אשכול כללי - ניגונים נוסחאות ומנהגים מחצר באבוב

[יידישע קהילות]

איידער מען פרעגט אזא פראגע.
דארף מען ערשט נאכקוקען, דער מקור פון עס ״יא״ זאגן. אנאלאזירן דאס מקור.
און זעהן צו פילייכט איז די פראגע נישט פארקערט!

שלחן ערוך (או"ח א' סעיף ט') איז א מקור??

תרומת הדשן איז א פרישע הוספה צו די סדר התפלה, וואס איז ארגינעלע נישט געווען.

המממ אין שו"ע איז נישט משמע אזוי.
וואס איז *דיין* מקור?

[איטשע]

איידער מען פרעגט אזא פראגע.
דארף מען ערשט נאכקוקען, דער מקור פון עס ״יא״ זאגן. אנאלאזירן דאס מקור.
און זעהן צו פילייכט איז די פראגע נישט פארקערט!

שלחן ערוך (או"ח א' סעיף ט') איז א מקור??

תרומת הדשן איז א פרישע הוספה צו די סדר התפלה, וואס איז ארגינעלע נישט געווען.

המממ אין שו"ע איז נישט משמע אזוי.
וואס איז *דיין* מקור?

אין שו״ע שטייט וואס מען דארף צו טוען.
אין סידור שטייט וואס מען האט געטוען.

פרשת כיור און תרומת הדשן איז נישט געווען אין סידור, נישט בימי השולחן ערוך און נישט ביז לאנגע יארן נאכדעם. דאס מיינט אז מען האט עס נישט געזאגט.

[משיח]

זאגט מען קדיש יתום נאך ספירה אדער נאר נאך עלינו?

וואס עפעס קדיש נאך ספירה?
זייט ווען זאג מען קדיש אויף א מצוה?

נאך קידוש לבנה זאגט מען נישט קיין קדיש יתום אין באבוב ?

[קלוגע ר' איד]

זאגט מען קדיש יתום נאך ספירה אדער נאר נאך עלינו?

וואס עפעס קדיש נאך ספירה?
זייט ווען זאג מען קדיש אויף א מצוה?

נאך קידוש לבנה זאגט מען נישט קיין קדיש יתום אין באבוב ?

זיכער יא

[אליעזר ווייס]

אינטערסאנט אז אין ספר זכרינו לחיים (באבוב 45) שטייט אז אין באבוב זאגט מען נישט ביי ברכת כהנים ברוך הוא וברוך שמו (און זענען מציין כ'מיין צוויי שמועסן פונעם רב ז''ל די בעל דברי שלמה אז מ'זאגט נאר ביי א ברכה וכו')
אבער אין סידור צלותא דשלמה (באבוב) שטייט יא בהוב''ש
און אין ספר שבח איתנים (באבוב) שטייט בערך בזה הלשון "רבותיה''ק נהגו לומר בהוב''ש" ( נישט יעצט נאכגעקוקט)
איז די שאלה וואס איז טאקע געווען די מנהג בשנים קדמוניות (היינט לכאורה ווענט זיך ווי ודו''ק)

[ברך עלינו]

אינטערסאנט אז אין ספר זכרינו לחיים (באבוב 45) שטייט אז אין באבוב זאגט מען נישט ביי ברכת כהנים ברוך הוא וברוך שמו (און זענען מציין כ'מיין צוויי שמועסן פונעם רב ז''ל די בעל דברי שלמה אז מ'זאגט נאר ביי א ברכה וכו')
אבער אין סידור צלותא דשלמה (באבוב) שטייט יא בהוב''ש
און אין ספר שבח איתנים (באבוב) שטייט בערך בזה הלשון "רבותיה''ק נהגו לומר בהוב''ש" ( נישט יעצט נאכגעקוקט)
איז די שאלה וואס איז טאקע געווען די מנהג בשנים קדמוניות (היינט לכאורה ווענט זיך ווי ודו''ק)

עס איז כמעט נישט שייך צו וואוסען וואס הרה"ק מהר"ש מבאבוב זי"ע האט געטוען נאר אויב מ'איז געשטאנען אונטערן טלית ממש (אדער בפירוש געפרעגט וואס צו טוהן) און עס איז ידוע אז אלע נעפיוס - אייניקלעך פון די קדושת ציון זי"ע - די יתומים וואס זענען בדר"כ געשטאנען אונטערן רב'ס טלית האבן פה אחד מעיד געווען אז דער רב האט נישט געזאגט קיין ברוך הוא וברוך שמו.

