Amazing האט געשריבן:וויזשניץ לאזט אויך נישט מאכן א אוהל מהאי טעמא איז די אוהל ריבניץ און סקולען נעבן די קבר
מנהג ריבניץ און סקולען איז נישט צימאכן אן אוהל, כמנהג רבותיהם משטיפינעשט זצוק''ל. כך שמעתי.
עס האט געהייסן אז הרה"ק מריבניץ גייט ליגן אין ק"י למעשה איז עס נישט צושטאנד געקומען ווייל סאטמאר האט נישט געלאזט מאכן א אוהל וויזניץ האט קודם געזאגט אז זיי גייען יא לאזן מאכן א אוהל האט מען אים געלייגט אין מאנסי למעשה האט מען דארט אויך נישט געלאזט
א דוגמה ווי אזוי מעשיות ווערן באשאפן, קיינמאל נישט געפלאנט צי ליגן אין קר"י, קיינמאל נישט געוואלט מאכן א אוהל.
בכל פגע הריני מורגל להחזיק האמונה, כי לא נעשה דבר ביד המקרה רק על פי השגחתו יתברך, והריני מתאמץ בתפילה להעביר את רוע הגזירה, ולפיכך הריני מתייחס בקרירות להשתדלות (חזון איש אגרות ח"ב קלב)
אינטערסאנט צו באמערקן וויאזוי די גדולי הרבנים האבן זיך אויסגדריקט אויפן רב זאל זיין געזונט בשעת די הספדים, הגה"צ אבד פריימאן האט זיך צווויינט זאגדינג אז קיינער איז נישט געווען אזוי נאנט צום ברידער (בימי חורפו) ווי אים אין וויאזוי ער האט זיך מימי בחרותו געפירט 'בקדושה ובטהרה ובפרישות ' און איז געווען א מורם מעם , און די זכיה וואס די שוועגערין האט געהאט משמש צו זיין אזא צדיק .
הגה"צ אבד פאיע האט זיך אין איין אויסגדריקט בלשון ' איר גרויסן מאן מגדולי הדור אין איר געוואלדיגע מסירת נפש מסתיר צו זיין איר מחלה נישט צו שטערן איר גרויסן מאן פון זיין עבודת הקודש,
האדמו"ר מסאטמאר מהר"יי האט געזאגט ביים לויה עס שטייט ביי שרה ויבאו אברהם לספוד לשרה ולבכותה שטייט נישט מיט וואס אברהם האט מספיד געווען וואס דען דאס וואס מען האט געזעהן אברהם אבינו איז געווען דאס בעסטע הספד אויף שרה די זעלבע דא מען זעהט די יאוואשנע רב זיין עבודת הקודש איז עס די בעסטע הספד אויף הרבנית
איך דענק יאוואזשנער רב נישט צו לאנג צוריק פון ראטלעזש סטריט ווי איך פלעג אריינפאלן פון צייט צו צייט און מיטגעהאלטן וויאזוי דאס איז זיך אזוי שיין צווואקסן און פארוואנדלט געווארן די לעצטערע יארן אין א שטיקל חסידות אפילו.
יאוואזשנער רב ציהט א שטארק פרומער ציבור, יארן געפירט א ישיבה ווי שטארק פרומע שטיבער פון סאטמאר האבן געשיקט צו איהם בחורים אין די צייט וואס זיי האבן נישט געקענט ערגעץ אנדערש גיין לערנען צוליב געוויסע סיבות און דאס איז זיין ערשטע באזע פון אוהדים ומעריצים פון תלמידים און עלטערן פון די ישיבה וכולל.
אויסער זיין ישיבה איז ער שטארק מפורסם געווארן מיט זיין כוח פון דרשות, זיינע דרשות זענען זייער הארציג און מעורר לבבות באגלייט מיט טיפע טייטשן, דרוש בעומק הפשט, און קומט ארויס אויף א ריינע וועג מעומק לב טהור, צווויינט זיך כסדר, און האט אינטרעסאנטע תנועות וואס מיט זיין עילויאישע מוח כאפט ער ניטאמאל און אזוי האט זיך געמאכט א אייגנארטיגע סטיל באקאנט אלס רבי טורדוס.
