אהבה רבה נוסח סאטמער: א מנהג און א מסורה?

[גאלדענע פעדער]

איך וויל דא ארויס שטעלען פאר אייך ליבע חשובה חברים וידידים, אט די קימענדיגע שאלה.

ביי אינז און סאטמער איז איינגעפירט, אז שבועות ביים דאווענען זינגט מען ביים דאווענען, ביי ״אהבה רבה״ דעם באקאנטען ניגון וואס דער טאון, דאכצעך שטאמט פון ראפשיץ. און פון וויפעל איך ווייס שטאמט נאך, דעם מנהג צי זינגען דעם טאון אויף ״אהבה רבה״, (ווי די וועלט ריפט עס שוין היינט ״די סאטמערע אהבה רבה ניגון״...) פון סיגוט, פון דערהיים. עד כדי כך, אז מען זאגט נאך, אז די אהבה רבה און דערהיים און סיגוט, האט געקענט געדוירען אפי׳ ביז צוויי שעה... מתוך דבקות ומתוך אהבת התורה.

**צדיקים האבען געזאגט, אז שבועות, אז א בחינה פון ראש השנה, אויף צי מקבל זיין די תורה. און מיט רעכט דארף מען זעכער איינרייסען, שבועות, אויף א חשק און אן הבנות התורה.

**דאס איז איינמאל זעכער, אז און דערהיים און סיגוט, און ביי אנדערע צדיקים, ווי מען האט געמאכט א שטארקע עסק, פון דעם אהבה רבה, איז עס אלט׳ס געווען אן ארגעניעלע זאך, און רובו דרובו פון דעם עולם האט עס זעכער געמיינט מיט אן ערענסקייט, ווייל אז מען האט געדאווענט מיט אט די הייליגע צדיקים לבית סיגוט, בין איך זעכער אז דער עולם האט געוויינט און מתפלל געווען מיט אן אמת.

**ווי אויך איז באקאנט אז דער ראפשיצער רב פלעגט נישט גייען ווייטער שבועות מיטען דאווענען אן דעם וואס א יעדער איינער ביי עיהם אן שול האט באמת געוויינט, אדער כאטש אראפ געלייגט א אמת׳ע קרעכץ...
--
אט איז מיין שאלה: ליידער כהיום, האבען מיר זעכער נישט קיין ראפשיצער רב, אדער די הייליגע צדיקים פון לבית סיגוט, פון אמאל, סא וויל איך וויסען: וואס האלט איר חברים איז פשט כהיום, פון דעם מנהג ״צי זינגען ביי אהבה רבה״ און ס׳זאל געדאררען א שטיקעל וויילע?

כהיום געדארט טאקע נישט דעם אהבה רבה, קיין ״2 שעה״.. ווי אמאל. (און בלויז אן ערך פון מסתמה ארום 20-25 מיניט) און ״דאס בין איך אויך זעכער, אז ס׳איז זעכער דא אסאך יודן וואס ווערען באמת נתעורר״, אבער כהיום היות ס׳איז נישט דא די אמאליגע הייליגע צדיקים וואס האבען איינגעפירט דעם מנהג, און זיי זענען נישט דא מער, אינז צי מעורר זיין, וויל איך פארשטיין, צי האלט איר דען נישט אז כהיום, איז די מנהג פון ״זינגען דעם אהבה רבה״, און ס׳זאל געדארען א וויילע, (פון ארום 20-25 מיניט) בלויז נאכגעטאן, דעם אמאליגען מנהג? אלע אנדערע חסידות׳ן האבען דאך נישט דעם מנהג... און קיינער גייט נישט גייען דאווענען קיין וואכנדיגע שחרית, קיין דריי פיר שעה, אויב ער האלט נישט באמת דערביי... סא פארוואס איז דאס יא געבליבען ווי א מנהג און א מסורה?

מיין מיינונג איז: אז קיינער גייט טאקע, נישט גייען דאווענען שעות ארכות ווען ער האלט נישט דערביי. אפי׳ ווען זיינע זיידעס און תלמדי בעל שם האבען אזוי געטיען. רייט?