[באנאנא]

בנו של רביה"ק בעל דברי שלמה כ"ק מרן אדמו"ר מבאבוב שליט"א ג"כ התפלל שנים רבות תחת טליתו של אביו...

[געטובל'ט און ארויס]

בנו של רביה"ק בעל דברי שלמה כ"ק מרן אדמו"ר מבאבוב שליט"א ג"כ התפלל שנים רבות תחת טליתו של אביו...

והוא דייקן עד למאוד....

[ברך עלינו]

אינטערסאנט אז אין ספר זכרינו לחיים (באבוב 45) שטייט אז אין באבוב זאגט מען נישט ביי ברכת כהנים ברוך הוא וברוך שמו (און זענען מציין כ'מיין צוויי שמועסן פונעם רב ז''ל די בעל דברי שלמה אז מ'זאגט נאר ביי א ברכה וכו')
אבער אין סידור צלותא דשלמה (באבוב) שטייט יא בהוב''ש
און אין ספר שבח איתנים (באבוב) שטייט בערך בזה הלשון "רבותיה''ק נהגו לומר בהוב''ש" ( נישט יעצט נאכגעקוקט)
איז די שאלה וואס איז טאקע געווען די מנהג בשנים קדמוניות (היינט לכאורה ווענט זיך ווי ודו''ק)

עס איז כמעט נישט שייך צו וואוסען וואס הרה"ק מהר"ש מבאבוב זי"ע האט געטוען נאר אויב מ'איז געשטאנען אונטערן טלית ממש (אדער בפירוש געפרעגט וואס צו טוהן) און עס איז ידוע אז אלע נעפיוס - אייניקלעך פון די קדושת ציון זי"ע - די יתומים וואס זענען בדר"כ געשטאנען אונטערן רב'ס טלית האבן פה אחד מעיד געווען אז דער רב האט נישט געזאגט קיין ברוך הוא וברוך שמו.

און צו דעם איז דאך דא די פאר שמועסן פון רבינו מהר"ש זי"ע אז מען זאגט נאר ברוך הוא וב"ש אויף א ברכה. די שמועסן ווערן ארפאגעברענגט דארט אין זכרנו לחיים, עיי"ש ותמצא נחת און דאכט זיך אז זיי זענען אויך רעקארדירט.

[shalsheles]

אין באבוב זאגט מען נישט ראש חודש ביים דאווענען ברכי נפשי?

[סטאוו יא פיטא]

אין באבוב זאגט מען נישט ראש חודש ביים דאווענען ברכי נפשי?

ניין. ביים טיש נאכן דאווענען

[באנאנא]

אינטערסאנט אז אין ספר זכרינו לחיים (באבוב 45) שטייט אז אין באבוב זאגט מען נישט ביי ברכת כהנים ברוך הוא וברוך שמו (און זענען מציין כ'מיין צוויי שמועסן פונעם רב ז''ל די בעל דברי שלמה אז מ'זאגט נאר ביי א ברכה וכו')
אבער אין סידור צלותא דשלמה (באבוב) שטייט יא בהוב''ש
און אין ספר שבח איתנים (באבוב) שטייט בערך בזה הלשון "רבותיה''ק נהגו לומר בהוב''ש" ( נישט יעצט נאכגעקוקט)
איז די שאלה וואס איז טאקע געווען די מנהג בשנים קדמוניות (היינט לכאורה ווענט זיך ווי ודו''ק)

א משהו נאכגעקוקט דעם ענין, איז אזוי.

