די 'היסטאריע' פון די אידישע וועבזייטל ''אייוועלט''

[זיידעניו]

איך און מסתם נאך אנדערע זענען נישט דא אויפן האריזאנט צו לאנג און מיר ווייסן נישט די היסטאריע פון די היימישע קרעטשמע מיום הוולדה

לאור זה האב איך געלייגט די גרינד שטיין פון דעם היסטארי בוך וואס עס וועט דא אי"ה פארשריבן ווערן די היסאריע בעבר און אויכעט פארשטייט זיך זאכן וואס מען וויל בעזר ה' באראייביגן און די קרעטשמעס היסטאריע

[זיידעניו]

איך וויל קודם דיר אינטערוויאען יא דיר ליינער (אויב די ווייסט צו ענטפערן אויף די קשיות)

1 ווען איז דאס געגרינדעט געווארן
2 ווער האט דאס געגרינדעט
3 וועמענס איידיע איז עס געווען
4 וואס איז געווען די ציל דערפין
5 ווי איז געווען די ערשטע סטאנציע
6 ווער זענען געווען די ערשטע שרייבער
7 ווער איז געווען די ערשטע מנהלים
8 ווי לאנג זענען זיי געווען מנהלים
9 און פארוואס האבן זיי דאס אויף געגעבן
10 ווי אזוי איז דער ציבור געוואר געווארן דערפון
11 ווי אזוי זענען די געשמאקע שרייבערס אנגעקומען אהער
12 ווען איז געווען די ערשטע מאל וואלן
13 פארוואס האט דאס אויסגעפעלט
14 וויפיל רעגעלמעסיגע שרייבערס זענען געווען נאך די גרונדונג

אי"ה נאך שאלות בקרוב קודם תירוצים אויף די שאלות און ביטע ענטפערט באריכות מיט אלע פיטשעווקעס

[אנדי פעטיט]

נישט אלעמאל וויל מען געדענקען די היסטאריע. אסאך מאל איז ענדערש צו קוקען אויף די עתיד ווי די עבר.

[וואס]

אנדי, דאס איז נישט קיין סטערוידס אויספארשונג... (מעקווייער)
פאר מיר וואלט אויך געווען אינטערעסאנט צו וויסן די ענטפערס.

[אלעקסיי]

אין עטליכע אשכולות איז שוין צוזייט און צושפרייט היפש אינפארמאציע, מען דארף עס נאר מזמין זיין לפונדק (קרעטשמע) אחד

[אלעקסיי]

ערשטע סטאנציע דאכט זיך איז געווען היימישע שטותים אין פארק, דערנאך היימישע קרעטשמע אין פארק, און איצט היימישע קרעטכחמע אויפן געוועב.

[וואס]

ווער עס קען ענטפערן על ראשון ראשון ועל אחרון אחרון.

[אלעקסיי]

און ווער נישט איז נישט? אקעי, ביי ביי...

[מיללער]

איך וויל קודם דיר אינטערוויאען יא דיר ליינער (אויב די ווייסט צו ענטפערן אויף די קשיות)

1 ווען איז דאס געגרינדעט געווארן
2 ווער האט דאס געגרינדעט
3 וועמענס איידיע איז עס געווען
4 וואס איז געווען די ציל דערפין
5 ווי איז געווען די ערשטע סטאנציע
6 ווער זענען געווען די ערשטע שרייבער
7 ווער איז געווען די ערשטע מנהלים
8 ווי לאנג זענען זיי געווען מנהלים
9 און פארוואס האבן זיי דאס אויף געגעבן
10 ווי אזוי איז דער ציבור געוואר געווארן דערפון
11 ווי אזוי זענען די געשמאקע שרייבערס אנגעקומען אהער
12 ווען איז געווען די ערשטע מאל וואלן
13 פארוואס האט דאס אויסגעפעלט
14 וויפיל רעגעלמעסיגע שרייבערס זענען געווען נאך די גרונדונג

אי"ה נאך שאלות בקרוב קודם תירוצים אויף די שאלות און ביטע ענטפערט באריכות מיט אלע פיטשעווקעס

זייענדיג א מיטגליד פון 'היימישע קרעטשמע' נאך אין אלט שטאט, וועל איך פרובירן צו ענטעפערן כמיטב ידיעתי פון א מיטגליד שטאנדפונקט, און אויב איינער פון די מנהלים, מייסדים וראשי הקהילה ווילו עס פארבעסערן, הארצן גערן.

