כללים פון ר' סנדר דייטש

[חיים שטיין]

איז דא איינער וואס האט די קונטרס פון יודישע ווערטער כללים פון ר' סנדר דייטש ע''ה ?, אויב יא ביטע פראבירט דאס ארויפצולייגן דא
יישר כח

[קהילת יקנה''ז]

אגב רוב ערפינדונגען אין אידיש וואס מען איז תולה אויף אים, איז שוין סך עלטער.

[אויפריכטיג]

קודם כל, דער ערשטער כלל פון ר' סענדר איז אז ער האט געשריבן זיין נאמען "סענדר" נישט "סנדר".

די כללים איז אין זיין בוך "דאס אידישע יאר".

[געבראטענס]

כללים אויף אידיש?
קען זיין זייער נוצבאר דארף טאקע אהער געברענגט ווערן

[חיים שטיין]

קודם כל, דער ערשטער כלל פון ר' סענדר איז אז ער האט געשריבן זיין נאמען "סענדר" נישט "סנדר".

די כללים איז אין זיין בוך "דאס אידישע יאר".

נאך דע צו באקומען ?

[achtov]

סאטמאר דאפלט זיך יעדע 20 יאר כך שמעתי

[גוט צו זיין גוט]

איז דא איינער וואס האט די קונטרס פון יודישע ווערטער כללים פון ר' סנדר דייטש ע''ה ?, אויב יא ביטע פראבירט דאס ארויפצולייגן דא
יישר כח

אין אוצר החכמה.
האט איר:
https://drive.google.com/file/d/1wTeQOW ... share_link

[חיים שטיין]

איז דא איינער וואס האט די קונטרס פון יודישע ווערטער כללים פון ר' סנדר דייטש ע''ה ?, אויב יא ביטע פראבירט דאס ארויפצולייגן דא
יישר כח

אין אוצר החכמה.
האט איר:
https://drive.google.com/file/d/1wTeQOW ... share_link

יישר כח, זאלסט זיין געבענטשט.

[מונאוויטש]

שטייט דארט ליפא פריעדמאן, נישט סענדר דייטש.

[גוט צו זיין גוט]

שטייט דארט ליפא פריעדמאן, נישט סענדר דייטש.

כדי דאס צו פארענטפערן, זעט:
דער צווייטער בלאט פון ספר:

SD.png (35.08 KiB) געזען 1780 מאל

די הקדמה, און דערויף צום סוף ספר:

LF.png (21.51 KiB) געזען 1780 מאל

[כמים שאין להם סוף]

איך האב אמאל געהערט אז עס דא דריי דייטשע שפראכן: געהעריג דייטש, אידיש דייטש, און סענדר דייטש. דו"ק

[אויפריכטיג]

שטייט דארט ליפא פריעדמאן, נישט סענדר דייטש.

און דאס וואס שטייט דארט אז ר' ליפא האט עס ארויסגעגעבן, איז אויך געשריבן געווארן דורך ר' סענדר...

ער האט ביי כמעט אלע זיינע ווערק געשריבן אנדערע נעמען.

[היסטאריש]

איך האב אמאל געהערט אז עס דא דריי דייטשע שפראכן: געהעריג דייטש, אידיש דייטש, און סענדר דייטש. דו"ק

[היסטאריש]

איז דא איינער וואס האט די קונטרס פון יודישע ווערטער כללים פון ר' סנדר דייטש ע''ה ?, אויב יא ביטע פראבירט דאס ארויפצולייגן דא
יישר כח

אין אוצר החכמה.
האט איר:
https://drive.google.com/file/d/1wTeQOW ... share_link

ש'כח! דעם קונטרס דארף יעדער דורכליינען פאר'ן פרעגן סיי וואס דא אינעם פארום…

[יצחק אייזיק]

ער שרייבט דארט אז 'פריינד' מיינט א חבר, 'פריינט' מיינט א קרוב. קיינמאל געהערט דערפון.

[היסטאריש]

ער שרייבט דארט אז 'פריינד' מיינט א חבר, 'פריינט' מיינט א קרוב. קיינמאל געהערט דערפון.

גא"מ.

פריינט

פריינד

איר ווילט אביסל אויסקלארן?

[יער]

איך האב אמאל געהערט אז עס דא דריי דייטשע שפראכן: געהעריג דייטש, אידיש דייטש, און סענדר דייטש. דו"ק

[נא_שכל]

שטייט דארט ליפא פריעדמאן, נישט סענדר דייטש.

שוין אן אלטע פלוגתא...
viewtopic.php?p=1356664#p1356664

[פאטעיטא טשיפס]

ווען איינער האט אים געוואונטשן עפעס נישט אין די גיסטע האט ער געענטפערט, דאס איז א באפעל אדער א פארשלאג?