נאר לכאורה קיקט מיר אויס, אז אינזערע רבי׳ס האבען גע׳מאכט פון דעם ״אהבה רבה״ א מנהג לדורות. וואס דאס איז אוואדע א געוואלדיגע זאך!! כאטש נישט א יעדער איז דערביי. אבער, ווען סגייט איינער זיך מאכען א פנים פון ערענסקייט ביי אהבה רבה. און דערנאך לערענט ער נישט קיין אות אחת, איז ער א לץ.

איינער האט וואס צי צילייגען?

חס ושלום אז איך קום דא אוועק מאכען סיי וואספארע מנהג, אדער סיי וואספארע וואוילע און ערליכע זאך! אפר אני תחת רגלי רבותי! אבל ללמוד באתי.

[בן נון]

וואס פונקטליך מאכט עס אויס אין דיין לעבן?

[פרידן]

לכה"פ אזויפיל צייט וואס דער עולם גייט אויסגעבן אין דעי אשכול מעג מען זעכער

פין אלעס מנהגים וואס אונז טו מיר אויף די זעלבע אופן פין אונזער עלוערן האסט די דיך פונקט אפגעשטעלט דא

[גאלדענע פעדער]

@בן נון, איך האב ליב צי טיען זאכען און פארשטיין וואס איך טיה, אויב די נישט סקיפ דעם אשכול..

[בן נון]

און אויב דו פארשטייסט נישט?

[גאלדענע פעדער]

אקעי. פליז... אוואדע ווייטער אזוי טיען, (און פראבירען צי נתעורר ווערען ווי ווייט מעגליך..) כ׳האב דיך שוין געזאגט פליז סקיפ דעם אשכול... און פליז מוטשע נישט...

[שמאטע]

גאלדענע, דו ביסט... דו ביסט... (נו, איינער האט די ריכטיגע התפעלות אויסדריק הענדי?)

@אייוועלט מעמבערס (...) אט האב איך נארוואס אפגעזינגען אייזיק האניגס אהבה רבה ניגון אין העלפט די צייט וויפיל עס געדויערט ביי אים אויפן טעיפ!

משוגע מטארע! מילא אייזיק, נו, ער איז א גרויסע טאלאנטפולע זינגער, נו, פאר אים פאסט, ס'מאכט סענס אז די ניגון זאל געדארען אזוי לאנג. אבער איך שמאטע'לע וואס האלטן א טאון איז ווי שמעקן געפילטע פיש און זיך איינהאלטן פון כאפן צוויי שטיקלעך... נו, ציוואס ברויך איך זינגען דעם ניגון אזוי שטייט ווי אים?

אמת'דיג....

סארא רחבות ידים (צעפירטע הענט...) דער גאלדענע האט דא אראפגעברענגט מיט די אשכול! כ'זאג אייך אז ביז א יאר גייען רוב חתונה זיין אויף "פעסט פארווארד" מאוד... יעדע ניגון גייט געזונגען ווערען X2 די ארגינעלע ספיד... איי מיען.. ווער פינקטלעך אינעם גאנצען זאל מיינט דען אמת'דיג דעם "ויזכו לבנות בית נאמן, הוי, בישראלל..."? הא? ווער?... דער אלטער פעטער?! נעה, ר'האטעך סייווי "הערינג עידס".. אים דאכצעך דאך אז מען זינג: "וואס זוכסטו, זוכסטו, מייזלעך נעבן, אוי אין בית רחל?!"....

[איך לאך]

הלוואי זאל מען זינגען לענגער! טעם גן עדן

[קאטשקע]

איך וויל דא ארויס שטעלען פאר אייך ליבע חשובה חברים וידידים, אט די קימענדיגע שאלה.