1. בערך תשס"ג-ד
2. קרעמער
3. ?
4. צו אינזשויען און שמועסן אויף א פרידליכע אופן נקי מחשש לשה"ר וכדו'
5. אין הייד-פארק (אונטערן נאמען 'היימישע שטותים')
6. עס איז א לאנגע ליסטע אבער איך וועל רעכענען די טאפ שרייבערס כפי מה שמונח בזכרונו. הוטקה, קרעמער, סאכדעס, בן הרחמן, נפחא/פענסטער, מענטשעלע, בדיעבד, זארעכפעפפער, און נאך.
7. וואס איך געדענק; קרעמער, בן הרחמן
8. ביז מ'האט אהערגעמופט זיכער
9. קרעמער איז נאך מנהל, און בעני (בראשון) האט אמאל געשענקט אן אינטעוויו אויף די דאן פאפולערע פראגראם "פעיס די קרעטשמע" וואו ער האט מסביר געווען זיינע מאטיוון, (לעצטענס איז ער דא געווען אביסל)
10. חברא חברא אית ליה
11. געפנט האבן עס געשמאקע שרייבערס, ובכחם והשפעתם האבן זיין געצויגן נאך.
12. נאר דא אין ניי-שטאדט
13. ?
14. 5-10

[וואס]

אט אזוי מיללער, יעצט האב איך א שטיקל פיקטשער.
לויט ווי איך דענק (נישט געדענק) זענען יאנאש, יענטאאש, גרויזאמער אויך געווען אין אלט-שטאט, גערעכט ?
ביידיוועי ווער האט א לינק אהין ?

[סאכדעס]

3. האסטו גוט גענפערט
7. דאכצאך אז יענטאאש און נאט טו ביזי אויך. כ'ווייס נאר נישט ווער ס'האט איבערגענומען יענטאאש'ן, בן הרחמן אדער נאט טו.
8. פאר'ן אהערמופן האט זיך בן הרחמן אויפגעזאגט און יאך האב איבערגענומען, פענסטער האט אויפגעזאגט, און יאנאש האט איבערגענומען... הגם כ'בין אליינס נישט אזוי זיכער פונקטליך, אבער בערך אזוי.
9. רוב זענען נאך אקטיוו אין די הנהלה, עטליכע וואס זענען פארנומען גאר שטארק, און זענען כמעט אפוועזנד א גאנצע צייט, זיי האבן עס אויפגעגעבן, עיין פעיס דיקרעטשמע פון יענטאאש-בעני-פענסטער.
13. דזשאוסט פאר די דזשאוק.

[מיללער]

אט אזוי מיללער, יעצט האב איך א שטיקל פיקטשער.
לויט ווי איך דענק (נישט געדענק) זענען יאנאש, יענטאאש, גרויזאמער אויך געווען אין אלט-שטאט, גערעכט ?
ביידיוועי ווער האט א לינק אהין ?

