איך פארשטיי נישט עפעס. ווען מען זעצט איין א גוי פאר'ן מארדען א צווייטען, נאך א משפט פון דריי וואכען ביי וועלכע ביידע צדדים האבען איטליכע געברענגט איבער א טוץ עדים, איז דא א סיבה צו קלערען אז יענער איז אומשולדיג? בפרט ווען יענער האט שוין געמאכט עטליכע אפיעלס און אלע פארלוירען? איז דא בכלל א צד אז עס מאכט מער סענס אז אלע דשוריסטען און שופטים האבען זיך געלאזט נארען, און בלויז די עסקנים ווייסען דעם אמת?
אויפ'ן צד אז עס מאכט מער סענס אז יענער איז יא שולדיג און איז יא באגאנגען דעם זינד, וואס האט זיך יעצט געטוישט? אויב א גוי'שע רוצח איז זיך מגייר ווערט ער למפרע אומשולדיג און די גאנצע מעשה ווערט פארוואנדעלט אין סתם א בלבול?
אתמהה.
ווייניג גויים זענען דען געזעצן אומזיסט? אין די אמעריקאנער צודרייטע סיסטעם קומען יעדן טאג פאר אזעלכע מעשיות.
איין דוגמא, דער גוי וואס איז פאר יארן געזעצן פארן אנגעבליך שיסן ר' יחזקאל שמש הי"ד, און בלויז עטליכע יאר צוריק האט מען אים באפרייט. ס'האט זיך ארויסגעשטעלט אז די באאמטע האט פשוט געזוכט צו טרעפן א שולדיגן וואס שנעלער צו בארואיגן די קאמיוניטי און די עדות וואס האבן געזען די שיסעריי (אריינגערעכנט עפעס א יונג בחור'ל אדער יונגעל) האבן מודה געווען אז זיי האבן געזאגט יא יא אפילו אן נאכגיין אויב ס'איז טאקע יענער גוי.
איך פארשטיי נישט עפעס. ווען מען זעצט איין א גוי פאר'ן מארדען א צווייטען, נאך א משפט פון דריי וואכען ביי וועלכע ביידע צדדים האבען איטליכע געברענגט איבער א טוץ עדים, איז דא א סיבה צו קלערען אז יענער איז אומשולדיג? בפרט ווען יענער האט שוין געמאכט עטליכע אפיעלס און אלע פארלוירען? איז דא בכלל א צד אז עס מאכט מער סענס אז אלע דשוריסטען און שופטים האבען זיך געלאזט נארען, און בלויז די עסקנים ווייסען דעם אמת?
אויפ'ן צד אז עס מאכט מער סענס אז יענער איז יא שולדיג און איז יא באגאנגען דעם זינד, וואס האט זיך יעצט געטוישט? אויב א גוי'שע רוצח איז זיך מגייר ווערט ער למפרע אומשולדיג און די גאנצע מעשה ווערט פארוואנדעלט אין סתם א בלבול?
אתמהה.
ווייניג גויים זענען דען געזעצן אומזיסט? אין די אמעריקאנער צודרייטע סיסטעם קומען יעדן טאג פאר אזעלכע מעשיות.
איין דוגמא, דער גוי וואס איז פאר יארן געזעצן פארן אנגעבליך שיסן ר' יחזקאל שמש הי"ד, און בלויז עטליכע יאר צוריק האט מען אים באפרייט. ס'האט זיך ארויסגעשטעלט אז די באאמטע האט פשוט געזוכט צו טרעפן א שולדיגן וואס שנעלער צו בארואיגן די קאמיוניטי און די עדות וואס האבן געזען די שיסעריי (אריינגערעכנט עפעס א יונג בחור'ל אדער יונגעל) האבן מודה געווען אז זיי האבן געזאגט יא יא אפילו אן נאכגיין אויב ס'איז טאקע יענער גוי.
צי ווייניג צי אסאך ווייסעך נישט, אבער עס לייגט זיך שווער אויפ'ן שכל אז די תפיסות זענען טאקע אנגעפולט מיט אומשולדיגע מענטשען.