- קודם אז אין שבח איתנים שטייט קלאר און דייטליך 'וכן נוהגין רבותינו הק' איז דאס ביי מיר די פארלעסליכסטע מקור, ער שרייבט נישט אזא ווארט אן עס באשטעטיגן הונדערט און צוואנציג פראצענט.
- והשנית, כ'האב געפרעגט גאר אסאך עלטערע אידן, מחמישים ולמעלה ביז קראנהייטס אידן, כולם כאחד האבן געויסט מיט א פשטות צו זאגן אז מען זאגט יא ברוך הוא וב"ש, אן קיין ספק. אלע האבן געדענק אז מען זאגט עס און אזוי איז מען אויפגעוואקסן. (אינטערסאנט טאקע אז אין די באבובער סידורים, אריינגערעכנט 'תפילת רב' נאך פון שנת תשס"ד, שטייט יא ב"ה וב"ש...)
- פון איינעם האב איך פערזענליך קלאר געהערט אז ער אליין געדענקט קלאר הערן פון רבינו הק' בעל דברי שלמה אליין ב"ה וב"ש, נאך מיט'ן תנועה מיט וואס ער האט עס געזאגט.
- כ'האב געהערט אז מאנכע האבן יארן צוריק שוין עפעס געזאגט דערוועגן און רבינו שליט"א האט קלאר געזאגט אז מען האט עס 'יא' געזאגט.

[אליעזר ווייס]

אינטערסאנט אז אין ספר זכרינו לחיים (באבוב 45) שטייט אז אין באבוב זאגט מען נישט ביי ברכת כהנים ברוך הוא וברוך שמו (און זענען מציין כ'מיין צוויי שמועסן פונעם רב ז''ל די בעל דברי שלמה אז מ'זאגט נאר ביי א ברכה וכו')
אבער אין סידור צלותא דשלמה (באבוב) שטייט יא בהוב''ש
און אין ספר שבח איתנים (באבוב) שטייט בערך בזה הלשון "רבותיה''ק נהגו לומר בהוב''ש" ( נישט יעצט נאכגעקוקט)
איז די שאלה וואס איז טאקע געווען די מנהג בשנים קדמוניות (היינט לכאורה ווענט זיך ווי ודו''ק)

א משהו נאכגעקוקט דעם ענין, איז אזוי.

- קודם אז אין שבח איתנים שטייט קלאר און דייטליך 'וכן נוהגין רבותינו הק' איז דאס ביי מיר די פארלעסליכסטע מקור, ער שרייבט נישט אזא ווארט אן עס באשטעטיגן הונדערט און צוואנציג פראצענט.
- והשנית, כ'האב געפרעגט גאר אסאך עלטערע אידן, מחמישים ולמעלה ביז קראנהייטס אידן, כולם כאחד האבן געויסט מיט א פשטות צו זאגן אז מען זאגט יא ברוך הוא וב"ש, אן קיין ספק. אלע האבן געדענק אז מען זאגט עס און אזוי איז מען אויפגעוואקסן. (אינטערסאנט טאקע אז אין די באבובער סידורים, אריינגערעכנט 'תפילת רב' נאך פון שנת תשס"ד, שטייט יא ב"ה וב"ש...)
- פון איינעם האב איך פערזענליך קלאר געהערט אז ער אליין געדענקט קלאר הערן פון רבינו הק' בעל דברי שלמה אליין ב"ה וב"ש, נאך מיט'ן תנועה מיט וואס ער האט עס געזאגט.
- כ'האב געהערט אז מאנכע האבן יארן צוריק שוין עפעס געזאגט דערוועגן און רבינו שליט"א האט קלאר געזאגט אז מען האט עס 'יא' געזאגט.

