגע נאכט.
און איך האב מיט א תמימות פון א קינד,
געוואלט הערן מער, געוואלט פארשטיין,
בין איך צו מיינע עלטערן געגאנגען,
און זיי מיט א נייגער און א וואנדער געפרעגט, בארירט דעם וואונד,
"אפשר קענט איר מיר פארציילן עפעס מער, איך וויל בעסער וויסן וואס איך הער און ליין"...
האבן זיי אויף מיר געקוקט, באהאלטן א טרער,
געטראכט, אפילו מיט'ן גרעסטן געפיל, מיט די בעסטע ווילן, פארשטאנען,
די ארבעט טאן אפילו אלס אן עקספערט,
וואו קומט עס, וואו בארירט עס, וואו שטייט עס, וואו, וואס, ווער,
צו די שוואכסטע פון די וואס זענען זעלבסט געווען די רייזענדע אויף די באנען.
געזאגט האבן זיי צו מיר שטיל ווי מיט א געבעט,
"גיי אונזער טייער קינד, צו זיידי, צו באבי, גיב זיי א פרעג",
הער זיך גוט איין צו וואס זיי פארציילן,
לאז נישט אויס אפילו א קרעכץ, איין בליק, וואס זיי זאגן זעהט,
פארפאס נישט איין תנועה'לע, איין טאג איין וועג.
און אז איך האב פארשטענדליך געפאלגט ווי א גוט קינד,
און די שווערע פראגע צו מיינע אור עלטערן געשטעלט,
האבן זיי מיר גוט אין די אויגן געקוקט,
באטראכט צו איך וועל שוין קענען אפילו עטוואס פארשטיין, פאפיר אן א בוים, ווערטער אן טינט,
צו איז יעצט די ריכטיגע צייט, די ריכטיגע מינוט שוין, צו דערציילן פון יענע וועלט...
און אז איך האב נאר אויף זייער געזיכט געקוקט און געזען,
ווי זיי פארווישן פון די טיפע פארקנייטשטע אויגן א טרער,
איז עס מיר שוין כמעט געווען גענוג,
אין די איין טרערעלע איז שוין אזויפיל געווען,
אין די איין קרעכץ אזויפיל געהערט, כמעט שוין נישט געדארפט מער.
און דאן האט מיר די זיידע געזאגט, מיין קינד הער גוט,
ברענג א בענקל זעץ זיך אראפ נעבן מיר,
לאמיר דיר פארציילן פון אמאל,
לאמיר דיר טראגן א וועג צוריק, צוריק אסאך טריט,
צו א צייט ווען איך בין נאך יונג געווען נישט צופיל מער ווי דיר.
צו א צייט אין דער היים דער אלטער,
צו אונזער שטעטל, אונזער רב, אונזער הייזל,
צו א טאטע מאמע, ברודער שוועסטער, פעטער מומע,
צו א משפחה, א לעבן, א הויף, א פארוואלטער,
צו א חדר, אונזער שול, אונזער קלייטל.
געקומען אבער זענען שווערע טעג, שווארצע וואלקענס פון יעדע ריכטונג,
בלוט איינגעזאפטע סעקונדן, מינוטן און יארן,
א צייט פון טרויער, פון פיין און טרערן,
א שטורעם ווינט וואס האט געברענגט פארניכטונג,
א שווארצקייט, א טונקלקייט, אונז איבערגעפארן.
עס קלינגט מיר נאך יעצט אין די אויערן,
דאס געוויין, דאס פארלוירנקייט, דאס געשריי,
אז מען האט אונזער משפחה צוטיילט,
טאטע מאמע, קינדער, פיצלעך, זיי טיען מיר אין מח בויערן,
אלעס, אין א אויגן בליק, אלעס איז געווען פארביי.
אלס וואס איך געדענק נעמט באנען אריין...
געשרייען, געפילדער, אנגסט און שרעק,
שלעק, ווייטאג, פארלוירנקייט,
קיין טאג קיין נאכט, קיין עסן, קיין שלאף, נישט צו זיצן, נישט צו שטיין,
איין לאנגע שווערע נעפל, א צומישעניש און אן עק.