אפילו אין פעלער וואס יענער האט גענומען א פלי בארגעין, וואס דארט איז לכאורה דא מער א סברא'דיגע טענה אז יענער קען זיין אומשולדיג, איז אויך אביסעל שווער צו גלייבען אז אלע זיצען טאקע פאר גארנישט. ווער רעדט נאך ווען עס איז געוועהן א געהעריגע טרייעל מיט עטליכע אפיעלס, זעה איך נישט פארוואס אן עסקן זאל מער וויסען דעם אמת ווי אלע דזשוריסטען און ריכטער.
א מענטש קען זיך טועה זיין. ואולי אין דברי ההלכות (הרי"ף) בזה נכונים כי אין השלימות בלתי לה' לבדו יתברך ויתעלה ויתנשא שמו יתברך. (ספר הזכות להרמב"ן יבמות כד: מדפי הריף) די סכנה פון באזוכען כפירה\ליצנות בלאגס
איך פארשטיי נישט עפעס. ווען מען זעצט איין א גוי פאר'ן מארדען א צווייטען, נאך א משפט פון דריי וואכען ביי וועלכע ביידע צדדים האבען איטליכע געברענגט איבער א טוץ עדים, איז דא א סיבה צו קלערען אז יענער איז אומשולדיג? בפרט ווען יענער האט שוין געמאכט עטליכע אפיעלס און אלע פארלוירען? איז דא בכלל א צד אז עס מאכט מער סענס אז אלע דשוריסטען און שופטים האבען זיך געלאזט נארען, און בלויז די עסקנים ווייסען דעם אמת?
אויפ'ן צד אז עס מאכט מער סענס אז יענער איז יא שולדיג און איז יא באגאנגען דעם זינד, וואס האט זיך יעצט געטוישט? אויב א גוי'שע רוצח איז זיך מגייר ווערט ער למפרע אומשולדיג און די גאנצע מעשה ווערט פארוואנדעלט אין סתם א בלבול?
אתמהה.
ווייניג גויים זענען דען געזעצן אומזיסט? אין די אמעריקאנער צודרייטע סיסטעם קומען יעדן טאג פאר אזעלכע מעשיות.
איין דוגמא, דער גוי וואס איז פאר יארן געזעצן פארן אנגעבליך שיסן ר' יחזקאל שמש הי"ד, און בלויז עטליכע יאר צוריק האט מען אים באפרייט. ס'האט זיך ארויסגעשטעלט אז די באאמטע האט פשוט געזוכט צו טרעפן א שולדיגן וואס שנעלער צו בארואיגן די קאמיוניטי און די עדות וואס האבן געזען די שיסעריי (אריינגערעכנט עפעס א יונג בחור'ל אדער יונגעל) האבן מודה געווען אז זיי האבן געזאגט יא יא אפילו אן נאכגיין אויב ס'איז טאקע יענער גוי.
צי ווייניג צי אסאך ווייסעך נישט, אבער עס לייגט זיך שווער אויפ'ן שכל אז די תפיסות זענען טאקע אנגעפולט מיט אומשולדיגע מענטשען.
אפילו אין פעלער וואס יענער האט גענומען א פלי בארגעין, וואס דארט איז לכאורה דא מער א סברא'דיגע טענה אז יענער קען זיין אומשולדיג, איז אויך אביסעל שווער צו גלייבען אז אלע זיצען טאקע פאר גארנישט. ווער רעדט נאך ווען עס איז געוועהן א געהעריגע טרייעל מיט עטליכע אפיעלס, זעה איך נישט פארוואס אן עסקן זאל מער וויסען דעם אמת ווי אלע דזשוריסטען און ריכטער.
עס זענען דא איבער גענוג אזאלכע קעיסעס אז די מעשה זאל זיך שטארק לייגן אויפן שכל.