ביי אינז און סאטמער איז איינגעפירט, אז שבועות ביים דאווענען זינגט מען ביים דאווענען, ביי ״אהבה רבה״ דעם באקאנטען ניגון וואס דער טאון, דאכצעך שטאמט פון ראפשיץ. און פון וויפעל איך ווייס שטאמט נאך, דעם מנהג צי זינגען דעם טאון אויף ״אהבה רבה״, (ווי די וועלט ריפט עס שוין היינט ״די סאטמערע אהבה רבה ניגון״...) פון סיגוט, פון דערהיים. עד כדי כך, אז מען זאגט נאך, אז די אהבה רבה און דערהיים און סיגוט, האט געקענט געדוירען אפי׳ ביז צוויי שעה... מתוך דבקות ומתוך אהבת התורה.

**צדיקים האבען געזאגט, אז שבועות, אז א בחינה פון ראש השנה, אויף צי מקבל זיין די תורה. און מיט רעכט דארף מען זעכער איינרייסען, שבועות, אויף א חשק און אן הבנות התורה.

**דאס איז איינמאל זעכער, אז און דערהיים און סיגוט, און ביי אנדערע צדיקים, ווי מען האט געמאכט א שטארקע עסק, פון דעם אהבה רבה, איז עס אלט׳ס געווען אן ארגעניעלע זאך, און רובו דרובו פון דעם עולם האט עס זעכער געמיינט מיט אן ערענסקייט, ווייל אז מען האט געדאווענט מיט אט די הייליגע צדיקים לבית סיגוט, בין איך זעכער אז דער עולם האט געוויינט און מתפלל געווען מיט אן אמת.

**ווי אויך איז באקאנט אז דער ראפשיצער רב פלעגט נישט גייען ווייטער שבועות מיטען דאווענען אן דעם וואס א יעדער איינער ביי עיהם אן שול האט באמת געוויינט, אדער כאטש אראפ געלייגט א אמת׳ע קרעכץ...
--
אט איז מיין שאלה: ליידער כהיום, האבען מיר זעכער נישט קיין ראפשיצער רב, אדער די הייליגע צדיקים פון לבית סיגוט, פון אמאל, סא וויל איך וויסען: וואס האלט איר חברים איז פשט כהיום, פון דעם מנהג ״צי זינגען ביי אהבה רבה״ און ס׳זאל געדאררען א שטיקעל וויילע?

כהיום געדארט טאקע נישט דעם אהבה רבה, קיין ״2 שעה״.. ווי אמאל. (און בלויז אן ערך פון מסתמה ארום 20-25 מיניט) און ״דאס בין איך אויך זעכער, אז ס׳איז זעכער דא אסאך יודן וואס ווערען באמת נתעורר״, אבער כהיום היות ס׳איז נישט דא די אמאליגע הייליגע צדיקים וואס האבען איינגעפירט דעם מנהג, און זיי זענען נישט דא מער, אינז צי מעורר זיין, וויל איך פארשטיין, צי האלט איר דען נישט אז כהיום, איז די מנהג פון ״זינגען דעם אהבה רבה״, און ס׳זאל געדארען א וויילע, (פון ארום 20-25 מיניט) בלויז נאכגעטאן, דעם אמאליגען מנהג? אלע אנדערע חסידות׳ן האבען דאך נישט דעם מנהג... און קיינער גייט נישט גייען דאווענען קיין וואכנדיגע שחרית, קיין דריי פיר שעה, אויב ער האלט נישט באמת דערביי... סא פארוואס איז דאס יא געבליבען ווי א מנהג און א מסורה?

חס ושלום אז איך קום דא אוועק מאכען סיי וואספארע מנהג, אדער סיי וואספארע וואוילע און ערליכע זאך! אפר אני תחת רגלי רבותי! אבל ללמוד באתי.

אזוינע שטותים צאמצורעדן

[גאלדענע פעדער]

אפס די עולם ווערט ווילד... כ׳וויל הערען וואס חברים האבען צי זאגען אויף דעם מנהג. און אנשטאט׳ס באקימען ענטפערס. ווערט די עולם ווילד.. מנהלים טיט׳ס וואס איר פארשטייט...

[מה פתאום???]

איינער ווייסט וואס דער איד וויל דא?

