תקנות, הגהות, און מקורות אויפן מגילות אסתר אשכול

[קלאָצקאָפּ]

ס'איז געווען לעבעדיג ווייל ס'איז געווען א פרישע איידיע.

---

כ'מיין אז ס'איז צייט צו גיין ווייטער.

[שמארטיקל]

קלאצקאפ וואס קען איך טוהן זאלסט צוריק טוישן דיין אלטע אוועטאר?

ס'ניש חודש אב

[קלאָצקאָפּ]

ס'קוקט דיר אויס אב'דיג?

[שמארטיקל]

מיט א נענטערע בליק אפשר נישט...

[מיט א פרישקייט]

דער עולם ווערט געבעטן אריינצוקומען מיט אפשאצונגען, מיינונגען וכו', אין דעם שושן אשכול, איבער די הכתרה פון מרדכי הצדיק אלס מיניסטאר. פליז לאזט מיך נישט רעדן צום וואנט און הערן א ווידער קול..

[צייט שטיפער]

מיינעך עס איז נישט אזוי אינטערסאנט א פלעי בשעת מען האלט מיט אזוי הויעך ווי די אקטיארן פרעקטיסן אזוי הויעך...

[צל עובר]

דעמאלסט איז דאך נאכנישט געווען גוגל טרענסעלעיט.

-----------

@היימישער הייקער, אויב מען האט איר גענומען פון א אנדערע אידיש הויז, מאכט דיין סברה ליידער סענס, באט פארשטייט זיך נישט אויב מען האט איר גענומען פון מרדכי.

אפשר איז זי געווען באהאלטן אין א צווייטע הויז, אפשר אפילו נישט בײ אידן.

[Potus]

די מעשה בקיצור

59c995963d09411084172935d970b5aa.jpg (54.68 KiB) געזען 562 מאל

[אוראייניקל]

כהאב אויך באמערקט סאיז גאנץ שיין צו זען ווי הרה"צ ר' מרדכי לערנט דארט מיט א פרישקייט כבין נייגעריג וואס זיין דזשאב דארט איז?

מיט א פרישקייט איז גאר מרדכי אליינס? אדער איז ער זיין חברותא?

[מיט א פרישקייט]

כהאב אויך באמערקט סאיז גאנץ שיין צו זען ווי הרה"צ ר' מרדכי לערנט דארט מיט א פרישקייט כבין נייגעריג וואס זיין דזשאב דארט איז?

מיט א פרישקייט איז גאר מרדכי אליינס? אדער איז ער זיין חברותא?

גילוי!!!

[כאניש וואס צו טון]

דער עולם נעמט ערנסט אן אז מ'האט יא געוויסט ווער אסתר איז?
כ'מיין ס'נאר א דעה יחודאה,
מ'האט נאר געוויסט אז מרדכי האט פארבינדונגען מיט איר
זוי מיין איך

[קלאָצקאָפּ]

א זאך וואס קען מאכן צומישט זאל מען ענדערש ארויסלאזן ווי זיך טענה'ן דערוועגן.

[כאניש וואס צו טון]

דער עולם נעמט ערנסט אן אז מ'האט יא געוויסט ווער אסתר איז?
כ'מיין ס'נאר א דעה יחודאה,
מ'האט נאר געוויסט אז מרדכי האט פארבינדונגען מיט איר
זוי מיין איך

די אלע וואס זענען ביזי מיטן מיסטריעזן כלה, צו פארמישן די שטן, לדעתי דרייצעך דא נישט קיינער אויסער היימישע מקוה ווייקערס. די כלה אסתר איז רבינו מרדכי'נס ניס.
כ'אב אפילו געהערט פון מרדכי'ן אז ער באגייסטערט דעם פאקט אז דערוילעם האלט זיך דאס פיסק און גארנישט רינט נישט ארויס. ער זאגט אז אין דעם זכות וועט נאך קומען גוטע זאכן אויף אידן.

ילקוט מעם לועז

[היימישער הייקער]

פון די גמרא מגילה טו: קומט אויס אז מען האט געוויסט.