אויך האט ער געזאגט, איגנארירן איז נישט קאפיטולירן (קומט מיט'ן בארימטן שטימע און אקצענט)

[היסטאריקער]

אין די ישיבה ביי עפעס א פרשה ואכמ"ל האט ער געהאלטן א דרשה און געזאגט
שעמן זאלט עטס ענק ווייל איך שעם מיך אויך

[הארזים]

צום ענין וואלט איך געזאגט אז ס'איז א בושה אז אונזער וועלטל האט נישט א געהעריגע אשכול איבער רבי סענדר'ן, ממש גארנישט.

[מונאוויטש]

צום ענין וואלט איך געזאגט אז ס'איז א בושה אז אונזער וועלטל האט נישט א געהעריגע אשכול איבער רבי סענדר'ן, ממש גארנישט.

נו, קריינא דאיגרתא וגו'

[גרשון]

ער שרייבט דארט אז 'פריינד' מיינט א חבר, 'פריינט' מיינט א קרוב. קיינמאל געהערט דערפון.

גא"מ.

פריינט

פריינד

איר ווילט אביסל אויסקלארן?

ס'איז מיר אויך געווען א חידוש. איך האב דעמאלט געקוקט, און געזען אז ס'איז טאקע דא וואס מאכן דעם חילוק. הפנים, אמאל פלעגט מען פונאנדערשיידן צווישן די צוויי, אבער היינט איז פארגעסן געווארן דער חילוק.

צי מ'דארף עס צוריקברענגען? ס'זעט מיר אויס ווי דער חילוק איז נישט לינגוויסטיש. אין דייטש און אין ענגליש איז נאר דא דאס ווארט מיט א D, און מ'ניצט עס נאר פאר א חבר, נישט פאר קרוב. ווייזט אויס אז ערגעצוואו האט מען עס אנגעהויבן ניצן אין אידיש אויך פאר א קרוב, און כדי צו מאכן אן אונטערשייד האט מען געטוישט דעם ד' צו א ט'. היינט אבער האט מען עס אויפגעהערט ניצן פאר א קרוב. נו, זענען מיר דאך אריגינעל.

יעצט זעען מיר אז פריינד איז א ריכטיגערער אויסלייג ווי פריינט. ערשטנס איז עס אזוי אין דייטש און אין ענגליש, און צווייטנס האט מען עס אין אידיש אויך אזוי געשריבן אלס א חבר. (דריטנס איז דא א חשש אז דער שרייבער וועט אויסלאזן דעם ר' און ס'וועט ווערן א קמצא ובר קמצא געשיכטע.) נו, אויף דעם זאגט דאך שוין שלמה המלך, טוֹב שָׁכֵן קָרוֹב מֵאָח רָחוֹק.

ביים אדיעקטיוו זענען שוין יא דא מער וואס שרייבן פריינטליך. מסתמא וואלט געווען מער קארעקט אויך דא פריינדליך.

[יצחק אייזיק]

אויב איך וואלט מחלק געווען, וואלט איך גענוצט פריינד פאר א יחיד און פריינט פאר א רבים. פארוואס? איך ווייס אויך נישט...

[היסטאריש]

ער שרייבט דארט אז 'פריינד' מיינט א חבר, 'פריינט' מיינט א קרוב. קיינמאל געהערט דערפון.

גא"מ.

פריינט

]

פריינד

איר ווילט אביסל אויסקלארן?

ס'איז מיר אויך געווען א חידוש. איך האב דעמאלט געקוקט, און געזען אז ס'איז טאקע דא וואס מאכן דעם חילוק. הפנים, אמאל פלעגט מען פונאנדערשיידן צווישן די צוויי, אבער היינט איז פארגעסן געווארן דער חילוק.

צי מ'דארף עס צוריקברענגען? ס'זעט מיר אויס ווי דער חילוק איז נישט לינגוויסטיש. אין דייטש און אין ענגליש איז נאר דא דאס ווארט מיט א D, און מ'ניצט עס נאר פאר א חבר, נישט פאר קרוב. ווייזט אויס אז ערגעצוואו האט מען עס אנגעהויבן ניצן אין אידיש אויך פאר א קרוב, און כדי צו מאכן אן אונטערשייד האט מען געטוישט דעם ד' צו א ט'. היינט אבער האט מען עס אויפגעהערט ניצן פאר א קרוב. נו, זענען מיר דאך אריגינעל.

יעצט זעען מיר אז פריינד איז א ריכטיגערער אויסלייג ווי פריינט. ערשטנס איז עס אזוי אין דייטש און אין ענגליש, און צווייטנס האט מען עס אין אידיש אויך אזוי געשריבן אלס א חבר. (דריטנס איז דא א חשש אז דער שרייבער וועט אויסלאזן דעם ר' און ס'וועט ווערן א קמצא ובר קמצא געשיכטע.) נו, אויף דעם זאגט דאך שוין שלמה המלך, טוֹב שָׁכֵן קָרוֹב מֵאָח רָחוֹק.

ביים אדיעקטיוו זענען שוין יא דא מער וואס שרייבן פריינטליך. מסתמא וואלט געווען מער קארעקט אויך דא פריינדליך.

ש'כח, בלייב מיר ביי פריינד. (נד"וו אדער יד"וו?)
לכאורה, קום אריין זיך פארטיידיגן…