יאנאש איז אנגעקומען סוף אלט שטאט מיט א טוץ פון דאן נייער שרייבער אלעס מיט קרעטשמע ניקס (ברוינפן, חיים-חייקל, ועוד), יענטאאש האב איך טאקע פארגעסן ער איז געווען פון מיינע פעיוואריטס ווי דערמאנט אין פעיס די קרעטשמע האט ער געסעט דעם טאן מיט זיין אברהם'לע מלמד דרשה, גרויזאמער איז דאכציך אויך געקומען שפעט ביי די יאנאש דרייוו. (ואם טעיתי חבירים הטוב יכפרו)

ווען די קרעטשמע האט אהערגעמופט האב איך עס נישט געגליכען (איך בין נישט פון די 'טשעינזש וואטערס...) און איך האב עס איבערגעלאזט פאר איבער א יאר, מה עשה הקב"ה ער האט אריינגעבלאזן א רוח אין מיין בעה"ב ווי ער אפגשפארט הייד-פארק פאר אונז, א זאך וואס האט מיך צוריקגעשופט אהער, וב"ה שלא עזב חסדו מאתי, איך דאנק דעם הייליגען באשעפער יעדן טאג דערויף סיי אויפן סור מ.. און כש"כ אויפן עשה טוב.

ויה"ר שתשרה שכינה במעשה ידינו.

[דארפסמאן]

איך פלעג הערן פון צייט צי צייט ווען עס איז נאך געווען און אלט שטאט אבער (אזוי ווי מיללער) מיין בעה"ב האט עס אופגעשפארט, און ווען מען האט אריבער געמופט האב איך מיך זייער געפרייט (איך בין געוואר געווארן אפאר חדשים שפעטער) אין זיך ארום געדרייט אלץ אורח און נאכדעם האט איך געמאכט א ישיבה דא

[איך_הער]

13. איז געשעהן ווען יענטאאש, זעכונעלעכאיים, האט געדאנקט פון זיין פאסטן, וואס מ'האטעם צוגעשטעלט, אלץ ראש הקהל, פארוואס ער האט באקומען דעם פאסטן, ברויך איך נישט זאגן, ס'איז מובן מאליו.

למעשה האטער געדאנקט, און די קרעטשמע איז היבש געשלאפן דעמאלטץ צייט, און נאכן עפענען אן אשכול, איבער די פאסטענ'ס דא אין די קרעטשמע, וואסיז אלץ עוועילעבל, אימער שוין ארויף געקומען אויפן געדאנק, צו מאכן וואלן פאר ראשעקאל, און והך כוה, כאב תיכף געעפענט אזא אשכול, מיט אט די איידיע, און ס'איבריגע איז היסטאריע.

צו ס'פעלט נאך אלץ אויס? שוין געווען א רעדע דערפון פאר די פאריגע וואלן, און אזוי ווי עטליכע האבן עס געפאדערט, איזעס געבליבן.

הגם, האלט איך, אז דערווייל איז די קרעטשמע גענוג ביזי אנדעם אויך, און ס'פעלט שוין מער נישט אויס, סאו פון מיין זייט קען זיכעס שוין סטאפן, און אז איינער וויל, מוזער נישט דא ווייטער קאטשקענען, און ער קען עפענען אן עקסטערן אשכול דערוועגן, סתם צו וויסן דעם דעת הקהל, סייווי בלייבט אלעס, נאר ווי אזוי די הנהלה באשליסט.

[צייטליך]

מיר האפן בקרוב צו הערן דעם "דבר הקרעטשמע" פונעם מייסד הגאון הגדול קאסאמא קרעמער שליט"א.

איך גלייב אז ער האט מיט זיך א ריזיגען פעקל מיט היסטאריע מיטצוברענגען, ער קען זיכער ארויסגעבן א דיקן בוך, נאר עס לוינט נישט יעצט, וויבאלד מיר זענען נאכנישט פארטיג, עס גייט נאך אלעס אן ווייטער, דער בוך וועט מען איבערלאזן פאר זיינע אייניקלעך ארויסצוגעבן...

[מיללער]

צייטליך;

ווען ביסטו אנגעקומען? ווארט נישט אויף דבר הקרעטשמע, יעדער זאל שרייבן זיין אייגענע 'דבר'

שא, יעצט וועלן מיר הערן דעם 'דבר צייטליך' לעש אויס די עיר-קאנדישאן דארט.