[Yang2020]

ווילעך נאר קאנגראטאלירן דעם עולם וואס טוט פאראויס רוקן דעם אשכל אויף גוטע רעלסן,

די זעלבע ביים 'בלילה ההוא' ביז ס'אריינגעקומען די "ברעיקינג ניוז" אז המן איז געזעהן געווארן ארום פירן מרדכי... האט קיינער גארנישט מיטגעהאלטן, נאר נאכדעם זענען אפשר ארויסגערינען אפאר ליעקס אדער מעמאוס פון די באדינער איבר די געשעענישן ביים קעניג אין פאלאץ...

המן האט געבויעט די תליה אין איין נאכט! ד צווייטע נאכט פסח,

(מ'דארף טאקע אויסארבעטן, וויזוי מ'וועט באריכטן די נייעס.. מ'עט מוזן ווארטן ביז חוה"מ פסח, צו באריכטן וואס ס'איז געשעהן נעכטן...)

לכאורה (נדנ) איז נישט געווען יום טוב שני ווייל בית דין איז געווען אין שושן כמובא שאחשורוש שאל מהסנהדרין כדת מה לעשות עם ושתי
ממילא האט מען נאר געדארפט האלטן די ערשטע טאג
כנלע״ד

מאכט סענס,
איינער. קען ווערעפיען און אריינקומען מיט א מקור איבער דעם?
למעשה מרדכי האצעך דאך געשוירן, און געריטן.. איז לכאורה (ידנ נדנ וויזוי דו ווילסט) טאקע נישט געוען יו"ט
אבער איימעניט! חוה"מ טאר מען זיך אויך נישט שערן!

שוין ווייסעך נישט

דער יערות דבש רעדט דערפון, און נאך אחרונים.
אויב געדענק איך ריכטיג קומט אויס א מחלוקת האחרונים צי אין שושן האט נוהג געווען יו"ט שני. קען מען לכאורה אננעמען ווי די דעה וואס פארגרינגערט די ארבעט.

[מיט א פרישקייט]

די שמועס פון דא און ווייטער איז די מקור פון מדרש אסתר רבה

[כאניש וואס צו טון]

א זאך וואס קען מאכן צומישט זאל מען ענדערש ארויסלאזן ווי זיך טענה'ן דערוועגן.

כ'מיין אז מ'זאל עס לאזן פארעוו
דאס וועט זיכער שטימען לויט די דעה אז מ'האט יא געוויסט, און מ'האט זיך געהאלטן ס'מויל,

מ'דארף עס נישט האלטן און איין דערמאנען,
און מ'דארף נישט שרייען פעיק ניוז..

(דאס איז זיכער אז מ'האט נישט גערעדט דערפון אין אלע מרחץ'ן....)

[שמארטיקל]

ווערט געזיכט א נדבן וואס זאל בארבעטן די אשכול שיין אין פדף פארמאט, אפשר ארויסשניידן תגובות וואס קומען נישט אריין וכדו׳

ולמצוה גדולה יחשב

נ.ב. מ׳קען שוין אנהייבן ארבעטן, שוין דא איבער פערציג פיפציג בלעטער כ''י...

[מומחה יוחס]

פרישע אפדעיט פין די חוקרים:
עס איז אפיר געקומען נאך סיבות אויף די מאדנע אויפירונג פין די צוויי גרויסע מינסטארן 'בגתנא ותרש' אז זיי האבן געוואלט הרגענען די קעניג.
זייערע ארבעט במשמר המלך איז געוועהן צו שטענדיג שטיין א גאנצע טאג לעבן די קעניג אין זיך גארנישט אראפזעצן קיינאיינמאל נישט, פארשטייט זיך אז זייערע פיס האט מורא'דיג וויי געטוהן, אין שטענדיג האבן זיי געזעהן אז רבי מרדכי קען יא זיצן א גאנצע טאג, איז ממילא וחמתם בערה בם האבן זיי געוואלט מאכן פשוט א בייזוויליגע בלבול אנצודרייען אויף רבי מרדכי וכו' אין איינוועגסט נקמה נעמען פין שוויירוש דער גרויסע...

ע"פ המלבי"ם, וספר יוסף לקח..

