ירוחם האט געשריבן:ללמוד, דו ווייסט נישט וואס חקירה מיינט. ואין כאן המקום להאריך.
ב״ה!!! יישר כח פאר די קאמפלימענט... (אבער די רמב״ם, מהר״ם חגיז, און דרך פקודיך האבן יא געוואוסט)
במחילת כבודך, וויבאלד דו ווייסט נישט די חילוק צווישן חקירה און אמונה, ווייסטו נישט פון וואס דער רמב"ם און דער מהר"ם חגית רעדן.
זאג מיר טאמער איך האב אייל שלעכט פארשטאנען. כדי צוצוקומען צו די ריכטיגע אמונה פשוטה ברויך מען קודם וואוסען וואס מיינט חקירה? און לאמיר זאגן מ׳ווייסט נישט וואס חקירה מיינט, קען מען נישט האבן אמונה פשוטה? נ.ב. איך האב דערווייל נאכנישט קאמענטירט איבער דעם שבת חוץ ״געפרעגט״ ווער און וואס מען האט דארט גערעדט. מיר ווארטן נאך אויף א תשובה.
ניין און יא. נאר אייער פראבלעם איז אז ענינים וועלכע זענען נישט חקירה נאר חיזוק לאמונה לייגט איר אריין בגדר חקירה. צב"ש די גמרא וכי משה קניגי או בלסיטרי היה מכאן לתורה משמים איז לויט אייך חקירה?
ביטע האלטן די פראפאגאנדע צו א מינימום, אויב מעגליך. ~ שלמה הילדעסהיימער
ירוחם האט געשריבן:ניין און יא. נאר אייער פראבלעם איז אז ענינים וועלכע זענען נישט חקירה נאר חיזוק לאמונה לייגט איר אריין בגדר חקירה. צב"ש די גמרא וכי משה קניגי או בלסיטרי היה מכאן לתורה משמים איז לויט אייך חקירה?
ביטע אנצייכנען ווי איך האב אזאנס געזאגט. איך בין מקבל אמת ממי שאמרו אבער ביטע נישט אריינלייגען ווערטער אין מיין מויל
דער אשכול מעג זיך שוין פארמאכן אזוי פיל מיט שטותים זאל זיך דא ארום רעדן האב איך שוין לאנג לאנג נישט געהאט אין געזעהן...........
גענוג גענוג
אפשר זאל דער אשכול בלייבן צו זען וויאזוי אן אשכול זעהט אויס ווען די מנהלים זענעם מעלים עין?
א בחינה ווי די באקאנטע ווארט פון הרב דאמב וועגן די רבי'ס לימות המשיח, אז מען וועט זיי אלע אויסראטן, און נאר איבערלאזן אדמו"ר פלוני כדי יעדער זאל פארשטיין פארוואס מען האט פון די אנדערע געדארפט פטור ווערן...
איך האב געהערט היינט פון א חשובער רב עני טיים אזוי גרויס ווי ווינע רב און א שיל האט ער אויך עני טיים ווי וויענע שיל און ער האט היינט געזאגט פאר א חבורה בעלי בתים אז אזעלכע שבתנו'ס קענען צומאל חרוב לייגן יסודות פון אסאך באטייליגטע וואס נאך הינדערט שבתונ'ס וועט עס נישט קענען צוריקלייגן אין אים איך האב געפרעגט דעם רב צו ער לאזט עס זאגן אויף אייוועלט אויך האט ער געזאגט מען מעג עס נאכזאגען ווי אימער אז אזעלכע צוזאמקומען קען שאטן פאר אסאך מענטשן
איך פארשטיי נישט במחילת כבודכם קיין איין איינציג ווארט פון אייער תגובה, און אוודאי נישט וויאזוי דאס באציעט זיך צו וואס איך האב געשריבן בעפאר.
האסט אוועקגעשטעלט אז נאר אין ביהמ"ד עדת יראים וויען און איר רב זענען בארעכטיגט צו רעדן אויף דעם און אויך נאר אין זייערע גרעניצען האב איך דיר צוגעצייכענט אז ס'דא נאך גדולי הרבנים וואס זיי זענען יא מתיר צו רעדן אינדערויסען מכותלי ביהמ"ד אויף די טעמע פון זיך אפהאלטען צו גיין צום קרבנו שבתון, פארשטאנען?
יצחק דע באנקיר האט געשריבן:1. האסט אוועקגעשטעלט אז נאר אין ביהמ"ד עדת יראים וויען און איר רב זענען בארעכטיגט צו רעדן אויף דעם און אויך נאר אין זייערע גרעניצען
2. האב איך דיר צוגעצייכענט אז ס'דא נאך גדולי הרבנים וואס זיי זענען יא מתיר צו רעדן אינדערויסען מכותלי ביהמ"ד אויף די טעמע פון זיך אפהאלטען צו גיין צום קרבנו שבתון
3. פארשטאנען?