אין פארגאנגענהייט ווען עס האט זיך גערעדט פון א מערדער קעיס האבן זיך די עסקנים געפירט זייער דעליקאט צו ביי מארטין גראסמאן און ביי אן אנדערע געדענק נישט די נאמען שמעון ראלניצקי איז גווין פארנומען דערמיט איז געווען די עסקנות נאר צו ראטעווען פון טויט
א מענטש קען זיך טועה זיין. ואולי אין דברי ההלכות (הרי"ף) בזה נכונים כי אין השלימות בלתי לה' לבדו יתברך ויתעלה ויתנשא שמו יתברך. (ספר הזכות להרמב"ן יבמות כד: מדפי הריף) די סכנה פון באזוכען כפירה\ליצנות בלאגס
אין פארגאנגענהייט ווען עס האט זיך גערעדט פון א מערדער קעיס האבן זיך די עסקנים געפירט זייער דעליקאט צו ביי מארטין גראסמאן און ביי אן אנדערע געדענק נישט די נאמען שמעון ראלניצקי איז גווין פארנומען דערמיט איז געווען די עסקנות נאר צו ראטעווען פון טויט
אין פארגאנגענהייט ווען עס האט זיך גערעדט פון א מערדער קעיס האבן זיך די עסקנים געפירט זייער דעליקאט צו ביי מארטין גראסמאן און ביי אן אנדערע געדענק נישט די נאמען שמעון ראלניצקי איז גווין פארנומען דערמיט איז געווען די עסקנות נאר צו ראטעווען פון טויט
נישט ווען די גאנצע באשולדיגונג איז אין קוועשאן
די צווייטע מעשה איז יא געווען קוועשאנעביל עס איז אויך געווען א גרופ פון עטליכע און די שולד איז געפאלן אויף עם אין די צייט וואס ער האט נישט געהארגעט איך מיין אפילו מער ווי דא ווייל ער איז אפילו איינמאל ריינגעוואשען געווארן אין א קארט
אין פארגאנגענהייט ווען עס האט זיך גערעדט פון א מערדער קעיס האבן זיך די עסקנים געפירט זייער דעליקאט צו ביי מארטין גראסמאן און ביי אן אנדערע געדענק נישט די נאמען שמעון ראלניצקי איז גווין פארנומען דערמיט איז געווען די עסקנות נאר צו ראטעווען פון טויט
ער איז ווילד ווען ער ברענגט ארויס אז ביי אונז אין אמעריקע זיצן אסאך מענטשן אומשולדיג?
איך מיין אז דיין לשון אומבאלומפערטע עסקנים איז סאך ווילדער
אין פארגאנגענהייט ווען עס האט זיך גערעדט פון א מערדער קעיס האבן זיך די עסקנים געפירט זייער דעליקאט צו ביי מארטין גראסמאן און ביי אן אנדערע געדענק נישט די נאמען שמעון ראלניצקי איז גווין פארנומען דערמיט איז געווען די עסקנות נאר צו ראטעווען פון טויט
ער איז ווילד ווען ער ברענגט ארויס אז ביי אונז אין אמעריקע זיצן אסאך מענטשן אומשולדיג?
איך מיין אז דיין לשון אומבאלומפערטע עסקנים איז סאך ווילדער
אין פארגאנגענהייט ווען עס האט זיך גערעדט פון א מערדער קעיס האבן זיך די עסקנים געפירט זייער דעליקאט צו ביי מארטין גראסמאן און ביי אן אנדערע געדענק נישט די נאמען שמעון ראלניצקי איז גווין פארנומען דערמיט איז געווען די עסקנות נאר צו ראטעווען פון טויט
ער איז ווילד ווען ער ברענגט ארויס אז ביי אונז אין אמעריקע זיצן אסאך מענטשן אומשולדיג?
איך מיין אז דיין לשון אומבאלומפערטע עסקנים איז סאך ווילדער
אומבאלימפערט איז בכלל נישט ווילד און בכלל נישט א פחיתות הכבוד אפשר פארקערט דא רעדט מען פון מסירות נפש אידן מיט א תמימות וואס ווען זיי פירן די קאמפיין איז עס אומבאלימפערט א קאמפיין פירט מען מיט געניטע עסקנים/ביזנעס לייט
ער האט איבערגעשריבן די זעלבע לשון וואס ר' אליעזר האט געשריבן.
יעצט שרייבסטו אומבאלומפערטע קאמפיין, פריער איז דיין לשון געווען אומבאלומפערטע עסקנים. איך גלייב אז עס וואלט ר' יושע ארי'ן געבאדערט ווען ער ליינט ווען דא.
הרב פריינד האט יעצט געשיקט א מעסעדש, אז איינמאל די געלט קומט אן צו אים וועט ער שטיין אויף די קעיס מאכן זיכער אז מען הייערט גוטע לויערס און מען האט א גוטע סטראטעגיע.
געלט פאר וואס און פאר וועם? פון וועם מאכסטו ליצנות?