און נאך א לאנגע צייט אז דער שטורעם איז ענדליך געווען פארביי,
ווען די בלוט האט פון אפשוואכונג נישט געקאכט מער,
ווען טרויער האט פון אלטקייט פארלוירן איר קראפט,
ווען די ווינטן זענען פארשווינדן, און די פארניכטונג איז געווען אינגאנצן, איי איי איי,
און איך האב צום ערשטן מאל געקענט געבן א קלער.
האט איך דערזען א חורבן, די פארלוסט,
די פארגאנגענהייט, דאס אמאל,
געבליבן אליינס, פארבלאנדזשעט, פארלוירן אין די גרויסע וועלט,
קיין קרובים, קיין באקאנטע, די רעאליטעט זען געמוזט,
קיין הויז, קיין שטעטל קיין געלט, הערצער פון שטאל.
מען האט געדארפט אנהויבן פון דאסניי,
אויפבויען וואס מען האט נאר געקענט,
זיך געשטארקט, צוזאמענגענומען, איבערגעקומען,
פון גארנישט אנגעהויבן, נישט געקענט קלערן פון פריער, וואס איז שוין געווען פארביי,
א נייע דאך, נייע פענסטער, א נייע שטוב, נייע ווענט.
און אז עס האט געביסן די געוויסן,
אז די ווייטאג האט שטיקער געריסן,
אז מען האט אין די נעכט נישט געקענט שלאפן,
אז מען האט פון בייזע חלומות געהאט גענוג און נאך צו וויסן,
האט מען די געפילן געדארפט דערשטיקן, זיי איגנארירן, זיי פארשליסן.
זיך מאכן ווי עס איז קיינמאל גארנישט געווען,
אנגיין אזוי ווי עס האט גארנישט פאסירט,
נישט געמעגט לאזן דאס אמאל אריינדרינגען,
נישט געקענט זיך ערלויבן צו קוקן אויף צוריק, גארנישט איז געשען,
נאר אלס פאראויס, ווייטער בויען, ווייטער פלאנירט.
און אט דא ביסטו מיין טייער הארציג קינד,
פון מיין הארעוואניע די שווערע, די ביטערע, די שכר,
דאס אלעס וואס איך בין אריבער,
דאס אלעס וואס אונז האבן איבערגעלעבט פון דעמאלט ביז אצינד,
אלעס האט זיך געלוינט, אלעס איז געווען ווערט דערפאר.
---
אריבער זענען פיל יארן שוין פון דאן,
די זיידע באבע... זיי שוין באגלייט,
שוין געווען א יארצייט און היפש מער ווי איינס אויך,
איך בין שוין אליינס ב"ה א טאטע א שטוב פארהאן,
אליינס א משפחה, אליינס א נייע רינגל אינעם קייט.
און גענוי ווי איך אליינס מיט די אלע יארן פריער,
אז די קינדער הערן פון יענע שווערע צייט,
אז די קינדער אצינד שוין מיינע,
ווילן מער וויסן, ווילן מער פארשטיין, מער ביאור,
און צו מיר קומען זיין מיט די פראגע, ווילן וויסן די באדייט...
אבער..... די זאך האט זיך שוין געטוישט, א נייער בליק,
עס איז שוין אינגאנצן נישט ווי דאן!
איך קוק צו רעכטס, און קוק צו לינקס,
און קוק פארנט, און קוק צוריק,
"איך האב זיי נישט צו וועמען צו שיקן, עס איז שוין אפגעפארן יענער באן"!
אנשטאט די קנייטשן, די קרעכצן די אויגן,
אנשטאט די טרערן, די אטעם די צער,
איז היינט פארהאן בילדער, דאקומענטן פיל......
מען קען אויף קיין בילד קיין קרעכץ אבער נישט הערן, זיי טיען אויף דעם נישט טויגן,
מען קען פון א דוקומנט א דומם נישט באקומען די געפיל דערפאר.
--
די איבערלעבער אליינס זענען דאך געווען אט דאס,
און ווידער די ערשטע דור, מיט זייערע אייגענע שוועריגקייטן,
און אונז אצינד די צווייטע דור,
אויף אונז איז געבליבן א שווערע אמט אן א מאס,
איבערגעבן די מעשה אלס "געשיכטע" עס צוגרייטן.
