וויאזוי זאגט מען עס אין אידיש?

[למעלה משבעים]

נו נו, דאס איז יעדע שטיק צייט נאכאמאל ווען פרישע אינגעלייט הייבן אן שטודירן אידיש, וואס איז א גוטע זאך, דויערט צייט ביז מ'איז מקבל אז נישט נאר פארקרומט אלט גערמאניש ווערט פארעכנט פאר אונזער שפראך נאר אויך לשון קדשינו, ס'איז ניטאמאל ווערט א דיסקוסיע.

ריכטיג. מיך איינגעהאלטן צו זאגן אלס כשם שמצווה לומר דבר הנשמע וכו'..

בקיצור זאגט איר אז היינט איז נישט פארהאן מער קיין לשון קודש, אלעס ווערט פאררעכנט פאר עברית... פארשטיי איך אייך ריכטיג?
[די געבוי פון א שפראך האט דאך נישט צו טון צו 'דו' רעדסט עס צו נישט].

[אסדר לסעודתא]

נו נו, דאס איז יעדע שטיק צייט נאכאמאל ווען פרישע אינגעלייט הייבן אן שטודירן אידיש, וואס איז א גוטע זאך, דויערט צייט ביז מ'איז מקבל אז נישט נאר פארקרומט אלט גערמאניש ווערט פארעכנט פאר אונזער שפראך נאר אויך לשון קדשינו, ס'איז ניטאמאל ווערט א דיסקוסיע.

דער אשכול איז געווידמעט צו אפטייטשן ווערטער אויף דער אידישער שפראך. איך נוץ אויך לשוה"ק ביים שרייבן, אבער ווען ס'איז דא א אידישע טייטש אויף דעם ווארט האט עס א דין קדימה.

'ממש' איז אידיש? ניין. מען נוצט עס אין אידיש? זיכער אז יא.

[בראשית ברא]

נו נו, דאס איז יעדע שטיק צייט נאכאמאל ווען פרישע אינגעלייט הייבן אן שטודירן אידיש, וואס איז א גוטע זאך, דויערט צייט ביז מ'איז מקבל אז נישט נאר פארקרומט אלט גערמאניש ווערט פארעכנט פאר אונזער שפראך נאר אויך לשון קדשינו, ס'איז ניטאמאל ווערט א דיסקוסיע.

ריכטיג. מיך איינגעהאלטן צו זאגן אלס כשם שמצווה לומר דבר הנשמע וכו'..

בקיצור זאגט איר אז היינט איז נישט פארהאן מער קיין לשון קודש, אלעס ווערט פאררעכנט פאר עברית... פארשטיי איך אייך ריכטיג?
[די געבוי פון א שפראך האט דאך נישט צו טון צו 'דו' רעדסט עס צו נישט].

ס'מוז זיין אז איר האט מיר עפעס נישט פארשטאנען ווייל איך הייב נישט אן צו פארשטיין וואס איר שרייבט

[למעלה משבעים]

די שפראך עברית איז בעצם פארדרייט פון לשון קודש, אבער אין פאקט באנוצט מען זיך מיט אלע(?) לשון קודש ווערטער אין דעם שפראך. נו אויב ווען שפראך א' (אידיש) ניצט ווערטער פון שפראך ב' (לשון קודש) ווערן די ווערטער (אוודאי, ממש) גערעכנט ווי שפראך א' (אידיש), איז דאס די זעלבע, אז ווען די שפראך עברית ניצט אלע לשון קודש ווערטער, ווערן די לשון קודש וועטער גערעכנט ווי עברית, קומט אויס היינט איז אלעס עברית...

ווי בין איך אף טרעק?

[מיסטעריעז]

ודאי איז לשון קודש אדער ארמי'ש?

"אוודאי" אדער "אודאי" איז 100% אידיש, נישטא אזא ווארט נישט אויף לשה"ק און נישט אויף ארמי'ש.

[אסדר לסעודתא]

אוודאי איז צאמגעשטעלט פון 'א ודאי'

[למעלה משבעים]

ודאי איז ווי איך פארשטיי לשון קודש.

איך שיהיה, כ'האב זיך נישט באצויגן צו די ספעציפישע ווארט, נאר צו זיין געדאנק, אז וויבאלד עס איז באניצט אין אידיש, ווערט עס נתהפך צו אן אידישע ווארט.

[בראשית ברא]

די שפראך עברית איז בעצם פארדרייט פון לשון קודש, אבער אין פאקט באנוצט מען זיך מיט אלע(?) לשון קודש ווערטער אין דעם שפראך. נו אויב ווען שפראך א' (אידיש) ניצט ווערטער פון שפראך ב' (לשון קודש) ווערן די ווערטער (אוודאי, ממש) גערעכנט ווי שפראך א' (אידיש), איז דאס די זעלבע, אז ווען די שפראך עברית ניצט אלע לשון קודש ווערטער, ווערן די לשון קודש וועטער גערעכנט ווי עברית, קומט אויס היינט איז אלעס עברית...

ווי בין איך אף טרעק?