א אמת'ע דאנק
איך האב אויכעט אמאל געהערט פון איינע פון די קינדער פון הגה''צ ר' פסח מיללער שליט''א אז ער פלעגט אלעמאל זאגען (ווען ער איז געווען אונטער זיין טלית אלס קינד) אבער ער האט נישט געדענקט אז די עולם האט געזאגט

[ברך עלינו]

אינטערסאנט אז אין ספר זכרינו לחיים (באבוב 45) שטייט אז אין באבוב זאגט מען נישט ביי ברכת כהנים ברוך הוא וברוך שמו (און זענען מציין כ'מיין צוויי שמועסן פונעם רב ז''ל די בעל דברי שלמה אז מ'זאגט נאר ביי א ברכה וכו')
אבער אין סידור צלותא דשלמה (באבוב) שטייט יא בהוב''ש
און אין ספר שבח איתנים (באבוב) שטייט בערך בזה הלשון "רבותיה''ק נהגו לומר בהוב''ש" ( נישט יעצט נאכגעקוקט)
איז די שאלה וואס איז טאקע געווען די מנהג בשנים קדמוניות (היינט לכאורה ווענט זיך ווי ודו''ק)

איך האב ספיציעל לכבוד די 'אייוועלט אידן' געשיקט א שליח צום זקן צדיקי בית צאנז ובאבוב כ"ק אדמו"ר מבית חיים יהושע שליט"א צו פרעגן וואס איז געווען די מנהג אויף דעם ענין און ער האט קלאר און דייטליך געענטפערט אז ער געדענקט פון אלץ קינד שטייענדיג אונטערן טלית פונעם הייליגען פעטער הרה"ק רבינו מהר"ש זצ"ל ווי ער האט נישט געזאגט ברוך הוא וברוך שמו, און אז אמאל שוין שפעטער ווען ער איז אויפגעוואקסן האט ער פערזענליך אנגעפרעגט ביים פעטער און די פעטער האט אים געזאגט בפירוש אז מען זאגט נאר ברוך הוא וברוך שמו אויף א ברכה צוצייכענדיג אז אזוי שטייט אין אשל אברהם פון בוטשאטשער רב און ממילא זאגט מען נישט ביי ברכת כהנים קיין ברוך הוא וברוך שמו. נאר האדמו"ר מבית חיים יהושע שליט"א האט צוגעלייגט אז די המון עם פלעגט יא אלץ זאגן זייענדיג אומוואוסענדיג פון וואס די רב טוט אונטערן טלית. (וואס דאס איז אייגענטליך די סיבה פאר דעם אז פילע עלטערע אידן זאגן מיט א פשטות אז מ'האט יא געזאגט און אז אין די ערשטער תפילת רב סידור איז יא אזוי געשטאנען, נאר טאקע נאכדעם וואס מען האט דארט אזוי געשריבן האט עס אנגעמאכט א רעש און מען האט זיך נאכגעפרעגט ביי די וואס זענען געשטאנען נאנט צום רב וכדומה וואס האבן געזאגט אז די רב האט טאקע נישט געזאגט און פארדעם האט מען עס טאקע געטוישט.)

דאס פעלט זיכער נישט אויס דא מעיד צו זיין אויף האדמו"ר מבית חיים יהושע ווי נאנט ער איז געווען ביים פעטער און ווי שטארק ער האט מדייק געווען און אריינגעקריצט יעדער ריר פונעם גרויסן פעטער, און אויך איז ער נישט גענויגט פון קיין פיליטיק, וד"ל.

[המעריב ערבים]

אין באבוב זאגט מען נישט ראש חודש ביים דאווענען ברכי נפשי?

ניין. ביים טיש נאכן דאווענען

כמנהג צאנז

[איטשע]

אין באבוב זאגט מען נישט ראש חודש ביים דאווענען ברכי נפשי?

ניין. ביים טיש נאכן דאווענען

כמנהג צאנז

ע״פ מנהג צאנז האט מען נישט צוגעלייגט קיין תפילות צו די ארגינעלע סדר התפלה, והיינו טעמא דאורי וישעי

[המעריב ערבים]

אין באבוב זאגט מען נישט ראש חודש ביים דאווענען ברכי נפשי?