מיט די צייט בעיקר צווישן די יארן פון תש״ס און מיטן די תש״ע יארן איז ער געווארן דער אומאפיציעלער מגיד מישרים אין סאטמאר, זיינע פרקי אבות שיעורים זומער אין סאטמאר בית המדרש פלעגן ציען הונדערטער אידן, פלעגט ארומלויפן אין אלע ישיבה קטנה׳ס און א שטיק צייט אפילו וועכנטליך אין ישיבה גדולה אין קווינס זאגן דרשות, פלעגט זאגן דרשות פאר יונגעלייט נאך די חתונה, דרשות אין די כוללים, און ביי יעדע עפענטליכע צאמקום פון סאטמאר ווי אקעגן אינטערנעט, ציונות, צניעות, אסיפות וכו׳ פלעגט מען איהם נוצן אלס רעדנער.
פון די אלע דרשות האט ער כסדר אראפגעכאפט בחור'לעך און יונגעלייט מבקשי השם וואס פלעגן זיך אנהייבן דרייען אין זיין שול אויף ראטלעזש סט. וואס נאר א משכמו למעלה יונגערמאן האט געקענט מיטהאלטן צוליב זיינע לאנגע תפלות און הפסקות אינדערמיט מיט טיפע בחינות, איעדע וויליאמסבורגע פרומער יונגערמאן האט געהאט א שטיק צייט א תקופה וואס ער פלעגט גיין הערן פון רבי טודרוס׳ן שלש סעודות תורה, וואס געווענליך פלעגט נישט צו לאנג אנהאלטן צוליב די שוועריגקייטן וואס זענען געווען פארבינדן דערמיט, אבער די השפעה זיכער באגלייט יארן שפעטער.
ביי איהם אין בית המדרש האט מען טאקע נאר געזעהן בעיקר אזוינע צורות מיטן גאנצן חסידישן טראגע און פרומען קנייטש, און מען פלעגט זייער שנעל קענען כאראקטיזירן א רבי טודרוס חסיד, מען מוז זאגן אז דער יוניעק נאמען פון רבי טודרוס און זיין אינטרעסאנטע קהלה נאמען ׳יאוואזשנא׳ האט אויך צוגעגעבן צו דעם גאנצן אייגנארטיגן מציאות .
עס מוז ווערן ארויסגעברענגט אז דער רב אליינס פאר זיך איז זייער א געשמאקער מענטש, מע פלעגט מיט איהם קענען שיין פארברענגן און הערן ביאורים מיט זיין טיפן מהלך המחשבה אויף אלע מאורעות הזמן און אלס צוגעלאזענער מענטש פלעגט ער קענען פארברענגן מיט א בחור'ל אפילו און זיך אויסשמועסן, איך פלעג אסאך נאשן פון איהם דא דארט אמאל אין פאיע מקוה/בית המדרש אדער אין סאטמאר ראדני, ביז שפעטער ווען דער רב האט שוין געהאט א גבאי און פלעגט איהם ממש אוועקשלעפן מיט געוואלד, ווייל מיט זיין פארטיפטקייט פלעגט ער קענען בלייבן פארמוחט אויף איין פלאץ פארגעסן פון עסן אדער פון א דרשה ווי מע ווארט אויף איהם וכו׳.
אין יענע תקופה פלעגן זיי ארויס דינגען בנין עסטרייכער אויף די הייליגע טעג, דער גבאי (עמיצער פערלמוטטער) דענק איך פלעגט ארומלויפן אין די סאטמארע בתי מדרשים ביינאכט סעילסן די זיצן און רעדן פונעם רבס תפלות ודרשות וכו׳, און ווי א יאר איז עס טאקע געווארן מער באקאנט אלס א אבן שואבת פאר א ערליכע ציבור וואס האט דירעקט הנאה געהאט פון זיינע תפלות און ספעציעלע נוסח די הייליגע טעג, שפעטער איז ער שוין אויסגעוואקסן בנין עסטרייכער און איז אריבער אין זאלן פון ברכה סימא, פון יאר צו יאר איז עס געווארן פילער מיט שווערע הונדערטע אידן ממש מסלתה ומשמנה, א שטייגער ווי דער בארימטער מגיד הגה״ח רבי יוסף חיים גרינוואלד שליט"א, הג״ר חיים קלמן גוטמאן, הג״ר ישעי ווייס שליט"א וכו׳.