די עדות זענען נישטא כמעט שוין,
די פאסירונג ווערט צוביסלעך טייל פון די "אמאל",
עס ליגט אויף אונז די שווערע ארבעט,
די ארבעט וואס אויף אונזערע עלטערן איז נישט געווען, על מי נטשת הצאן,
די פליכט פון "ווייטער איבערגעבן" די געשעענישן אן א צאל.
מיר זענען "די ערשטע דור" אין דעם זין,
די "ערשטע דור" וואס איז די פארבינדונג,
דאס ערשטע דור וואס האט עס נאך כאטש געזען,
מיר זענען די וואס האבן סיי דעם אמאל, אבער אויך ווי מייסדים א דין,
מיר האבן אויך די אנהייב פון די צוקונפט, פון "וואס ווייטער" די גרינדונג.
מיר זענען אין דעם אן ערנסטן אויסנאם,
עס ליגט אויף אונז א אחריות גאר גרויס,
לאמיר דאס נישט פארפאטשקען,
לאמיר נישט לאזן די געשיכטע ווערן פארגעסן, נישט פארלירן דעם טעם,
ביז מיר וועלן אינאיינעם פרייליך פון דעם גלות ארויס.
כאטש מיט'ן בעסטן ווילן וועלן מיר נישט קענען,
דאס איבערגעבן אזוי ווי זיי, איז נישט מעגליך, אפילו מיר זאלן דאס קלייבן,
אבער דאס בעסטע וואס מען קען כאטש פרובירן, רעדן און פארציילן אסאך,
אז די געשיכטעס זאלן נישט פארגעסן ווערן, פון אונז א טייל זיי זענען,
אז זייערע זיכרונות, זייערע ליידן זאל אין אונזער מסורה פארבלייבן.
--
די צווייטע דור פונעם אמאל, די ערשטע פונעם צוקונפט!
אז איך קלער איך קוק צוריק,
איך דערמאן זיך און איך בין שטארק פארטראכט,
ווען איך בין נאך היפש יונגער געווען,
און געהערט פארציילן, אויף יענע שווערע טעג א בליק,
די טעג פון פיין פון שרעק, די יארן לאנגע נאכט.
און איך האב מיט א תמימות פון א קינד,
געוואלט הערן מער, געוואלט פארשטיין,
בין איך צו מיינע עלטערן געגאנגען,
און זיי מיט א נייגער און א וואנדער געפרעגט, בארירט דעם וואונד,
"אפשר קענט איר מיר פארציילן עפעס מער, איך וויל בעסער וויסן וואס איך הער און ליין"...
האבן זיי אויף מיר געקוקט, באהאלטן א טרער,
געטראכט, אפילו מיט'ן גרעסטן געפיל, מיט די בעסטע ווילן, פארשטאנען,
די ארבעט טאן אפילו אלס אן עקספערט,
וואו קומט עס, וואו בארירט עס, וואו שטייט עס, וואו, וואס, ווער,
צו די שוואכסטע פון די וואס זענען זעלבסט געווען די רייזענדע אויף די באנען.
געזאגט האבן זיי צו מיר שטיל ווי מיט א געבעט,
"גיי אונזער טייער קינד, צו זיידי, צו באבי, גיב זיי א פרעג",
הער זיך גוט איין צו וואס זיי פארציילן,
לאז נישט אויס אפילו א קרעכץ, איין בליק, וואס זיי זאגן זעהט,
פארפאס נישט איין תנועה'לע, איין טאג איין וועג.
און אז איך האב פארשטענדליך געפאלגט ווי א גוט קינד,
און די שווערע פראגע צו מיינע אור עלטערן געשטעלט,
האבן זיי מיר גוט אין די אויגן געקוקט,
באטראכט צו איך וועל שוין קענען אפילו עטוואס פארשטיין, פאפיר אן א בוים, ווערטער אן טינט,
צו איז יעצט די ריכטיגע צייט, די ריכטיגע מינוט שוין, צו דערציילן פון יענע וועלט...