ניין. ביים טיש נאכן דאווענען

כמנהג צאנז

ע״פ מנהג צאנז האט מען נישט צוגעלייגט קיין תפילות צו די ארגינעלע סדר התפלה, והיינו טעמא דאורי וישעי

טערסאנט אוירי וישעו אזי נאכן דאווענען אין רוב פלעצער
שמעתי פעם סברה אז סהאט ציטוהן מיט די קדישים

[אליעזר ווייס]

עס קען זיין אז געוויסע יארן האט די רב ז''ל יא געזאגט און געוויסע יארן נישט
און אפילו ער האט נישט געזאגט איז אינטערסאנט צו וויסן וואס די אלטע באבובע חסידים האבן געטוהן, וואס אסאך באבובע מנהגים קומען דייקא פון זיי אפילו אזעלכע וואס די רב האט נישט געטוהן מחמת איזה סיבה וכן להפיך

[באנאנא]

עס קען זיין אז געוויסע יארן האט די רב ז''ל יא געזאגט און געוויסע יארן נישט
און אפילו ער האט נישט געזאגט איז אינטערסאנט צו וויסן וואס די אלטע באבובע חסידים האבן געטוהן, וואס אסאך באבובע מנהגים קומען דייקא פון זיי אפילו אזעלכע וואס די רב האט נישט געטוהן מחמת איזה סיבה וכן להפיך

וועלכע אלטע באבובער חסידים?
פון הגאון רבי נחום מאיר האב איך אמאל קלאר געהערט אז מען זאגט עס יא, מיט א זיכערקייט. ער געדענקט נאך אפילו, זייענדיג גאר א נאנטע חבר מיט הרב יחיאל אבד"ק פאטשקעוויץ, ווי זיין טאטע, בנו של הרה"ק הקדושת ציון, האט עס געזאגט (כ'מיין רנ"מ האט אפילו געזאגט ער איז געווען אינטער זיין טלית מיט זיין חבר)

[אליעזר ווייס]

וועלכע אלטע באבובער חסידים?

טאקע למשל הגאון ר׳ נחום מאיר
און ש'כח פארן ברענגען וואס איר האט געהערט פון עם

[באנאנא]

וועלכע אלטע באבובער חסידים?

טאקע למשל הגאון ר׳ נחום מאיר
און ש'כח פארן ברענגען וואס איר האט געהערט פון עם

רעדענדיג אמאל מיט רנ"מ וועגן הרב יחיאל'ס טאטע (דערמאן מיר ווי אזוי ער האט געהייסן, ארויסגעפלויגן פון קאפ יעצט) אז ווען ס'געקומען צו מנהגים האט ער געדענקט אויפן האר יעדע קליינע ריר און געוויסט יעדע נקודה קטנה ווי אזוי מען פירט זיך

[אליעזר ווייס]

ר' יחזקאל דוד ז''ל

[באנאנא]

ר' יחזקאל דוד ז''ל

יאפ

[משיח]

זאגט מען קדיש יתום נאך ספירה אדער נאר נאך עלינו?

וואס עפעס קדיש נאך ספירה?
זייט ווען זאג מען קדיש אויף א מצוה?

נאך קידוש לבנה זאגט מען נישט קיין קדיש יתום אין באבוב ?

זיכער יא

איך האב מיר באצויגן צו ידידי ר' איטשע, אז מ'זאגט נישט קיין קדיש נאך א מצוה, דעריבער פרעג איך וואס איז וועגן קידוש לבנה

[יידישע קהילות]

ווען מ'זאגט א "באבעווער מנהג", מיינט דאס דער מהר"ש (הראשון) אדער דעם קדושת ציון הי"ד?
ווי אויך, זענען רוב באבווער מנהגים במקורם פון צאנז, אדער אויך פון אנדערע גזע'ס, ווצב"ש ראפשיץ וכדומה?