נתהפך??? פארוואס פארווען.
ס'איז אויך אידיש אדער ווי מיסטעריעז זאגט געוויסע זענען שוין פאראידישט און טאקע נישט עפעס אנדערש, אבער פארוואס אויס לשון קדוש כאפ איך נישט וואס דו מיינסט.

[בעאבאכטער]

ממש איז אידיש?

ממש = ווירקליך, עכט, אין וואהרהייט.
"א וודאי" = געוויס, זיכער. - אין לשון קודש = "בוודאי" - "אין ספק מוציא מדי וודאי" "דהא בוודאי איכא רמאי"
אין לשון מקרא געדענק איך נישט אויב איז כלל דא א "ווארט" אויך "וודאי". כ'ברויך מיר דערמאנען.

דער העברעאיסט זאגט אויף "זיכער" אויך דאס ווארט "בטח", נו, ר'אידעך גערעכט.. בטח איז דאך זיכער... "וישבתם בטח"...
כא כא כא כא כא ככככככ...

אוודאי = נעוואדע, אוואדע, וואדע.


גענוי = identical
דאס זעלבע = same
פונקטליך = exactly
"אקוראט" =Accurately. נעמליך ווען עס איז "פונקט ווי.." איז עס אקוראט

אין לשון קודש איז כמה אוסדרוקן אויף פונקט/גענוי/זעלבע/אקוראט לפי הענין

-------------
דער העברעאיסט זאגט אויף:
"גענוי" = "ממש" אדער "בדיוק", לויט די גיסטע. ("מאצאוו רואך")
"דאס זעלבע" = "זהה" אדער "מדויק", וכנ"ל, לויטן 'ווינט צושטאנד'.
"פונקטליך" = "בדיוק" אדער ענליכעס לויטן 'גייסט מוד'.

א לעוועאר איז נישט גענוג אויסגיסן דעראינען דאס גרויס געלעכטער איבער זייער 'גאונות', פילייכט אן אמפער, נע.. אויך נישט.

[אסדר לסעודתא]

א לעוועאר איז נישט גענוג אויסגיסן דעראינען דאס גרויס געלעכטער איבער זייער 'גאונות', פילייכט אן אמפער, נע.. אויך נישט.

דאס איז נאך די בעסטע שורה!

[ישראלי]

איינמאל פאר אלעמאל: וואס איז די חילוק צווישן 'לאטקע' 'פונצ'קע' און 'כרעמזל'?
וואס איז פון קארטאפל? וואס איז פון טייג? וואס איז זיס? וואס איז פריש?
פארוואס פרעג איך דאס?
ווען איך בין געווען א אינגל האט מען געזונגען פאר חנוכה "אוי חנוכה וכו' הייסע זיסע לאטקעס", און איך האב געפרעגט מיין מאמע "מאמי, ער זאגט (ביי די טעיפ...) זיסע לאטקעס... אבער לאטקעס זענען נישט זיס?!" וויל ביי אונזערער שטוב, לביבות זענען געווען לאטקעס און לביבות פון פסח (מיט אסאך אויל...) האבן געהייסן חרעמזלעך, אסאך יארן שפעטער האב איך געהערט א נייע ווארט 'פונצ'קעס', ועתה אינני מבין דבר...

[חלב ישראל]

לאטקעס איז פון קארטאפל, כרעמזעלך פון פלייש, פאנטשקעס/פאנקען איז סופגניות doughnut בלע"ז.

[פעטער שמואל]

ביינונז אין חו"ל זינגט מען ...הייסע פרישע לאטקעס....
והכל על מקומו יבוא בשלום

[קיקיון]

לאטקעס איז פון קארטאפל, כרעמזעלך פון פלייש, פאנטשקעס/פאנקען איז סופגניות doughnut בלע"ז.

איך געדענג מילדותי אז מיין באבע ע"ה (נפטרה תשכ"ו) האט געמאכט פסח און חנוכה כרעמזליך פון געקאכטע קארטאפעל
פון לאטקעס פון רויע קארטאפעל איז מיין מאמע ע"ה געוואיר פון די גאליציאנער שכינות
אויך פלעגט זי מאכן פריטלעך ווען געדענק איך נשיט

[farshlufen]

לאטקעס איז פון קארטאפל, כרעמזעלך פון פלייש, פאנטשקעס/פאנקען איז doughnut בלע"ז.

דאס ערשטע מאל איך הער אזאנס.

מיינע באבעס האבן געמאכט כרעמזלעך געווענליך פון געקאכטע אדער רויע קארטאפל און אחרון של פסח פון מצה מעהל, פלייש מאן דכר שמי'.

[חלב ישראל]

גערעכט. לאטקע/לביבה = pancake בלע"ז. כרעמזל = patty בלע"ז. איך ווייס נישט פינקטליך די חילוק צווישן די צוויי, דאכצעכמער אז די ערשטע איז געפרעגלט אין אויל, און די צווייטע איז געבאקן אדער געקאכט.