איין זאך האב איך נאך נישט געכאפט ,א ברית האט ער געהאט אין תפיסה ,אבער זיך געטובלט האט ער לכוארה נאך נישט ,אין די רמב"ם פסקנט אז א גר שאינו טבל אבל מהול אינו בכלל ישראל ואינו בכלל גוים ,אם כן קומט אויס אז ער איז נאך בכלל נישט קיין איד אין עס איז נישט דא די מצוה פון פדיון שבוים
פארוואס קען נישט זיין אז ער האט זיך נישט גע'טובל'ט? איך גלייב אז מען קען עס מסדר זיין אלץ רעליגיעזע צוועקן
ניין מען קען לכאורה נישט וויל אין אוטסוויל טורמע האט מען נאך גרויס שתדלנות אריינגעברענט א קליינע האלב כשרע מקוה אין די מקוה האט נישט קיין השקה נאר המשכה אין אויב איך געדענק גוט איז פאר א גר דארף מען האבן השקה אין עס איז נישט מסתבר אז מען האט עם ארויס געלאזט זיך צי טובלן אין א געהעריגע מקוה
לויט ווי איך האב אמאל געהערט, קענען די ארעסטאנטן פון ניו יארק זיך גיין טובל'ן ערב יום כיפור, איך מיין מען נעמט זײ צו א מקוה אין קרית יואל. איך זעה נישט פארוואס מען זאל נישט ארויסלאזן א מענטש זיך טובל'ן איין מאל פאר רעליגיעזע צוועקן.
אין פארגאנגענהייט ווען עס האט זיך גערעדט פון א מערדער קעיס האבן זיך די עסקנים געפירט זייער דעליקאט צו ביי מארטין גראסמאן און ביי אן אנדערע געדענק נישט די נאמען שמעון ראלניצקי איז גווין פארנומען דערמיט איז געווען די עסקנות נאר צו ראטעווען פון טויט
ער איז ווילד ווען ער ברענגט ארויס אז ביי אונז אין אמעריקע זיצן אסאך מענטשן אומשולדיג?
איך מיין אז דיין לשון אומבאלומפערטע עסקנים איז סאך ווילדער
אומבאלימפערט איז בכלל נישט ווילד און בכלל נישט א פחיתות הכבוד אפשר פארקערט דא רעדט מען פון מסירות נפש אידן מיט א תמימות וואס ווען זיי פירן די קאמפיין איז עס אומבאלימפערט א קאמפיין פירט מען מיט געניטע עסקנים/ביזנעס לייט
ער האט איבערגעשריבן די זעלבע לשון וואס ר' אליעזר האט געשריבן.
יעצט שרייבסטו אומבאלומפערטע קאמפיין, פריער איז דיין לשון געווען אומבאלומפערטע עסקנים. איך גלייב אז עס וואלט ר' יושע ארי'ן געבאדערט ווען ער ליינט ווען דא.
הרב גראס איז א געלונגענע מלמד און א מסירות נפשדיגע עסקן מען קען עס הערן אויף זיין אינטערוויא און חס ושלום איך בין נישט מזלזל אין עם און נישט אין זיינע מעשים אבער צו פירן א קאמפיין דארף מען זיין כיטרע באקאנט אביסל אין די ביזנעס וועלט
ווען הגאון ר' זלמן לייב פילאפף צו הגאון ר' געציל בערקאוויטש וואלט געפירט די קאמפיין וואלט עס אויך געווען אומבאלימפערט
אין פארגאנגענהייט ווען עס האט זיך גערעדט פון א מערדער קעיס האבן זיך די עסקנים געפירט זייער דעליקאט צו ביי מארטין גראסמאן און ביי אן אנדערע געדענק נישט די נאמען שמעון ראלניצקי איז גווין פארנומען דערמיט איז געווען די עסקנות נאר צו ראטעווען פון טויט
ער איז ווילד ווען ער ברענגט ארויס אז ביי אונז אין אמעריקע זיצן אסאך מענטשן אומשולדיג?
איך מיין אז דיין לשון אומבאלומפערטע עסקנים איז סאך ווילדער
אומבאלימפערט איז בכלל נישט ווילד און בכלל נישט א פחיתות הכבוד אפשר פארקערט דא רעדט מען פון מסירות נפש אידן מיט א תמימות וואס ווען זיי פירן די קאמפיין איז עס אומבאלימפערט א קאמפיין פירט מען מיט געניטע עסקנים/ביזנעס לייט
ער האט איבערגעשריבן די זעלבע לשון וואס ר' אליעזר האט געשריבן.