[זארעכפעפער]

נאדיר א שטיקל רעפארט פון אלטע קרעטשמע זכרונות

אויך האב איך שוין אמאל אנגעהויבן א באשרייבונג איבער "די היסטאריע פון א ראש הקהל אין קרעטשמע". יענער אשכול ענטהאלט אין זיך פיל היסטארישע זכרונות פונעם אלטן אמאל, איך קען עפעס נישט טרעפן אויפן מומענט יענעם אשכול.

[צייטליך]

"אז מיללער בעט זאגט מען נישט אפ" גייט א פאלקס ווערטעל, נו, וועל איך נישט זיין אנדערש. הגם, קיין סאך היסטאריע האב איך נישט צו דערציילן, איך קען דיר נאר זאגן וואס איך ווייס און ווי איך בין אנגעקימען אהער.

געוואויר געווארן פון די קרעטשמע ביניך ווען ס'איז נאך געווען "שטותים".. אבער לדאבוני האב איך נאך דאן נישט געהאט קיין אינטערנעט פארבינדונג, געהערט האב איך עס נאר פון חברים וואס האבן דאן געשריבן דארט.

שפעטער האב איך מיך איינגעשריבן אין פארק ביי "היימישע קרעטשמע" וואס איז אינטער 'חברה וקהילה', בעיקר האב איך געליינט, איך האב כמעט נישט געשריבן ווייל איך האב געהאט אינטערנעט "אן און אףף" איין טאג יא און דריי טאג נישט און צוביסלעך האב איך פארגעסן דערפון, ווער ס'איז דאן געווען מנהל הייב איך נישט אן צו וויסן ווייל איך בין נישט געווען "אין טו איט". וואס איך געדענק יא איז אז "נאטורליך" פלעגט שרייבן דארט אסאך מער ווי דא, (חוץ זיינע ברייט-באוויסטע ארטיקלען) יענטאאש אויך, און פארשטייט זיך אז איך געדענק נאך דער 'נחמן נטע' דער האלץ האקער, 'חיים חייקל' דער וואסער טרעגער אא"וו.

מיללער, צינדט צירוק אן די עיר-קאנדישען, יוי איז הייס..

ביני לביני איז פארגעקימען דער גרויסע מאסן גירוש און "היימישע קרעטשמע" האט זיך אריבערגעצויגן צו א נייער לאקאל ווי מיר זיינען היינט, אבער איך האב נישט געוויסט דערפון.

ביז עס איז געקימען דער טאג, געווען איז דאס א שבת ביינאכט נאך די סעודה ווען איך האב פארברענגט אינאיינעם מיט מאשקע, מיר זענען געזיצן ביי א איד אינדערהיים צונאזאם פאר א פאברענג, און מאשקע (דאן 'אני הקטן') האט ארויפגעברענגט א שמועס איבערן קרעטשמע וווי ער האט זיך נארוואס איינגעשריבן (ער האט מיר נישט געזאט זיין ניק..) און ווי שטארק ער האט הנאה דערפון, איך האב מיך גלייך דערמאנט דערפון און דער קומענדיגער זינטאג האב איך מיך איינגעשריבן מיטן ניק "צייטליך" (איך האב געהאט אויף הייד פארק א ענליכע ניק אין ענגליש) און זינט דאן איז שוין דורך כמעט איינס און א האלב יאר, און וואס זאלעך זאגן??

נישטא די ווערטער! די סייט רעדט פאר זיך אליין! ס'איז זיך ציוואקסן אויף אן אפנערמאלן אופן.