[Yang2020]

א הערצליכן דאנק פאר די אלע שרייבער אין יענעם אשכול.
מיר איז אביסל שווער צו שרייבן דארט געהעריג, ווייל דאס וועט פאדערן פון מיר דורכצולערנען אלע מדרשים און מפרשים בעיון. אבער לתועלת פון די כותבים דארטן האב איך געקלערט אראפצושרייבן אביסל פון די סעקולערע היסטאריע, וויאזוי דאס לעבן האט זיך געפירט אין די פערסישע אימפעריע אין יענע צייטן. און די טאלאנטפולע שפינערס קענען עס נוצן אריינצופלעכטן אין זייערע שילדערונגען.
(דאס איז אלעס בהנחה אז אחשורוש איז Xerxes the great. דאס איז כמעט זיכער אמת, אבער אפילו אויב נישט איז עס נישט צו ווייט, וואס מיינט אז די אלגעמיינע אטמאספערע און הויף פירערשאפט שטימט).

מאפע פון אלט פערסיע

f59f420f-2a59-4038-82cc-564f1251b95b_pmap.jpg (79.89 KiB) געזען 608 מאל

פרויען פלעגן ארומגיין מיט לאנגע קליידער וואס האבן זיך געשלעפט אויף דער ערד, און צוגעדעקט זייער קאפ אבער געלאזט די פנים אויפגעדעקט.
ביי מענער, רייטער פלעגן זיך אנטון שמאלע געפאסטע קליידער, און זעלנער פלעגן זיך אנטון רויט, מיט "העלמעטס" אויפן קאפ. די העכערע קלאסן, פרויען און מענער, האבן געהאט לויזע קליידונג און קאלירפולע דעקארירטע מלבושים אויפן קאפ.
פארמערס זענען געווען אנגעטון מיט לאנגע gowns, ביז צו די קנעכלען.

א צענטראלע חלק פון די סעודות זענען געווען פארשידענע רייז דישעס. טייל פון זיי האבן אנטהאלטן מאנדלען, מייערן, מאראנצן שאלעכץ און ראזשינקעס. אנדערע האבן געהאט גרינצייג געווירצן, צומאל מיט פלייש אויסגעמישט. די געווירצן זענען געווען ענליך צו אינדיע (מהודו ועד כוש).
מיט יעדן מאלצייט איז געווען פלאכע ברויטלעך, ענליך צו פיטאס.
פארשפרייטע ירקות זענען געווען קנאבל, ספינאטש, צוויבל, מייערן. פרוכט זענען געווען מאראנצן, טרויבן און טייטלען, חוץ פון פארשידענע ניס.

עס זענען נישט אויפגעבויט געווארן קיין סאך תיפלות ובתי עבודה זרה. רעליגיע בכלל איז געווען מער א פריוואטע זאך און נישט קיין פאבליק ספעקטאקל.
דער קעניג און ארגינעלע פערסישע באפעלקערונג האבן בעיקר געגלייבט אין זאראאסטריאניזם, אבער איינגענומענע פעלקער און לענדער האבן געמעגט אנהאלטן זייער גלויבן.

מענער און פרויען זענען ביידע געווען אקטיוו אינעם ארבעטס קראפט, און עס איז נישט געווען קיין זעלטנהייט פרויען זאלן אפילו באצאלט ווערן פאר זייער ארבעט מער ווי מענער.
די נידריגערע קלאסן זענען געווענליך באצאלט געווארן מיט עסן.
דערנאך איז געווען די וואנדערדיגע גרופעס, וואס האבן זיך ארומגעדרייט אינדרויסן פון די שטעט פון זייערע סטאדעס.
פון די אנדערע זייט איז געווען די רייכע קלאסן, וואס איז געווען נאר א קליינע חלק פונעם פאלק. זיי האבן געווענליך געהאט לאנד און האנדלונגען, און האבן איינגעשטעלט א סטעף פון היים דינער, פארמערס און בעלי מלאכה.