מילה א מנהג וואס איז נישט פארשטענדליך קען מען פארשטיין א שאלה אויך נאר מיט א גרויסע דעסקלעימער, ואסי אבער פשט פון צווייפלען אין א מנהג ווען אידן בעהטן זיך אויס אויף הצלחה אין לערנען אויפן בעפארשטייענדן יאר?

איך ווייס נישט צו דער בחור איז פשוט אויסגעלאפן פון נושאים צו דאס איז אויך אויפן ליסט נאך קערעסטיר און מופן, כ'מיין, ס'ווערט נאר ערגער.

[מה פתאום???]

אפס די עולם ווערט ווילד... כ׳וויל הערען וואס חברים האבען צי זאגען אויף דעם מנהג. און אנשטאט׳ס באקימען ענטפערס. ווערט די עולם ווילד.. מנהלים טיט׳ס וואס איר פארשטייט...

זאג, וואס האסטו געטראכט?

[גאלדענע פעדער]

נאפ די עולם כאפט נישט וואס איך וויל... אקעי א שאד די צייט.. נעקסט..

[שמאטע]

@מנהלים. ביטע אוועקפירן די אלע צעווילדעוועטע תגובות!

מיר ערענסטע אידן, האבן דא א גאר ערענסטע דאגה אינעם מנהג/מסורה/סטייל/מצב/ווענקאפראציגס פון די אהבה ניגון. קומען אפאר ווילדע ציגן און שמירן אן דאס מקום מיט גרויסע אותיות און קליינע ליילעכער...

מנהלים, ביטע צו קענטעניס נעמען די דאגות וואס די פרעגערס האבן, און נישט לאזן די פלאץ ווערען א מושב לצים...

מיט דאנק.
איך לאאאךךך!!

[גאלדענע פעדער]

אפס די עולם ווערט ווילד... כ׳וויל הערען וואס חברים האבען צי זאגען אויף דעם מנהג. און אנשטאט׳ס באקימען ענטפערס. ווערט די עולם ווילד.. מנהלים טיט׳ס וואס איר פארשטייט...

זאג, וואס האסטו געטראכט?

באקימען ענטפערס! איך צווייפעל דען? חס ושלום! איך וויל הערען און פארשטיין! דעטס אל. א שאד די צייט...

[מה פתאום???]

מ'בעהט זיך אויס אין א עת רצון,

גענוג?

[גאלדענע פעדער]

יא זייער שיין גע׳ענפערט, אבער די ווייסט אז און אנדערע חסידות׳ן טיט מען נישט אזוי, רייט?

סא וואס איך פרעג איז אזוי.

קיינער גייט נישט גייען דאווענען שעות ארכות ווען ער האלט נישט דערביי. אפי׳ ווען זיינע זיידעס און תלמדי בעל שם האבען אזוי געטיען. רייט?

סא וואס איך קום דא זאגען איז, אז לכאורה קיקט מיר, אויס אז אינזערע רבי׳ס האבען געמאכט א מנהג פון דעם ״אהבה רבה״ וואס דאס איז אוואדע א געוואלדיגע זאך!! כאטש נישט א יעדער איז דערביי.

הער, ווען סגייט איינער דאווענען מיט אן ערענסקייט אהבה רבה. און דערנאך לערענט נישט קיין אות אחת, איז ער א לץ, רייט?

[dovidal]

מסורת אבותינו בידנו
אויף אלע מנהגים דור דור ודרשיו

[ליידיג גייער]

פונקט ווי דו פארשטייסט אז וועם עס געפעלט נישט די אשכול זאל זיך גיין ווייטער, אזוי אויך וועם עס שמעקט נישט די עקסטרע 25 מינוט (פלאס עקסטרעס) ביז 4-4:30 נאכמיטאג גייט זיך ווייטער, דער איבעריגער עולם מיינט אדער וויל עס מיינען ערנסט.