ביני לביני האט זיין ביהמ'ד אפגעברענט און דער רב מיט די קהלה זענען געווען פארוואגלט, איך פלעג אמאל אריינפאלן צו איהם יענע תקופה אין צעהלימע תלמוד תורה ווי ער פלעגט פראווען, נישט געווען קיין גרויסע פארקער דאן, אבער זיין טיכטיגער גבאי איז געגאנגען מיט א וויזיע און א ווייטן בליק און אריינגעשפרינגען אין א ריזן שול אין אנדערן עק ניי וויליאמסבורג, אמע האט פארקויפט דאס אלטן ביהמ'ד און צאמגעשלעפט איבריגע גרויסע געלטער פון תלמידים ומעריצים און דאן האט זיך אנגעהויבן א נייע עפאכע והמפורסמות א״צ ראיה, דער שול איז אויסער א צענטער פאר זיין פרומע באזע אויך א געגנט צענטער און אויטאמאטיש זעהט מען שוין דארט אלע מיני מענטשן וואס ווערן נאנט צו דעם פלאץ, און ימים טובים און הייליגע טעג קומט מען פון אלע עקן שטאט לשמוע אל הרנה ואל התפלה העכער אלע ערווארטונגען!
זינט דעם גרינדונג פונעם בית המדרש הערט מען שוין ווייניגער דרשות אין די פרעמד, און מער זעלטן וואס מען זעהט דעם רב ערגעץ ווי, און אוודאי מער נישט אליינס אן א גבאי׳ן כימי קדם און מיט רעכט עס איז שוין א אייגן ערנסטן געשעפט, און פון אפאר פרומע אזוי גערופענע רבי טודרוס אינגעלייט האט זיך אנגעהויבן וועבן א חצר פון א אדמו"ר מיט מקורבים וכו׳, עס ווירבלט זיך טאקע מיט יונגעלייט וואס זענען מקושר בכל נימי נפשו צום רב און די גאנצע ווערטשאפט, טאטעס טראגן בחור'לעך תפלין לייגן, חתנים לויפן צו די סדרים, און סתם אידן צו הערן הדרכות און חיזוק מפום ממלל רברבן, ביי דברים העומדים על הפרק ווילן הונדערטער אידן הערן דייקא וואס יאוואזשנער רב׳ס חוות דעת איז אין דעם ענין, זיינע מיינונגען זענען אנגענומען אלס ריין אנע נגיעות און איבערגעטראכט ומנופה בי״ג נפה און טראגן א גרויס געוויכט ביים פרומען ציבור אין וויליאמסבורג וואס ציילן זיך אין א שיינעם מספר בליעה״ר.
פון דא ביז א אוהל איז שוין דער וועג אויסגעפלאסטערט, און איז געקומען צום אויסדרוק ביים גרויסן רעבישן לויה פון די רעבעצן ע״ה ווי א ריזן ציבור האט מלוה געווען, און מע האט געזעהן אויפן ציבור א טיפער מיטגעפיהל מיטן רבס צער און שטארק מיטגעוויינט ביים הארצרייסנדן הספד, און מע האט געהערט גרויסע הפלגות פון די מספידים אויפן רב, זאל השי״ת טרייסטן דעם רב און די גאנצע קהלה
סדר המספידים ביים מסע הלוי' אין קרית יואל: 1 הר"ר שם טוב מאיער 2 הר"ר שלמה מיכאל מאיער 3 הר"ר ארי' לייב מאיער 4 הרה"ג ר' שמעון משה וואלדמאן שליט"א דומ"ץ חרדים ק"י 5 הרה"ג ר' יצחק אהרן פאגעל שליט"א אב"ד ביהמ"ד יאוואזשנא מאנסי 6 הרב ר' הילל יואל קעפעטש שליט"א מנה"ר ישיבת יאוואזשנא מאנסי