די פערסישע אימפעריע האט געהאט זייער אנטוויקלטע ארכיטעקטור און קונסט. זיי האבן ליב געהאט צו בויען גראנדיעזע בנינים און ברייטע זאלן אונטערגעהאלטן דורך זוילן.
פון די פאפולערסטע קונסטן זענען געווען איינגעקריצטע מעטאלן, זייער קאמפליצירט דעזיינטע קארפעטס (אפילו פשוטע בירגער פלעגן זיך לערנען קורסען וויאזוי דאס צו מאכן), און מיניאטורן.

א פאלאץ אין אלט פערסיע

7ec1e024-b695-4e44-97ac-7ad6f44593f3_palace.jpg (33.31 KiB) געזען 608 מאל

מענטשן פלעגן האבן פילגשים אדער עטליכע ווייבער. גירושין האט עקזיסטירט אלס קאנצעפט, אבער איז זייער זעלטן אויסגעפירט געווארן. חתונה צווישן א פערסישער און נישט פערסישער האט אויך ווייניג פאסירט, און ווען יא איז עס בעיקר געווען צווישן די העכערע קלאסן און הערשער צו פארשטערקערן בונדן מיט אליאירטע. פרויען האבן גע'ירש'נט זייערע מענער'ס פארמעגן.

אינגלעך האבן נישט געטארט זען זייער טאטע ביז די פינף יאר, ביז דאן האבן זיי געלעבט צווישן די פרויען. נאכדעם האט מען זיי מחנך געווען אין רייטן אויף פערדן, נוצן שווערדן און פיילן, און זאגן דעם אמת.

די גרעסטע עבירה אין פערסיע איז נישט געווען גניבה אדער רציחה, עס איז געווען זאגן ליגנט. (אזוי זאגן זיי, אבער גיי גלייב די ליגנערס ).


אחשורוש'ס אפיציעלע טיטל איז געווען "דער קעניג פון קעניגן".
ער האט צאמגענומען א ריזיגע ארמיי, די גרעסטע אין היסטאריע ביז זיינע צייטן, מלחמה צו האלטן מיט יוון. (ער האט אבער נישט געזיגט).

פערסישע צילשיסער

ezgif.com-webp-to-jpg.jpg (63.83 KiB) געזען 608 מאל

ער איז געווען זייער גוט אויפגעלייגט באגלייטנדיג זיין ריזיגע ארמיי, אבער דאן האט ער פלוצלינג אנגעהויבן צו וויינען, אז קיינער פון די מיליאנען מענטשן וועט נישט לעבן אין הונדערט יאר ארום. ער איז געווען זייער א moody מענטש (מלך הפכפך היה).
ער האט דורכגעפירט אסאך בוי פראיעקטן דורכאויס זיין אימפעריע, ווי אויך פארבעסערט די "דרך המלך". עקסטער האט ער אסאך אוועקגעגעבן צו פארברייטערן שושן.

המשך וועט אפשר קומען, אויב איז עס טאקע בייהילפיג.

[היימישער הייקער]

סיי בייהילפיג, און סיי סתם שיינע ידיעות. זייער שיין!

[מיט א פרישקייט]

א גרויסן שכח יענג, א הערליכע ארטיקל, און קומט אסאך צוניץ. איינע פון די זאכן וואס כהאב נישט געקענט דערגיין, איז צו פרויען האבן געהאט א ווארט אדער זענען זיי געווארן דיסקרימינירט, און ס'איז פיל מיט חידושים.

מיר ווארטן אויף נאך!

דאכט זיך אז כ'האב געליינט אין יפה בעתו מיט יארן צוריק איבער ריזיגע מלחמות וואס ער האט געפירט, און ווי אזוי ער האט עס געפירט, ס'איז געווען זייער אינטרעסאנט.

[מיט א פרישקייט]

און איך בעט דיך א פערזענליכע טובה, שרייב יא אין יענע אשכול פליז. אונז מוז מיר דיך האבן דארט.

[קלאָצקאָפּ]

יענג, דיינע ידיעות זענען ריזיג! ס'איז א שאד אז זיי באהאלטן זיך אין אזא פארשטופטן פארברענגען אשכול. דאס פאדערט א באזונדערע אשכול!

[בא שבת בא מנוחה]

יענג זייער אינטרעסאנט. פליז עפען אן עקסטערע אשכול לכבוד פורים אויף די אחשוורוש/היסטורי פין יענע צייטן