[זיידעניו]

צוווייטע רונדע שאלות ביים אנטערוויו אויף ק.נ.א. נייעם סאקשאן פון היסטארי אפטיילונג

יישר כח פאר די אלע עטפערעס אין איין וועגס ווילן מיר באטאנען אז לשאלת הציבור וועלן מיר אנצייכענען א נאמבער אויף יעדע שאלה און ווער וועס ווייסט א תירוץ אויף א שאלה קען ענטפערן לויט די ציפערן און אפילו ווען מען ווייסט נישט אלעס תירוצים איז מען אויכעט בארעכטיגט (אלעקסיי איטס אקעי וויט יוא?)

15 ווען און פארוואס האט מען געטוישט די נאמען פון היימישע שטותים צו היימישע קרעטשמע
16 וועם איז איינגעפאלן דעם נאמען
17 איז געווען אך נעמען אויפן טיש אויב יא וועלכע און פארוואס איז דאס נישט אפראווט געווארן דורך קאנגערס
18 ווער האט געשריבן די ערשטע לענגערע הומער ארטיקל? און וועלכע איז דאס געווען?
19 איז דא א לינק צו די היימישע שטותים ? אויב עס עקזעטריט נאך אזא מציאות
20 איז דארטן איבערגעבליבן עפעס ארטיקליך וואס זענען נישט דא און אויב יא פארוואס
21 ווער און וויזוי האט זיך פארמירט די אמענדמענטס כ'מיין די תקנות הקרעטשמע
22 איז שוין געווען אזא זאך ווי פארלעצונג באשטראפן
23 ווי קען מען זעהן די תקנות אדער אלע אנדערע ענינים וואס זענען נוגע אויף דעם
24 וויפיל מאל האט מען צוגעלייגט סעיפים צו די תקנות און פארוואס
25 איז די קרעטשמע שוין אמאל געשלאפן ד.ה. אז עס איז אריבער א תקופה וואס אין פוצה פה ומתגבב און אויב יא ווען און ווי לאנג איז דאס געווען
26 איז די קרעטשמע שוין אמאל געווען איבערגעפילט מיט גאר אסאך רשומים אויס יא ווען און פארוואס איז דאס געשעהן

[דארפסמאן]

25 איז די קרעטשמע שוין אמאל געשלאפן ד.ה. אז עס איז אריבער א תקופה וואס אין פוצה פה ומתגבב און אויב יא ווען און ווי לאנג איז דאס געווען

יא עס איז שוין אמאלן געשלאפען פאר זעקס זיבען שעה

[פאטאקי08]

מילער שכח פאר די ענטפערס אבער דאכזיך מיר אז און אלט שטאט איז אויך געווען וואלען אויף עפעס אן אופן

[טהור-עיניים]

אזא געשמאק אשכול געפונען!!!

כ'גלייב זיך גארנישט אז עס איז געבליבן שלאפן דארט אין די טיפע קעלערן. אבער אזוי ווי לעצטנס בין איך זייער אסאך אליינס דא אין קרעטשמע, און כ'טוה מיר וואס איך וויל, האב איך מיר אויסגעריבן אפאר שליסלען צו די אלטע קעלערן, און גיט א קוק, כ'אגעפונען אזא געשמאקער אשכול.

איך מיין אז ספעציעל יעצט, נאך וואס מ'האמער זיך אריבערגעצויגן דא אהער, שוין נאכאמאל א נייע לאקאל, איז די צייט דירעקט גע'אייגנט ווייטער צו שפינען די היסטאריע פון קרעטשמע.

[סתם_אזוי]

טהור'ל, האסט אויפגענומען 5-10 מינוט פון מיין צייט, אז מען ברענגט ארויף איז מסתמא גוטע שטאף, און עס איז ווערד צו ליינען!

[טהור-עיניים]

ס'טאקע ווערד, עטליעסט פאר מיר, אבער כ'זעה קיינער איז נישט ממשיך, זעט מער אויס דערוילעם איז מער אינטערסירט אין דעם עתיד ווי אין דעם עבר

[ביקסאד]

העבר אין והעתיד עדיין וכו'.