יעצט שרייבסטו אומבאלומפערטע קאמפיין, פריער איז דיין לשון געווען אומבאלומפערטע עסקנים. איך גלייב אז עס וואלט ר' יושע ארי'ן געבאדערט ווען ער ליינט ווען דא.
הרב גראס איז א געלונגענע מלמד און א מסירות נפשדיגע עסקן מען קען עס הערן אויף זיין אינטערוויא און חס ושלום איך בין מזלזל אין און נישט אין זיינע מעשים אבער צו פירן א קאמפיין דארף מען זיין כיטרע באקאנט אביסל אין די ביזנעס וועלט
ווען הגאון ר' זלמן לייב פילאפף צו הגאון ר' געציל בערקאוויטש וואלט געפירט די קאמפיין וואלט עס אויך געווען אומבאלימפערט
איך האב נישט קיין פראבלעם מיט אומבאלומפערטע קאמפיין, דו האסט געשריבן אומבאלומפערטע עסקנים, כאפסט טאקע נישט די חילוק?
היות פון אסאך תגובות דא איז ניכר אז פילע מגיבים דא האבן נישט אויסגעהערט די שמועס וואס איז היינט דא ארויף ספעציעל פאר אייוועלט, וויל איך מאכן א קורצע תמצית פון די שמועס און וואס ר' אליעזר פארענטפערט זיך, פשוט אז מ'זאל כאטש וויסן אויף וואס מ'באציט זיך.
איך ווייס נישט צו ס'איז טאקע געווען אזוי ווי ער לייגט עס אראפ, איך גיי נאר אראפשרייבן דעם סדר הדברים לויט וויאזוי ער זאגט אז ס'האט פאסירט.
פ' בא איז ארויף די אינטערוויו וואו ר' אלימלך ניימאן האט אינטערוויוט ר' יושע ארי' גראס איבער דעם קעיס מיט דעם גר וואס זיצט אין תפיסה על לא עוול בכפו.
אליעזר וואס האט געהאלטן אז די מעשה לויט ווי ס'איז אראפגעלייגט אין דעם אינטערוויו מאכט נישט קיין סענס האט נאך יענעם וואך אנגערופן אלימלך און אים געזאגט אז ער האט געמאכט א טעות מיטן ארויפלייגן דעם אינטערוויו און אז ס'איז א עוולה אז מ'קומט ארויס צום ציבור מיט מעשיות וואס לייגן זיך נישט אויפן שכל.
אלימלך האט פארשטאנען די נקודה און האט געזאגט אז ער האט טאקע צוריקגעהערט קריטיק פון פילע מענטשן איבער דעם און ער - צוזאמען מיט די יונגערמאן וואס פירט די קאמפיין - האבן געוואלט פאררעכטן די שלעכטע איינדרוק וואס די אינטערוויו האט געשאפן.
זיי האבן קודם געוואלט אליעזר זאל מאכן א צווייטע אינטערוויו און עס מתקן זיין אבער ער האט נישט געהאלטן דערביי. למעשה נאך א דו"ד אהין און צוריק איז געבליבן אז ער וועט אויף זיין פראגראם ארויפברענגן אלימלך און אים כאילו פארהאלטן איבער די אינטערוויו און מ'וועט ארויפברענגן העסקן ר' חיים הערש פריינד וואס וועט אויסקלארן דעם נושא. און אלע צדדים זענען געווען צופרידן פון דעם פארשלאג, וכך הוה.
זיי האבן אויך געהאט די פולשטענדיגע צושטימונג פון הרב גראס וואס האט קלאר געזאגט אז ער קען נישט פונקטליך די מעשה און איז נאר ארויפגעקומען וויבאלד מ'האט אים געבעטן, און ער האט קלארגעשטעלט אז ער האט נישט קיין פראבלעם אז מ'קלארט אויס די מעשה.
למעשה האט קול מבשר אראפגעשניטן גרויסע שטיקער דערפון וויבאלד ר' יושע ארי'ס קינדער האבן פארפירט אז ס'איז א פגיעה אין זייער טאטע'ס כבוד.