1. איך האב דאס אוועקגעשטעלט? איך האב עס גענוצט אלס משל , פארשטיין צו געבן אז ווען דער סאטמאר רבי זי"ע האט אין די שטאטישע שול אין סאטמאר מעורר געווען אז פרויען זאל זיך אפשניידן די האר, האט ער ביי זיך אין שול גערעדט איבער ביי-האר און גענצליך צודעקן, דו פארשטייססט נישט אז אינו דומה ווען א רב רעדט צו זיין עולם, ווערסוס מאכן פון יעדע זאך א "כינוס כלל ישראל"? אדער דו ווילסט נישט פארשטיין?
2. מ'דארף א "היתר" צו רעדן? אדער מ'דארף "שכל" צו וויסען וואס צו רעדן, ווען צו רעדן, צו וועם צו רעדן און וואו צו רעדן?
א קליינער טעות מיללער, די מעשה איז נישט געווען אין אמעריקא נאר אינדערהיים אין סאטמאר, און נישט קיין ביי האר (וואס דער רבי וואלט נישט מתיר געווען פריעת שער פאר קיין שום יודענע), נאר אויף שייטלען, והכל על מקומו בשלום יבוא
יהיה כן האט געשריבן:א קליינער טעות מיללער, די מעשה איז נישט געווען אין אמעריקא נאר אינדערהיים אין סאטמאר, און נישט קיין ביי האר (וואס דער רבי וואלט נישט מתיר געווען פריעת שער פאר קיין שום יודענע), נאר אויף שייטלען, והכל על מקומו בשלום יבוא
כיהי' כן ועוד, וידוע אז אין די שטאטישע שול אין סאטמאר האט מען יו"כ געשטעלט א שומר אז מען זאל נישט אריינקומען מיט קיין שיך, דער מצב איז נישט געווען פויגלדיג ועכ"ז האט די רבי ברוחב בינתו געוואוסט ווי אזוי צו רעדן צו זיי אויך
אידעלע זיי פרייליך, שטארק דיך שטארק דיך אצינד, ווייל דו ביסט דאך א בן מלך, דעם באשעפער'ס קינד.
יהיה כן האט געשריבן:א קליינער טעות מיללער, די מעשה איז נישט געווען אין אמעריקא נאר אינדערהיים אין סאטמאר, און נישט קיין ביי האר (וואס דער רבי וואלט נישט מתיר געווען פריעת שער פאר קיין שום יודענע), נאר אויף שייטלען, והכל על מקומו בשלום יבוא
איך האב געשריבן אין סאטמאר, נאר נישט געדענקט די פרטים, יישר כח על העמדת הדברים על דיוקן
יצחק דע באנקיר האט געשריבן:1. האסט אוועקגעשטעלט אז נאר אין ביהמ"ד עדת יראים וויען און איר רב זענען בארעכטיגט צו רעדן אויף דעם און אויך נאר אין זייערע גרעניצען 2. האב איך דיר צוגעצייכענט אז ס'דא נאך גדולי הרבנים וואס זיי זענען יא מתיר צו רעדן אינדערויסען מכותלי ביהמ"ד אויף די טעמע פון זיך אפהאלטען צו גיין צום קרבנו שבתון 3. פארשטאנען?
1. איך האב דאס אוועקגעשטעלט? איך האב עס גענוצט אלס משל , פארשטיין צו געבן אז ווען דער סאטמאר רבי זי"ע האט אין די שטאטישע שול אין סאטמאר מעורר געווען אז פרויען זאל זיך אפשניידן די האר, האט ער ביי זיך אין שול גערעדט איבער ביי-האר און גענצליך צודעקן, דו פארשטייססט נישט אז אינו דומה ווען א רב רעדט צו זיין עולם, ווערסוס מאכן פון יעדע זאך א "כינוס כלל ישראל"? אדער דו ווילסט נישט פארשטיין?
2. מ'דארף א "היתר" צו רעדן? אדער מ'דארף "שכל" צו וויסען וואס צו רעדן, ווען צו רעדן, צו וועם צו רעדן און וואו צו רעדן?
3. איבערהויפט נישט
די סאטמאר רבי זצ''ל איז געווען אמנהיג און א איד וואס האט געטראגן על צווארו א עול פון אידישע קינדער עדת מרעיתו האט ער געדארפט טון און רעדן ווי א שטארקער פירער בהשכל ובדעת אבער ווי קומט עס צו דעם צו פאדערן פון א ניק אזעלכע דברים העומדים ברומו של עולם