און אז איך האב נאר אויף זייער געזיכט געקוקט און געזען,
ווי זיי פארווישן פון די טיפע פארקנייטשטע אויגן א טרער,
איז עס מיר שוין כמעט געווען גענוג,
אין די איין טרערעלע איז שוין אזויפיל געווען,
אין די איין קרעכץ אזויפיל געהערט, כמעט שוין נישט געדארפט מער.
און דאן האט מיר די זיידע געזאגט, מיין קינד הער גוט,
ברענג א בענקל זעץ זיך אראפ נעבן מיר,
לאמיר דיר פארציילן פון אמאל,
לאמיר דיר טראגן א וועג צוריק, צוריק אסאך טריט,
צו א צייט ווען איך בין נאך יונג געווען נישט צופיל מער ווי דיר.
צו א צייט אין דער היים דער אלטער,
צו אונזער שטעטל, אונזער רב, אונזער הייזל,
צו א טאטע מאמע, ברודער שוועסטער, פעטער מומע,
צו א משפחה, א לעבן, א הויף, א פארוואלטער,
צו א חדר, אונזער שול, אונזער קלייטל.
געקומען אבער זענען שווערע טעג, שווארצע וואלקענס פון יעדע ריכטונג,
בלוט איינגעזאפטע סעקונדן, מינוטן און יארן,
א צייט פון טרויער, פון פיין און טרערן,
א שטורעם ווינט וואס האט געברענגט פארניכטונג,
א שווארצקייט, א טונקלקייט, אונז איבערגעפארן.
עס קלינגט מיר נאך יעצט אין די אויערן,
דאס געוויין, דאס פארלוירנקייט, דאס געשריי,
אז מען האט אונזער משפחה צוטיילט,
טאטע מאמע, קינדער, פיצלעך, זיי טיען מיר אין מח בויערן,
אלעס, אין א אויגן בליק, אלעס איז געווען פארביי.
אלס וואס איך געדענק נעמט באנען אריין...
געשרייען, געפילדער, אנגסט און שרעק,
שלעק, ווייטאג, פארלוירנקייט,
קיין טאג קיין נאכט, קיין עסן, קיין שלאף, נישט צו זיצן, נישט צו שטיין,
איין לאנגע שווערע נעפל, א צומישעניש און אן עק.
און נאך א לאנגע צייט אז דער שטורעם איז ענדליך געווען פארביי,
ווען די בלוט האט פון אפשוואכונג נישט געקאכט מער,
ווען טרויער האט פון אלטקייט פארלוירן איר קראפט,
ווען די ווינטן זענען פארשווינדן, און די פארניכטונג איז געווען אינגאנצן, איי איי איי,
און איך האב צום ערשטן מאל געקענט געבן א קלער.
האט איך דערזען א חורבן, די פארלוסט,
די פארגאנגענהייט, דאס אמאל,
געבליבן אליינס, פארבלאנדזשעט, פארלוירן אין די גרויסע וועלט,
קיין קרובים, קיין באקאנטע, די רעאליטעט זען געמוזט,
קיין הויז, קיין שטעטל קיין געלט, הערצער פון שטאל.
מען האט געדארפט אנהויבן פון דאסניי,
אויפבויען וואס מען האט נאר געקענט,
זיך געשטארקט, צוזאמענגענומען, איבערגעקומען,
פון גארנישט אנגעהויבן, נישט געקענט קלערן פון פריער, וואס איז שוין געווען פארביי,
א נייע דאך, נייע פענסטער, א נייע שטוב, נייע ווענט.
און אז עס האט געביסן די געוויסן,
אז די ווייטאג האט שטיקער געריסן,
אז מען האט אין די נעכט נישט געקענט שלאפן,
אז מען האט פון בייזע חלומות געהאט גענוג און נאך צו וויסן,
האט מען די געפילן געדארפט דערשטיקן, זיי איגנארירן, זיי פארשליסן.
זיך מאכן ווי עס איז קיינמאל גארנישט געווען,
אנגיין אזוי ווי עס האט גארנישט פאסירט,
נישט געמעגט לאזן דאס אמאל אריינדרינגען,
נישט געקענט זיך ערלויבן צו קוקן אויף צוריק, גארנישט איז געשען,
נאר אלס פאראויס, ווייטער בויען, ווייטער פלאנירט.