[געשיקטער]

גערעכט. לאטקע/לביבה = pancake בלע"ז. כרעמזל = patty בלע"ז. איך ווייס נישט פינקטליך די חילוק צווישן די צוויי, דאכצעכמער אז די ערשטע איז געפרעגלט אין אויל, און די צווייטע איז געבאקן אדער געקאכט.

איך געדענק אויך אזוי ווי קיקיון האט געשריבען viewtopic.php?p=1813271#p1813271 אז חרעמזלעך זענען פון געקאכטע קארטאפעל
געפרעגעלט

[זייער קלוג]

לאטקעס איז פון קארטאפל, כרעמזעלך פון פלייש, פאנטשקעס/פאנקען איז סופגניות doughnut בלע"ז.

איך געדענג מילדותי אז מיין באבע ע"ה (נפטרה תשכ"ו) האט געמאכט פסח און חנוכה כרעמזליך פון געקאכטע קארטאפעל
פון לאטקעס פון רויע קארטאפעל איז מיין מאמע ע"ה געוואיר פון די גאליציאנער שכינות
אויך פלעגט זי מאכן פריטלעך ווען געדענק איך נשיט
[image]
אז די האסט מיר שוין יא אנגערייצט אפשער שיקסטו מיר אריבער די טעללער פאר שיין באצאלט

[קיקיון]

אז די האסט מיר שוין יא אנגערייצט אפשער שיקסטו מיר אריבער די טעללער פאר שיין באצאלט

נעם עס פון ווי איך האב עס גענינמען

[טוב ויפה]

ביי מיין באבעניו'ס קיטשען איז לאטקעס שטייטסעך לאטקעס, פלעין פאטעטא קוגל, נאר געפרעגלט אין אסאאאך אויל.
פונטשקעס איז דאהנאטס, געמאכט פון טייג מיט א מים אחרונים טראפקעלע דזשעם.
כרעמזלעך האבענונז נישט געגעסן חנוכה נאר אום פסח, עס איז אויך אזא כמו לאטקע/קוגל געפרעגלט און גע'קאווערט' מיט ביסעלע צוקער וכדו'.

[ישראלי]

ביינונז אין חו"ל זינגט מען ...הייסע פרישע לאטקעס....
והכל על מקומו יבוא בשלום

יעצט האב איך געהערט א סידי פון קינדער (חנוכה מיט קינדער) און איך האב געהערט ווי די זאגסט 'הייסע פרישע לאטקעס'....

[אומאפיציעל]

די שפראך עברית איז בעצם פארדרייט פון לשון קודש, אבער אין פאקט באנוצט מען זיך מיט אלע(?) לשון קודש ווערטער אין דעם שפראך. נו אויב ווען שפראך א' (אידיש) ניצט ווערטער פון שפראך ב' (לשון קודש) ווערן די ווערטער (אוודאי, ממש) גערעכנט ווי שפראך א' (אידיש), איז דאס די זעלבע, אז ווען די שפראך עברית ניצט אלע לשון קודש ווערטער, ווערן די לשון קודש וועטער גערעכנט ווי עברית, קומט אויס היינט איז אלעס עברית...

ווי בין איך אף טרעק?

עס איז אויך לשה"ק און אויך עברית, ווענדט זיך אין וועלכע קאנטעקסט מען נוצט דאס. אויב נוצט מען דאס אלץ עברית איז דאס עברית און טריפה, און אויב נוצט מען דאס אלץ לשה"ק איז דאס הייליג. כידוע פון גרויסע אידן אז זיי האבן נישט געלאזט נוצן אין טעגליכן שפראך לשה"ק ווערטער וואס פלעגט נישט זיין שגור בפי הבריות, נאר עס איז געווארן שגור צוליב עברית (כרגע געדענק איך די מעשה פון ר' איציקל פשעווארסקער וואס האט שארף - אויף אן עקסטרעמען אופן - אריינגע'פסק'ט א איד וואס האט גענוצט די ווארט "שמן" אנשטאט אויל כידוע די מעשה).

אגב, איך וויל נאר אריינווארפן א קוואדער, עס זעהט אויס אז געוויסע דא פארגעסן, אז נישט יעדע ווארט פון יעדע שפראך קען מען גענוי אפטייטשן אין א אנדערע שפראך, אמאל מוז מען זיך באנוצן מיט ערזעץ ווערטער וואס זענען נאר "בערך", און אמאל דארף מען טוישן דעם אויסדרוק אז עס זאל נישט אויספעלן צו נוצן די ווארט.

[חלב ישראל]

די שפראך עברית איז בעצם פארדרייט פון לשון קודש

אויב נוצט מען דאס אלץ עברית איז דאס עברית און טריפה, און אויב נוצט מען דאס אלץ לשה"ק איז דאס הייליג.

סתם געמאלן וואסער, עיין ברש"י בספר איוב פסוק א' ד"ה והיה האיש, ובספר קוהלת פרק י' פסוק י' ד"ה ויתרון הכשיר חכמה. ופשוט הוא.

[צווילע בירגער]

וואזוי זאגט מען אין אידיש default?

[חלב ישראל]

וואזוי זאגט מען אין אידיש default?

שטאנדארט.