[פלעסטיק גלעזער]

אוך פרשטיי נושט דו קאשע

[אויסגערעכנט]

@גאלדענע ווען איך האב אנגעהויבן ליינען האב איך געמיינט אז מען וועט ארום רעדן וועגן די מקור פון די ניגון, אבער אזוי צו ענדיגן האב איך נישט געגלייבט אז די וועסט...
צו קענסטע מיר מסביר זיין וואס דא גייט פאר??? דיין מוח איז טאקע נישט רואיג ווי לאנג דו פארשטייסט נישט די אלע פאני (געזוכט א איידעלע לשון) זאכן וואס דיר פאלט ביי??
אדער דו ביסט פלעין דא צו אנציען אפאר נארמאלע מענטשן???

ווען נישט דיינע אנדערע אשכולות פון וואס האך האב שוין עקספיריענס צו זען דיינס א מיינונג, וואלט איך געזאגט אז דו ביסט א משכיל, און איך וואלט פראבירט צו זיכער מאכן ביי די מנהלים אז דיין אשכול זאל געמעקט ווערן און מער נישט צוריקקומען ווי די מופן אשכול, נאר אזוי ווי איך קען דיר מיין איך אז דו ביסט גארנישט שולדיג....

אבער פארגעס נישט אין די קומענדיגע פאר טעג צו קרעכצן אין אנדערע אשכולות פארוואס די מנהלים זענען נישט גוט... און די ניקים נאך ערגער...

נ.ב. איך גיי די דאזיגע תגובה נישט פארמעקן אפילו אויב דו גייסט מיר אישי׳ן, אויב קענסטע פוילן ביי די מנהלים זאלן עס פארמעקן איז נישט קיין פראבלעם, אבער איך צו נישט צוריק קיין איין ווארט פון וואס דא שטייט...

לאמיר איבער ליינען... אזא תגובה פאר איך שיק ליין איך צוויי מאל...
יאפ עפראוועד...שלח

[מטעמים]

געשריבען און געשריבען ביז איך האב אויפגעהערט צו שרייבען.

גאלדענע, איך האב נישט קיין ענטפער, אפשר טראכסטו פון עפע א גיטע טעם?

[פון יעצט]

כאטש כווייסניש וואסערוויל עלעך טרייען אויסצוקלארן

אמת. מעהאמער מער נישט קיין אמאליגע צדיקים אבער דער באשעפער איז נישט באנקראט ב"ה און יודען (אינקלאדינג מייסעלף) ווילן האבן א חלק אין די תורה און בעטן מיטן גאנצן הארץ טאטע והאר עינינו בתורתך

אני הקטן קוק ארויס אויף דעם אהבה רבה א לאנגע צייט און הלוואי זאל איך קענען אפשטעלן די צייט און בלייבן ביי אהבה רבה ביז כמעט אויסגיין פון דביקות

וואס האסטענאר געפרעגט? וואטעווער. סיניש אינטערעסאנט. דער עיקר איז כאמעך אויסגעגעבן די געפיעלן אביסל

[אויסגערעכנט]

יא זייער שיין גע׳ענפערט, אבער די ווייסט אז און אנדערע חסידות׳ן טיט מען נישט אזוי, רייט?

סא וואס איך פרעג איז אזוי.

קיינער גייט נישט גייען דאווענען שעות ארכות ווען ער האלט נישט דערביי. אפי׳ ווען זיינע זיידעס און תלמדי בעל שם האבען אזוי געטיען. רייט?

סא וואס איך קום דא זאגען איז, אז לכאורה קיקט מיר, אויס אז אינזערע רבי׳ס האבען געמאכט א מנהג פון דעם ״אהבה רבה״ וואס דאס איז אוואדע א געוואלדיגע זאך!! כאטש נישט א יעדער איז דערביי.

הער, ווען סגייט איינער דאווענען מיט אן ערענסקייט אהבה רבה. און דערנאך לערענט נישט קיין אות אחת, איז ער א לץ, רייט?

סאו איך מיין אז ווער עס וויל נישט עכט זיין אזוי פרום זאל זיך אפשניידן די בארד... ער האלט דאך נישט דערביי...

נישט דאווענען... ער האלט דאך נישט דערביי...

דו... יא יא דו... זאג נאר.. ביסט מיט אלעמען???

[שמאטע]

פארוואס נאר אפשניידן די בארד?

אראפ מיטן קאפ אינגאנצען!