און אט דא ביסטו מיין טייער הארציג קינד,
פון מיין הארעוואניע די שווערע, די ביטערע, די שכר,
דאס אלעס וואס איך בין אריבער,
דאס אלעס וואס אונז האבן איבערגעלעבט פון דעמאלט ביז אצינד,
אלעס האט זיך געלוינט, אלעס איז געווען ווערט דערפאר.
---
אריבער זענען פיל יארן שוין פון דאן,
די זיידע באבע... זיי שוין באגלייט,
שוין געווען א יארצייט און היפש מער ווי איינס אויך,
איך בין שוין אליינס ב"ה א טאטע א שטוב פארהאן,
אליינס א משפחה, אליינס א נייע רינגל אינעם קייט.
און גענוי ווי איך אליינס מיט די אלע יארן פריער,
אז די קינדער הערן פון יענע שווערע צייט,
אז די קינדער אצינד שוין מיינע,
ווילן מער וויסן, ווילן מער פארשטיין, מער ביאור,
און צו מיר קומען זיין מיט די פראגע, ווילן וויסן די באדייט...
אבער..... די זאך האט זיך שוין געטוישט, א נייער בליק,
עס איז שוין אינגאנצן נישט ווי דאן!
איך קוק צו רעכטס, און קוק צו לינקס,
און קוק פארנט, און קוק צוריק,
"איך האב זיי נישט צו וועמען צו שיקן, עס איז שוין אפגעפארן יענער באן"!
אנשטאט די קנייטשן, די קרעכצן די אויגן,
אנשטאט די טרערן, די אטעם די צער,
איז היינט פארהאן בילדער, דאקומענטן פיל......
מען קען אויף קיין בילד קיין קרעכץ אבער נישט הערן, זיי טיען אויף דעם נישט טויגן,
מען קען פון א דוקומנט א דומם נישט באקומען די געפיל דערפאר.
--
די איבערלעבער אליינס זענען דאך געווען אט דאס,
און ווידער די ערשטע דור, מיט זייערע אייגענע שוועריגקייטן,
און אונז אצינד די צווייטע דור,
אויף אונז איז געבליבן א שווערע אמט אן א מאס,
איבערגעבן די מעשה אלס "געשיכטע" עס צוגרייטן.
די עדות זענען נישטא כמעט שוין,
די פאסירונג ווערט צוביסלעך טייל פון די "אמאל",
עס ליגט אויף אונז די שווערע ארבעט,
די ארבעט וואס אויף אונזערע עלטערן איז נישט געווען, על מי נטשת הצאן,
די פליכט פון "ווייטער איבערגעבן" די געשעענישן אן א צאל.
מיר זענען "די ערשטע דור" אין דעם זין,
די "ערשטע דור" וואס איז די פארבינדונג,
דאס ערשטע דור וואס האט עס נאך כאטש געזען,
מיר זענען די וואס האבן סיי דעם אמאל, אבער אויך ווי מייסדים א דין,
מיר האבן אויך די אנהייב פון די צוקונפט, פון "וואס ווייטער" די גרינדונג.
מיר זענען אין דעם אן ערנסטן אויסנאם,
עס ליגט אויף אונז א אחריות גאר גרויס,
לאמיר דאס נישט פארפאטשקען,
לאמיר נישט לאזן די געשיכטע ווערן פארגעסן, נישט פארלירן דעם טעם,
ביז מיר וועלן אינאיינעם פרייליך פון דעם גלות ארויס.
כאטש מיט'ן בעסטן ווילן וועלן מיר נישט קענען,
דאס איבערגעבן אזוי ווי זיי, איז נישט מעגליך, אפילו מיר זאלן דאס קלייבן,
אבער דאס בעסטע וואס מען קען כאטש פרובירן, רעדן און פארציילן אסאך,
אז די געשיכטעס זאלן נישט פארגעסן ווערן, פון אונז א טייל זיי זענען,
אז זייערע זיכרונות, זייערע ליידן זאל אין אונזער מסורה פארבלייבן.